Pułapki myślenia

Pułapki myślenia-to działanie ludzkiego umysłu na skutek szybkiego, intuicyjnego i emocjonalnego myślenia. Mieszające się odpowiedzi w głowie człowieka oraz brak umiejętności wybrania tej konkretnej, właściwej i najlepszej. Osoba znajduje wiele scenariuszy, które niekoniecznie są prawdziwe. Mogą być nieświadomie podkoloryzowane przez wyobraźnie. Wtedy jest to pułapka, która nie zostaje racjonalnie przemyślana i narzuca myślicielowi fałszywy trop, wprowadzając go w błąd. Skutkiem tego, człowiek bez wcześniejszej refleksji podejmuje decyzję, a następnie zastanawia się już po jej podjęciu, czy był to odpowiedni wybór. Pułapki myślenia są wynikiem wpływu różnego rodzaju impulsów, z jakimi osoba ma styczność w swoim życiu. Podjęcie decyzji pod wpływem impulsu może być ryzykowne (Redziak Z. 2013).

Impulsami wpływającymi na umysł człowieka i podejmowanie przez niego decyzji, mogą być m.in.:

• złość
• stres
• smutek
• hormony
• euforia
• przerażenie
• uczucia do innej osoby

Impulsy są stanami rzeczy niezależnymi od decydenta, który działa pod wpływem emocji. Dlatego też nazywane są pułapkami myślowymi. Występują zazwyczaj w momencie niepewności człowieka, gdy znajduje się on na "rozstaju dróg". Ich wpływ w momencie podejmowania decyzji, w zależności od nastawienia jednostki do sytuacji bądź drugiej osoby, może być nasilony pozytywnie lub negatywnie.

Innymi impulsami mającymi wpływ są również:

• cechy charakteru człowieka np.: komunikatywność, uczciwość, empatia, sumienność, pracowitość, solidność, egoizm, agresywność, lenistwo, upór, nieuczciwość, nieczułość itp.

Dzięki cechom charakteru człowiek na swój, indywidualny sposób odbiera otaczający go świat zewnętrzny. Wszystkich ludzi, z którymi ma styczność, a także sytuacje, w których się znajduje.

TL;DR

Pułapki myślenia to działanie umysłu, które prowadzi do podejmowania decyzji na podstawie szybkiego, emocjonalnego myślenia. Impulsy, takie jak złość, stres czy hormony, mogą wpływać na nasze myślenie. Pułapki myślenia mogą prowadzić do złych decyzji i problemów psychicznych. Istnieje siedem etapów, które pomagają podejmować racjonalne decyzje. Książka "Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym" Daniela Kahnemana przedstawia mechanizmy rządzące naszym myśleniem i daje wskazówki, jak wykorzystać potencjał wolnego myślenia.

Konsekwencje emocji pozytywnych

Konsekwencjami emocji pozytywnych są:

1. Racjonalne myślenie
2. Efektywność podejmowania decyzji
3. Większa jasność komunikacji
4. Większa koordynacja fizyczna
5. Zmniejszone ryzyko występowania chorób
6. Mniejsze ryzyko nadciśnienia

(Hanna R., Thompson E. 2003)

Konsekwencje emocji negatywnych

Konsekwencjami emocji negatywnych są:

1. Brak umiejętności jasnego myślenia
2. Zmniejszona efektywność podczas podejmowania decyzji
3. Brak umiejętności jasnego komunikowania się
4. Zmniejszona fizyczna koordynacja
5. Zwiększone ryzyko chorób serca
6. Zwiększone ryzyko występowania nadciśnienia

(Hanna R., Thompson E. 2003)

Przykłady pułapek myślenia

Przykładami pułapek myślenia są:

• Uogólnienie, nadmierna generalizacja
• Mentalny filtr umysłowy
• Zbyt duże przecenianie pozytywów
• Bagatelizowanie nasuwających się rozwiązań i przechodzenie do samych wniosków
• Czytanie w myślach człowieka
• Minimalizacja
• Zbyt duże rozumowanie emocjonalne
• Pisanie scenariuszy
• Za duże poczucie powinności
• Obwinianie
• Personalizacja
• Przypinanie etykiet innym osobom

(Tyszka T. 2012)

Do czego mogą doprowadzić pułapki myślenia?

Pułapki myślenia mogą doprowadzić do podejmowania złych decyzji w życiu człowieka. Za tym niestety kryją się problemy, jak również poczucie wyrzutów sumienia ze strony jednostki oraz brak umiejętności i niemożność odwrócenia czasu. Niekiedy wydaje nam się, że droga, którą wybraliśmy jest dobra, z czasem jednak okazuje się, że był to zły wybór i mogliśmy postąpić inaczej. Takie działania są wynikiem braku świadomości swoich czynów. W najgorszych wypadkach może doprowadzić to do problemów psychicznych człowieka, depresji, zaniżenia poczucia własnej wartości i nie tylko (Apollo M., Miszewska-Urbańska E. 2016).

VI Etapów, które mogą pomóc w podejmowaniu racjonalnych decyzji

Sposobami na podejmowanie racjonalnych rozwiązań są:

• Etap I: Dokładne zbadanie zaistniałej sytuacji
• Etap II: Znalezienie możliwych rozwiązań
• Etap III: Ocena znalezionych przez nas rozwiązań
• Etap IV: Wybór najlepszego rozwiązania
• Etap VI: Wprowadzenie decyzji w życie
• Etap VII: Ciągłe sprawdzanie i śledzenie, czy była ona tą właściwą

(Klementowska A. 2016).

"Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym" Daniela Kahnemana

Zagadnienie pułapek myślenia w bardzo dobry sposób został przedstawiony w powieści izraelsko-amerykańskiego psychologa i ekonomisty, laureata Nagrody Nobla, Daniela Kahnemana pt. "Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym". Opisuje on, że nasz mózg funkcjonuje na dwóch "Systemach". "System I" uruchamiany jest bardzo szybko. Jest to instynktowne działanie człowieka, pod wpływem chwili i bez dłuższego zastanowienia się. Osoba wie, co chce powiedzieć. Zaś "System II" działa w znacznie wolniejszy sposób. Osoba musi najpierw przeanalizować sytuację, w jakiej się znajduje i dopiero później podejmuje decyzje. Autor ukazuje dwa rodzaje osób. Ludzi wyznających minimalizm wysiłku, którzy posługują się "Systemem I" oraz osoby preferujące zastanowienie się nad swoją decyzją, posługujące się "Systemem II". Kahneman w swojej książce przedstawia sposób poprzez, który mierzy źrenice diagnozując zmęczenie umysłowe u ludzi. Noblista w bardzo ciekawy sposób przedstawia mechanizmy rządzące ludzkim myśleniem. Mówi, że "umysł funkcjonuje na zasadzie kotwicy", ponieważ ludzie opierają się na początkowej danej. W powieści Daniel Kahneman dzieli się swoim bogatym doświadczeniem. Podaje on wskazówki, w jaki sposób wykorzystywać potencjał wolnego myślenia.

Pułapki myślenia — artykuły polecane

Pewność siebie — Choleryk — Asertywność — Dysonans poznawczy — Frustracja — Analiza transakcyjna — Techniki manipulacji — Niska samoocena — Introwertyk

Bibliografia

• Apollo M., Miszewska-Urbańska E. (2016), Podejmowanie decyzji w warunkach niepewności, Politechnika Gdańska, Gdańsk
• Bartoszewicz K., Olszyna J. (2011), Nieświadome funkcje umysłu, Szczecin
• Hanna R., Thompson E. (2003), Neurophenomenology and the Spontaneity of Consciousness, Canadian Journal of Philosophy Supplementary, Routledge, Londyn, Wielka Brytania
• Judycki S. (2020), Natura umysłu, Warszawa
• Kahneman D. (2012), Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań
• Klementowska A. (2016), Problemy profesjologii, Polskie Towarzystwo Profesjologiczne, Zielona Góra
• Redziak Z. (2013), Niepewność w podejmowaniu decyzji, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa
• Tyszka T. (2012), Daniel Kahneman – „Pułapki myślenia: O myśleniu szybkim i wolnym”, Decyzje, Nr 18

Autor: Jagoda Kulisa