Techniki manipulacji
Techniki manipulacji - techniki, które mają na celu zmianę myślenia i całej postawy jednostki. "Zmiana ta ma doprowadzić do uzyskania zamierzonej przez manipulatora korzyści. Manipulacja jest takim kontaktem, w którym jedna osoba próbuje sterować uczuciami, zachowaniem, myśleniem drugiej osoby bez jej przyzwolenia. Istnieją różne możliwości takich działań, główny ich podział dotyczy liczby osób uwikłanych w interakcję manipulacyjną. Może dotyczyć dwóch osób, kiedy udział bierze tylko manipulator i osoba manipulowana, może być zaangażowana niewielka grupa osób, a czasem manipulacja dotyczy całych grup ludzkich, z tym, że w takim przypadku mówi się raczej o propagandzie [1]".
TL;DR
Artykuł omawia różne techniki manipulacji, które mają na celu zmianę myślenia i postawy jednostki. Najczęściej stosowane techniki manipulacji to pranie mózgu, spin, manipulacja medialna, ingracjacja, prowokacja, poczucie winy, technika scenariusza, technika pozornego wyboru, twarzyzm, społeczny dowód słuszności i drzwiami w twarz. Efekt placebo polega na wpływaniu na oczekiwania manipulowanej osoby. Niektóre techniki manipulacji mogą mieć również pozytywne strony, takie jak altruistyczne kłamstwo czy zabiegi wychowawcze.
Najczęściej stosowane techniki manipulacji
Obecnie mamy wiele technik manipulacji, z których możemy korzystać [2]. Do najbardziej popularnych należą:
- Pranie mózgu (inaczej kontrola umysłu)-polega na wymuszeniu wykonania pewnych działań, bądź zmiany poglądów danej jednostce lub większej grupie osób. Najczęściej stosowane jest, żeby narzucić komuś pewne myślenie, albo zachowania z zakresu polityki, religii, czy też marketingu.
- Spin-jest to bardzo mocno zniekształcony obraz rzeczywistości na korzyść danej jednostki, w związku z jakimś wydarzeniem, którego najważniejszym założeniem jest uzyskanie subiektywnie najlepszego wyniku.
- Manipulacja medialna-zamierzone i świadome zastosowanie jakiejś techniki manipulacji w dowolnym przekazie medialnym, np. w reklamie wykorzystany do manipulacji mediami (czyli działaniach poza świadomością odbiorcy, które w zamierzeniu mają narzucić imś jakiś pogląd, postawę lub stworzyć zupełnie inny obraz rzeczywistości)
- Ingracjacja-głównym celem tej techniki jest zdobycie sympatii u odbiorcy
- Prowokacja-podstępne i zamierzone ingerowanie osoby trzeciej, którego celem jest spowodowanie reakcji u ofiary, najczęściej wywołanie silnych emocji, które są zazwyczaj szkodliwe dla tej ofiary.
- Poczucie winy-powstanie stanu emocjonalnego, który wywołuje u nas poczucie i uświadomienie sobie popełnienia czynu, który nie zawsze jest zgodny z zasadami prawnymi bądź moralnymi. Nie zawsze jest to spostrzeżenie słuszne.
- Technika scenariusza - jej zadaniem jest skłonienie jednostki do stworzenia odpowiednich wyobrażeń, których rezultatem jest, że ta jednostka ma większą skłonność do spełniania ich w rzeczywistości
- Technika pozornego wyboru - polega ona na ty, że manipulator wytwarza na ofierze poczucie, że ma ona jakiś wybór, jednakże w rzeczywistości jest inaczej
- Twarzyzm - polega on na tym, że w środkach masowego przekazu jak reklamach i banerach zwykle jest pokazywanie głównie sylwetek całego ciała w przypadku kobiet, natomiast w przypadku płci przeciwnej jest to jedynie zbliżenie na twarz.
- Społeczny dowód słuszności - polega ona na tym, że jednostka, nie znając jaki pogląd lub działanie jest słuszne, podąża za decyzjami jakie podejmuje grupa.
- Drzwiami w twarz - założeniem tej techniki jest to, że gdy chcesz, aby druga osoba spełniła twoją prawdziwą prośbę, to poprzedź ją inną prośbą, która jest bardziej wymagająca i masz pewność, że druga osoba na pewno się jej nie podejmie.
Efekt Placebo
Określane również jako prawo oczekiwań. Z medycznego punktu widzenia placebo to imitacja jakiegoś lekarstwa, która w praktyce nie ma żadnych właściwości i może nią być nawet zwykła woda. Cały haczyk tkwi w tym, jakie podejście i wiarę w działanie tego leku ma sam pacjent. W praktyce manipulacji działa to identycznie. Manipulant sugeruje, w co manipulowany ma uwierzyć. W zasadzie chodzi o to, by powiedzieć osobie którą manipulujemy, to co ona chce usłyszeć, co ma spełnić jego oczekiwania.
Dobre strony technik manipulacji
Niektóre techniki manipulacji mają zastosowanie w celach prospołecznych (na rzecz lub dla dobra "ofiary"). Przykładem takiego działania jest altruistyczne kłamstwo, czyli nie przekazywaniu drugiemu człowiekowi pełnych informacji na dany temat w celu uniknięcia sprawienia im przykrości bądź stworzenia nadziei, np. Zatajenie przed pacjentem informacji o nieuleczalnej chorobie. Innym przykładem mogą być takie zabiegi wychowawcze, które mają na celu skłanianie dzieci do podejmowania odpowiednich decyzji i podążania za pożądanymi wzorcami zachowań. Skutkiem tych altruistycznych motywacji mogą być nie tylko społecznie korzystne skutki, ale również mogą zostać pozytywnie oceniane przez "ofiary" tych działań[3].
| Techniki manipulacji — artykuły polecane |
| Wywieranie wpływu na ludzi — Asertywność — Polaryzacja grupowa — Manipulacja językowa — Reklama podprogowa — Pewność siebie — Pułapki myślenia — Inżynieria społeczna — Rozwiązywanie konfliktów |
Przypisy
Bibliografia
- Grzywa A. (2010), Manipulacja czyli poznaj mechanizmy psychologiczne wywierania wpływu, Wydawnictwo Psychologia Sukcesu, Kraśnik
- Hartley G., Karinch M. (2011), Podręcznik manipulacji, Bellona, Warszawa
- Kizińczuk S. (2015), Techniki manipulacji. Poznaj techniki manipulacji i już nigdy nie daj się wpuścić w kanał, Internetowe Wydawnictwo Złote Myśli, Gliwice
Autor: Blanka Bojarska, Marcelina Drobot, Oliwia Skowron
