Wierzyciel

Wierzyciel - jest osobą fizyczną lub prawną, która na podstawie ustawy lub innego dokumentu prawnego ma prawo otrzymać świadczenie pieniężne lub też ewentualnie rzeczowe od drugiej osoby (także fizycznej lub prawnej), nazywanej dłużnikiem. Uprawnienie to nazywane jest wierzytelnością albo należnością; dla dłużnika jest to nic innego jak dług. Wierzycielem zatem jest osoba, która uważa, że jej prawa będą przestrzegane, natomiast płatności jej się należące będą realizowane we wcześniej ustalonej przez obie strony umowie pisemnej lub niepisemnej.

Rozwijająca się gospodarka wolnorynkowa powoduje to, iż wierzycielem lub dłużnikiem może być każda osoba, a okoliczności kiedy się nim staje są najrozmaitsze. Okazje do zawierania pisanych i niepisanych umów, czy kontraktów, pojawiają się coraz częściej. Następstwem tego jest powstanie wierzytelności i długów.

Przykładem wierzyciela może być osoba lub instytucja, która udziela na przykład pożyczki lub kredytu i ma prawo otrzymać jej zwrot. Osoba, która natomiast zaciąga tą pożyczkę i ma obowiązek jej spłaty to dłużnik.

TL;DR

Artykuł omawia pojęcie wierzyciela, czyli osoby lub instytucji, które mają prawo otrzymać świadczenie pieniężne lub rzeczowe od dłużnika. Artykuł przedstawia także zobowiązania wierzyciela, jego uprawnienia, proces egzekucji sądowej lub administracyjnej oraz rodzaje wierzycieli, takie jak wierzyciel rzeczowy i wierzyciel hipoteczny.

Zobowiązanie

Zobowiązanie może polegać na działaniu bądź zaniechaniu (art. 353 paragraf 2 kc). Kodeks dopuszcza sytuację, w której świadczenie wobec wierzyciela spełnia osoba trzecia (a nie sam dłużnik). W sytuacji, w której zobowiązanie ma charakter pieniężny, wierzyciel ma obowiązek przyjęcia świadczenia nawet wtedy, gdy osoba ta działa bez wiedzy samego dłużnika.

W przypadku, kiedy wierzycieli jest kilku i występują solidarnie, dłużnik może spełnić świadczenie do rąk dowolnego z nich, co powoduje wygaśnięcie długu względem wszystkich.

Uprawnienia wierzyciela

1. Główne

• Uzyskanie świadczenia, uzyskanie odszkodowania (zamiast albo ze świadczeniem)

2. Pomocnicze

• Prawo do odsetek
• Prawo do informacji (wiadomości) o stanie świadczenia od dłużnika

Wszelkie uprawnienia wierzyciela chronione są sankcją przymusu państwowego. Wierzyciel, w przypadku kiedy dłużnik zwleka ze spłatą długu (zobowiązania), ma prawo poinformować o tym odpowiedni organ państwowy i dochodzić w nim swoich praw. Z reguły tym organem jest sąd. Sąd może nakazać przymusowe odzyskanie należności wierzyciela, co nazywane jest egzekucja sądowa|egzekucją sądową, lub też administracyjną. Ta druga droga jest natomiast bardzo rzadka. Każdy wierzyciel ma prawo do wysłania do swojego dłużnika osobę, która wyegzekwuje od niego wierzytelność. Osoba ta w kodeksie cywilnym nazywana jest komornikiem i prawnie może w dowolny sposób w określonym przez wierzyciela terminie odebrać wierzytelność w postaci rzeczy materialnych, pieniężnych czy hipotecznych. Może także do czasu spłaty pełnej wierzytelności przez dłużnika zająć jego rzeczy prywatne.

Rodzaje wierzycieli

1. Wierzyciel rzeczowy - w prawie obowiązującym w Polsce jego pozycja jest wyjątkowa. Jest takim rodzajem wierzyciela, który dokonał wcześniejszego zabezpieczenia swojej wierzytelności w wyniku obciążenia rzeczowego elementów majątkowych osoby będącej dłużnikiem. Wierzyciel ten ma wtedy szansę na lepsze zrealizowanie swoich wierzytelności, a szczególnie zrealizowanie żądań przed innymi wierzycielami, którzy nie zrobili takiego zabezpieczenia na majątku osoby będącej dłużnikiem. Wierzycielowi rzeczowemu dokonane zabezpieczenie ma zapewnić skuteczniejszą ochronę prawną, a w związku z tym przez założenie systemowe jest uważany za wierzyciela "lepszego". Tyczy się to również prawa polskiego. Pojęcie wierzyciela rzeczowego było znane już w starożytnym Rzymie; zasady ochrony praw tego wierzyciela zostały przez aktualne systemy prawne przejęte właśnie z historii i wcielone w życie.
2. Wierzyciel hipoteczny - według Kodeksu Prawa Cywilnego (art. 1025 k.p.c.) jest osobą uprzywilejowaną, czyli ma "pierwszeństwo w porównaniu do wierzycieli osobistych dłużnika". Regulacja ta posiada jednak wyjątki. Przepisy, które tyczą się postępowań egzekucyjnych posiadają kategorie wierzycieli z przywilejami, których wierzytelności będą rozpatrzane i egzekwowane wcześniej niż wierzytelności hipoteczne.

Informacje zawarte w art. 68 i Art. 72 ust. 2 u.k.w.h. mówią o tym, że wierzyciel hipoteczny może w dowolny sposób egzekwować należny mu dług od dowolnej ilości swoich dłużników. Może też dowolnie wybrać nieruchomość, która będzie formą wierzytelności. Właściciel nieruchomości nie ma natomiast prawa do odmowy i zablokowania danej nieruchomości przed zajęciem przez wierzyciela. Nie może jej także obciążyć żadnymi długami oraz sprzedać. Posiada także prawo do zamiany zabezpieczonej dotychczas wierzytelności inną wierzytelnością należącą do tego samego dłużnika. Nie jest do tego wymaga zgoda osób z inny pierwszeństwem. Wierzyciel hipoteczny zawiera wtedy umowę notarialną ze swoim dłużnikiem, aby zamiana wierzytelności miała podstawę do wpisania jej w księgę wieczystą.

Patrz także: Postępowanie egzekucyjne

Wierzyciel — artykuły polecane

Zastaw umowny — Umowa zastawu — Dłużnik — Wierzytelność — Zabezpieczenie — Umowa użyczenia — Forma umowy — Zadatek — Zobowiązanie podatkowe

Bibliografia

• Mała encyklopedia ekonomiczna, redaktor naczelny prof. dr Secomski K., Państwowe Wydawnictwo ekonomiczne, Warszawa 1974
• Ochrona praw wierzycieli w Polsce, pod red. Gołaczyński J. i Mączyńska E., Warszawa, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, 2017
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
• Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece. Dz. U. 1982 nr 19 poz. 147
• Wrzaszcz P. (2019), Status prawny wierzyciela rzeczowego w postępowaniu upadłościowym, KUL, Lublin

Autor: Karolina Ścisło, Robert Baran