Zakaz konkurencji

Zakaz konkurencji to zobowiązanie zawarte pomiędzy pracownikiem, a pracodawcą, stanowiące o niemożności prowadzenia działań konkurencyjnych wobec pracodawcy, a także świadczeń pracy w oparciu o stosunek pracy (lub na mocy innej podstawy prawnej) na rzecz podmiotu konkurencyjnego. W zależności od potrzeby, umowę zakazującą konkurencji można podpisać zarówno na czas trwania stosunku pracy jak i okres po jego zakończeniu. Główne cele regulacji to dbałość o interesy osób prowadzących przedsiębiorstwo i ich ochrona.

TL;DR

Umowa o zakazie konkurencji to zobowiązanie pracownika do nieprowadzenia działań konkurencyjnych wobec pracodawcy. Zakaz można ustalić zarówno na czas trwania stosunku pracy, jak i po jego zakończeniu. Pracodawca może żądać wyrównania szkody w przypadku naruszenia zakazu konkurencji. Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy ustala warunki obowiązywania zakazu i odszkodowania dla pracownika. Umowa musi być zawarta w formie pisemnej. Pracownik ma prawo odmówić podpisania umowy o zakazie konkurencji, ale może to prowadzić do utraty pracy.

Zakaz konkurencji w ramach stosunku pracy

Według postanowień opisanych w zawartej umowie, na mocy Art. 101¹ § 1 kodeksu pracy, pracownik nie może przejawiać działalności szkodzącej pracodawcy w ramach stosunku pracy bądź na innej podstawie prawnej świadczyć pracy na korzyść podmiotu konkurencyjnego. W praktycznym punkcie widzenia pracownik, który podpisał umowę, podczas stosunku pracy zobowiązał się nie prowadzić działalności, która narusza lub zagraża interesom pracodawcy, oraz której prowadzenie określono jako zabronione w łączącym zobowiązaniu. Rozumie się przez to zarówno osobiste kierowanie działalnością, jak i za pomocą pośredników, udzielanie doradztwa czy pełnienie funkcji agenta. Według M. Romera szkodliwa działalność to także rola wspólnika cichego oraz jawnego, komandytariusza, udziałowca w spółce z o. o. lub akcjonariusza . Dodatkowo jak głosi Art. 101¹ § 2 kodeksu pracy "Pracodawca, który poniósł szkodę wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego u umowie, może dochodzić od pracownika wyrównania tej szkody" na określonych warunkach.

Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy

W wypadku wystąpienia sytuacji, w której pracownik ma dostęp do poufnych i szczególnie ważnych informacji, które w przypadku ujawnienia narażałyby pracodawcę na straty, zgodnie z Art. 101² kodeksu pracy istnieje możliwość zawarcia umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Określa ona:

• czas obowiązywania zakazu,
• warunki przedwczesnego rozwiązania,
• wielkość odszkodowania, które jest należne pracownikowi, jeśli przekracza stawkę minimalną (25% wynagrodzenia otrzymywanego przed ustaniem stosunku pracy).

W przypadku sporów dotyczących wysokości odszkodowań orzeka sąd pracy.

Zakaz może przestać obowiązywać przed przewidzianym terminem, gdy:

• pracodawca nie wywiąże się z wypłaty odszkodowania
• ustanie przyczyna, która uzasadniała zakaz

Forma umowy o zakazie konkurencji

Zarówno umowa o zakazie konkurencji w ramach stosunku pracy jak i umowa o Zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy pod rygorem nieważności wymagają zawarcia w formie pisemnej czynności prawnej . Aby ją zachować należy złożyć dokument standardowego bądź elektronicznego oświadczenia woli z podpisem na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli.

Odmowa zawarcia umowy o zakazie konkurencji

Przyczyną wypowiedzenia stosunku pracy może być odmowa podpisania umowy o zakazie konkurencji. Pracownik posiada prawo do niezaakceptowania zakazu , jednak często wiąże się to z uzasadnioną stratą zatrudnienia. Zasadność wypowiedzenia ustala się w oparciu o warunki prezentowane w przedstawianej umowie. Jeśli znajdują się w niej postanowienia prawnie nieakceptowane, wypowiedzenie stosunku pracy nie jest uzasadniane odrzuceniem umowy. “Odmowa podpisania przez pracownika umowy o zakazie prowadzenia działalności konkurencyjnej nie jest uzasadnioną przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę, jeżeli przedstawiony przez pracodawcę projekt tej umowy zawierał postanowienia niezgodne z przepisami Kodeksu pracy".

Zakaz konkurencji — artykuły polecane

Układy zbiorowe pracy — Źródła powstawania stosunku pracy — Umowa zlecenie — Rodzaje umów z pracownikami — Wypowiedzenie umowy — Umowa ustna — Umowa ubezpieczenia — Ogólne warunki ubezpieczenia — Umowa cywilno-prawna

Bibliografia

• Aromińska K. (2014), Zasady ustalania i przestrzegania zakazu konkurencji, "Bezpieczeństwo Pracy: nauka i praktyka", nr 5
• Radovac P. (2017), Zakaz konkurencji w ramach stosunku zatrudnienia, LAB Laboratoria, Aparatura, Badania, nr 6
• Romer M. (2014), Prawo pracy. Komentarz, Lexis Nexis, Warszawa
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
• Wyrok Sądu Najwyższego 1997, Wyrok o sygnaturze I PKN 333/97
• Wyrok Sądu Najwyższego 2003, Wyrok o sygnaturze I PK 411/02
• Zwolińska K. (2017), Odpłatność umowy o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy, Zeszyty Prawnicze

Autor: Marta Bożętka, Mikołaj Dorman, Łukasz Drosdek, Hubert Chojecki

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.