Turystyka ekstremalna

Turystyka ekstremalna (ang. extreme tourism) - to podróż nastawiona przede wszystkim na uprawianie sportów ekstremalnych.Cechą charakterystyczna tego typu turystyki jest ryzyko, z którym wiąże się często wyczerpanie fizyczne, uszczerbek na zdrowiu a w najgorszym wypadku utrata życia.Uprawiając turystykę ekstremalną, jej uczestnicy muszą zmierzyć się ze swoimi własnymi granicami psychicznymi i fizycznymi. Rozkwit tej formy rekreacji nastąpił w latach 70 XX wieku i trwa do chwili obecnej. Do motywów wyboru turystyki ekstremalnej należą m.in.: samorealizacja, indywidualizm, chęć zaimponowania innym jak również potrzeba oderwania się od codziennej monotonii (A.Stasiak i in. 2015, s 13,45)

TL;DR

Turystyka ekstremalna to podróżowanie skoncentrowane na uprawianiu sportów ekstremalnych, które wiążą się z ryzykiem i wysiłkiem fizycznym. Jest to forma rekreacji, która daje uczestnikom możliwość przekraczania swoich granic i doświadczania wyjątkowych emocji. Sporty ekstremalne są coraz bardziej popularne i przyciągają młodych ludzi, którzy szukają adrenaliny i chcą się wyróżnić. Turystyka ekstremalna dzieli się na wodną, lądową i powietrzną, a wśród dyscyplin znajdują się m.in. kajakarstwo górskie, wspinaczka, skoki spadochronowe i paralotniarstwo.

Przyczyny zainteresowania

Coraz bardziej popularne, wśród młodych i nie tylko osób, staje się uprawianie sportów o podwyższonym ryzyku, zwanymi sportami ekstremalnymi. Są to dyscypliny sportowe, których uprawianie wymaga ponadprzeciętnych umiejętności, odwagi i ponoszenia dużego ryzyka, a także bardzo często stanowi zagrożenie życia. Do grupy sportów o podwyższonym ryzyku należą wszystkie dyscypliny sportowe uprawiane poza szlakami czy terenami do tego przeznaczonymi. Do sportów ekstremalnych zalicza się w szczególności: BASE jumping, speleologię, sporty lotnicze, kolarstwo górskie, motocross, jazdę na skuterach wodnych, wyścigi łódek motorowych, czy wspinaczkę wysokogórską. Ostatnio w Polsce coraz popularniejszy staje się parkour czyli pokonywanie przeszkód w efektywny sposób.

Spływ pontonowy rwącą górską rzeką, skok na linie, czy inne sporty ekstremalne wymagają nie lada odwagi. Istnieją jednak osoby, które bez tego typu doznań nie potrafią przeżyć, a co więcej czasem uprawianie tego rodzaju sportu nadaje sens ich życiu. Myślę, że może być to związane z tym, że jak się raz spróbuje, to potem trudno się od tego ekscytującego i podwyższającego poziom adrenaliny w organizmie sportu uwolnić

Różnice między turystyką ekstremalną a sportami i rekreacją ekstremalną

1. W porównaniu do sportu i rekreacji ekstremalnej wyjazd jest koniecznym warunkiem do zaistnienia turystyki ekstremalnej.
2. Elementem charakteryzującym tą dyscyplinę są wędrówki.
3. Integralnym elementem uprawiania tej aktywności jest zmiana trybu życia, samodzielność turystów oraz wieloletnie doświadczenie w dziedzinie oraz opanowanie technik turystyki kwalifikowanej.
4. Wyróżnikiem są tu również elementy przyrodnicze, kulturowe oraz krajoznawcze.
5. Jest to niszowa forma aktywności, którą podejmuje niewielka ilość specjalistów,
6. Nie należy ona do form masowych oraz nie jest uprawiana ze względu na widowiskowość.
7. W nawiązaniu do sportów ekstremalnych ryzyko nie odgrywa tak istotnej roli w podejmowaniu tej aktywności.(J. Adamczyk 2011, s 255-258)

Turystyka ekstremalna wodna

• Kanioning - jest dziedziną wymyśloną przez turystów kwalifikowanych, uprawiających turystykę wysokogórską, kajakarstwo górskie i wspinaczkę jaskiniową. Polega na wielogodzinnej mozolnej wspinaczce ze sprzętem dla spłynięcia wąskimi, stromymi wąwozami rzek górskich (stąd też nazwa "wąwozim") z finałem w wodospadzie

i znajdującym się u podnóża oczku wodnym. Po drodze uczestnik musi omijać kamienie i głazy sterczące w nurcie i ześlizgiwać się z kamiennych progów.

• Hydrospeeding - polegający na pokonywaniu rzek górskich z nurtem, na niewielkiej plastikowej desce, w odpowiednim stroju ochronnym (neoprenowy kostium, kask, płetwy, ochraniacze na kolanach i łokciach)3.
• Kajakarstwo górskie - uprawiane na rwących górskich rzekach4.
• Freediving - to nurkowanie na wstrzymanym oddechu
• Nurkowanie - Sportowe nurkowanie swobodne i płetwo nurkowanie obejmuje m.in. nurkownanie pod wodą na bezdechu 50m i w akwalungu od 100-800m, łowiectwo podwodne, nawigację podwodną na wyznaczonej trasie, a także gry zespołowe Turystyke podwodną uprawia się w następujących formach:
  • nurkowanie z zatrzymanym oddechem:
    • nurkowanie w głąb
    • łowiectwo podwodne
  • nurkowanie swobodne z wykorzystaniem aparatu do nurkowania:
    • wrakowe
    • jaskiniowe
    • podlodowe
    • nocne
• Kiteboarding - będący rodzajem lotu ślizgowego na desce surfingowej, połączone

z akrobacją, lądowanie odbywam się ze spadochronem6.

• Wakeboarding - polegający na ślizganiu się na desce surfingowej za motorówką7.
• Windsurfing - czyli pływanie na specjalnej desce z żaglem.

Turystyka ekstremalna lądowa

• Adventure racing - zazwyczaj forma długodystansowych marszobiegów na orientację (od kilkunastu do kilkuset kilometrów), łączących trekking, jazdę na rowerach górskich, pływanie oraz biegi narciarskie8.
• Wspinaczka - przemieszczanie się w terenie na tyle stromym, że wymaga on użycia rąk co najmniej do utrzymania równowagi. Jest wiele rodzajów wspinaczki, m.in. wspinanie na kilkumetrowe kamienie (bouldering) i wchodzenie na ponad ośmiotysięczne szczyty. Wykorzystuje się przy tym naturalne chwyty i stopnie skalne. Podczas pokonywania wyciągu sprzęt wspinaczkowy służy wyłącznie do asekuracji na wypadek odpadnięcia. Wyróżnić natomiast należy wspinaczkę solo, zwana "żywcowaniem" w której nie wykorzystuje się jakiejkolwiek asekuracji linowej.
• Speleologia - polega na zwiedzaniu i eksploracji jaskiń. Większość z nich to miejsca trudno dostępne i niebezpieczne. W wielu jaskiniach występują wąskie przesmyki, syfony, urwiska, miejsc grożące zawaleniem i odpadnięciem skał.
• Basejumping - będący rodzajem skoków spadochronowych z budynków, masztów antenowych, mostów i skał, skrót "BASE" pochodzi od ang. Building (budynki), antena, span (przęsło), earth (ziemia)
• Bungejumping - czyli skoki z dużych wysokości na gumie przywiązanej do nóg, np.

z mostów, wysięgników, budowli, urwisk skalnych.

• Jumping dream - której istotą jest zjazd na linie między dwoma wysokimi budynkami, skałami lub nad wąwozem.
• Kolarstwo górskie - uprawiane na oznakowanych szlakach oraz ścieżkach rowerowych, leśnych drogach i bezdrożach, np. downhill.
• Motocross - forma wyścigów motocyklowych rozgrywana na specjalnych torach do tego przystosowanych. Tory motocrossowe usypane są zazwyczaj z piasku, gliny lub błota.
• Parkour - czyli pokonywanie miejskich przeszkód w efektywny sposób.
• Mountainboarding - który jest zjazdem po stoku, na desce wyposażonej w kółka.
• Paintball - jako plenerowa gra wojenna, z wykorzystaniem zaprojektowanej specjalnie do tego broni pneumatycznej, miotającej pociski z farbą.
• Streetluge - będący szybkim zjazdem na wózku z kółkami po stromych i krętych drogach asfaltowych.
• Skialpinizm - który łączy w sobie górskie zjazdy narciarskie, wspinaczkę zimową, oraz górskie wędrówki na nartach, wymaga dużej sprawności fizycznej, obeznania ze specyfiką gór, odpowiednich umiejętności wspinaczkowych, a także specjalistycznego sprzętu.

Turystyka ekstremalna powietrzna

• Paralotniarstwo - sport i forma rekreacji polegająca na lataniu przy użyciu paralotni. Jest jednym z najpopularniejszych sportów lotniczych.
• Skoki spadochronowe - sport polegający na wykonywaniu skoków spadochronowych,

w których - zależnie od dyscypliny - ocenie podlega element składowy skoku, np. wykonywanie akrobacji w swobodnym spadaniu, wykonanie akrobacji na otwartej czaszy lub precyzja lądowania

• Skysurfing - są to skoki spadochronowe z wykorzystaniem deski snowboardowej.
• Lotniarstwo - jest to forma latania przy użyciu lotni, której skrzydło rozpięte jest na stelażu

z aluminium lub tworzywa sztucznego. Możliwość zastosowania silnika spalinowego czyni lotnie motolotnią.

Turystyka ekstremalna — artykuły polecane

Turystyka górska — Rodzaje transportu — Fitness — Żegluga śródlądowa — Transport kolejowy — Nordic walking — Turystyka kwalifikowana — Hałas — Turystyka piesza

Bibliografia

• Adamczyk J. (2011), Turystyka ekstremalna - popularność i niewykorzystany potencjał, Turystyka w lasach i na obszarach przyrodniczo cennych, nr 3
• Kurek W. (red.) (2011), Turystyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Łobożewicz T., Bieńczyk G. (2001), Podstawy turystyki, Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa
• Merski J.(2002). Turystyka kwalifikowana, Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa, s. 121
• ONZ-WTO (1995), Terminologia turystyczna, Zalecenia WTO, Organizacja Narodów Zjednoczonych, Warszawa
• Stasiak A., Śledzińska J., Włodarczyk B. (red.) (2015), Wczoraj, dziś i jutro turystyki aktywnej i specjalistycznej, PTTK Kraj, Warszawa

Autor: Wojciech Nawlaniec, Katarzyna Kudłacz