Raj podatkowy

Raj podatkowy to kraj lub terytorium, dające osobom fizycznym i prawnym możliwość uniknięcia opodatkowania w kraju ich pochodzenia lub posłużenia się korzystniejszym systemem podatkowym. W życiu gospodarczym i w literaturze istnieje wiele określeń rajów podatkowych. Nazywa się je "azylami podatkowymi" lub "oazami". Raje podatkowe charakteryzują się przede wszystkim:

• sprzyjającym systemem podatkowym, gwarantującym niskie opodatkowanie albo brak podatków; państwo jest stroną dogodnych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania; dzięki temu możliwe jest unikanie opodatkowania, jednak może to stwarzać warunki do podejmowania działań sprzecznych z prawem,
• brakiem kontroli i ograniczeń dewizowych,
• stabilnością gospodarczą i polityczną,
• ochroną tajemnicy handlowej,
• korzystnym systemem prawnym,
• ochroną tajemnicy bankowej i rozwiniętym sektorem bankowym,
• swobodnym dostępem do kapitału.

TL;DR

Raje podatkowe to kraje lub terytoria, które umożliwiają uniknięcie opodatkowania lub skorzystanie z korzystniejszego systemu podatkowego. Istnieje wiele rodzajów rajów podatkowych, takich jak kraje umożliwiające rejestrację spółek dla obcokrajowców, państwa oferujące korzystne zwolnienia podatkowe lub umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, oraz kraje z niskim opodatkowaniem. Wykorzystywanie rajów podatkowych odbywa się poprzez transfery zysków, tworzenie spółek rotacyjnych, korzystanie ze spółek offshore i korzyści umownych. Na liście rajów podatkowych znajdują się m.in. Andora, Gibraltar, Hongkong, Panama, Mauritius i wiele innych.

Rodzaje rajów podatkowych

Wyróżnia się kilka grup rajów podatkowych:

• kraje, które umożliwiają łatwe i poufne rejestrowanie spółek obcokrajowcom i nie pobiera się od nich podatku dochodowego (w ogóle bądź w odniesieniu do spółek, które nie prowadzą lokalnej działalności gospodarczej w raju podatkowym). Kraje te charakteryzują się minimalnymi wymogami co do rachunkowości i sprawozdawczości spółek,
• państwa, w których co do zasady stosowany jest podatek dochodowy, zarówno w stosunku do podmiotów krajowych, jak i zagranicznych, ale oferowane są korzystne zwolnienia lub ulgi dla konkretnych form działalności,
• kraje, które posiadają korzystne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz stosują bardzo umiarkowane stawki podatkowe.

Metody wykorzystywania rajów podatkowych

• Transfery zysków - osiągane dzięki sprzedaży towarów i usług po cenach niższych od faktycznej wartości przez jednostkę umiejscowioną w kraju o wysokiej progresywności podatkowej w stosunku do filii zarejestrowanej w raju podatkowym. Podmioty gospodarcze, które uczestniczą w międzynarodowym obrocie dążą do maksymalnego ograniczenia zysku, mogą tego dokonać poprzez zwiększenie kosztów utrzymania spółki (np. koszty obsługi przedsiębiorstw, odsetki). Manipulacja pożyczkami i wysokością oprocentowania jest najbardziej powszechną formą transferu zysków.
• Spółki rotacyjne - oferowane przez władze krajów zaliczanych do rajów podatkowych, polega na tym, że spółkę w takim kraju można założyć lub kupić. Proces rejestracji jest bardzo prosty, założyciel spółki nie musi ujawniać imienia i nazwiska, przez co może podawać fikcyjne osoby. W ten sposób powstają spółki często określane mianem spółek rotacyjnych, które wykorzystuje się do świadczenia usług, a także transakcji kupna, sprzedaży w ramach określonych powiązań kapitałowych. Głównym celem spółki rotacyjnej jest dążenie do redukcji kwoty zysku podlegającej opodatkowaniu. Cel ten osiągany jest dzięki skierowaniu dochodów z zewnątrz spółki rotacyjnej w raju podatkowym.
• Spółki offshore - polegają na akumulacji dochodów w regionach o niskim opodatkowaniu. Możliwości stref offshore wykorzystują głównie spółki kapitałowe i ludzie bogaci ze świata sztuki.
• Korzyści umowne (treaty shopping) - zjawisko to pozwala ominąć bariery stawiane przez zawieranie umów eliminujących podwójne opodatkowanie. Inwestycja dokonywana jest przez założenie w kraju-sygnatariusza spółki lub innego podmiotu posiadającego osobowość prawną. Działanie to sprowadza się do koncentracji zysku w kraju, które jest drugim sygnatariuszem wspomnianej umowy i ma na celu uniknięcie obciążeń podatkowych.

Lista rajów podatkowych

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową dla celów podatku dochodowego od osób prawnych oraz dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych określa listę rajów podatkowych:

• Europa: Andora, Gibraltar, Guernsey, Jersey, Liechtenstein, Man, Monako,
• Azja i Afryka: Bahrajn, Hongkong, Liberia, Makau,
• Ameryka Środkowa i Południowa: Belize, Panama,
• Wyspy Oceanu Indyjskiego: Malediwy, Mauritius, Seszele,
• Wyspy Pacyfiku: Nauru, Niezależne Państwo Samoa, Niue, Tonga, Vanuatu, Wyspy Cooka, Wyspy Marshalla,
• Wyspy Morza Karaibskiego: Amerykańskie Wyspy Dziewicze, Anguilla, Antigua i Barbuda, Antyle Holenderskie, Aruba, Bahamy, Barbados, Bermudy, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Dominika, Grenada, Kajmany, Monserrat, Saint Kitts, Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent, Grenadyny, Turks, Caicos.

Raj podatkowy — artykuły polecane

Rezydencja podatkowa — Unikanie opodatkowania — Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania — Podatek obrotowy — Karuzela podatkowa — Import — Spółka rotacyjna — Cena transferowa — Opór podatkowy

Bibliografia

• Artemiuk, J. (2013). Raje podatkowe w prawie międzynarodowym. Folia Iuridica Wratislaviensis, 149-187
• Gomułowicz, A., Małecki, J. (2008). Podatki i prawo podatkowe. Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa
• Grzywacz, J. (2010). Metody wykorzystywania rajów podatkowych . Nauki Ekonomiczne, Tom XI, 21-33
• Rosa, A., Szostak, J. (2015). Koszty prowadzenia działalności w rajach podatkowych. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 76(1), 257-264
• Szczodrowski G. (2007), Polski system podatkowy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Maria Sitarz, Gabriela Mady