Europejski System Walutowy

Europejski System Walutowy
Polecane artykuły
Unia walutowa Bank Rozrachunków Międzynarodowych Narodowy Bank Polski Kryteria konwergencji G-7 Międzynarodowy Fundusz Walutowy Polityka regionalna Unii Europejskiej Traktat z Lizbony Unia Europejska

Europejski System Walutowy (ESW) to system stabilizacji kursów walutowych. Jego celem było stworzenie strefy stabilności walutowej w Europie oraz wzmocnienie współpracy pomiędzy państwami członkowskimi w sferze polityki walutowej.

TL;DR

Europejski System Walutowy (ESW) był systemem stabilizacji kursów walutowych w Europie. Utworzony w 1979 roku, ESW miał na celu stworzenie stabilnej strefy walutowej i wzmocnienie współpracy między państwami członkowskimi. Główne elementy systemu obejmowały europejską jednostkę walutową (ECU), mechanizm kursowy i kredytowy. System zapewnił stabilność kursów walut i zbliżył wyniki gospodarcze krajów członkowskich. W 1992 roku system doświadczył kryzysu, który doprowadził do dewaluacji kilku walut i zawieszenia udziału niektórych walut w mechanizmie kursowym. ESW był również odpowiedzialny za stworzenie ECU, waluty koszykowej, która została zastąpiona przez euro w 1999 roku.

Utworzenie ESW

Traktat Rzymski który powoływał Europejską Wspólnotę Gospodarczą nie zakładał powstania Unii Walutowej. Pomimo tego zawierał zasady ogólne mówiące o współpracy walutowej (zawarte w artykułach 105-109). Zawierały one zasady utrzymywania równowagi bilansu płatniczego w krajach członkowskich oraz wzmocnienie własnej waluty, ograniczenie liberalizacji obrotów kapitałowych tak by dalej prawidłowo funkcjonował wspólny rynek oraz zalecały konsultację pomiędzy państwami członkowskimi w sprawach kursów walutowych. Powołany również został Komitet Walutowy. Nie było konieczności wprowadzenia szczegółowej regulacji strefy walutowej dzięki sprawnemu działaniu Międzynarodowemu Funduszowi Walutowemu. Mimo dobrze działającej polityki międzynarodowy kryzys walutowy z lat 70. przyczynił się do załamania systemy walutowego z Bretton Woods. Przyczyniło się to do zaniechania integracji gospodarczej między krajami członkowskimi. Zasada "węża walutowego" była jedynym rezultatem wynikającym z dążenia do integracji walutowej. W związku z potrzebą związaną z utrzymaniem pożądanego kursu waluty oraz związanymi z tym środkami pieniężnymi przeznaczonymi na interwencję na rynkach walutowych, 5 grudnia 1978r 8 krajów członkowskich Wspólnot Europejskich (Niemcy, Francja, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg, Dania, Irlandia) utworzyły Europejski System Walutowy (ESW). Zastąpił tym samym "węża walutowego" obowiązującego od początku lat 70. W wyniku porozumienia między bankami centralnymi krajów członkowskich udało się wprowadzić go w życie 13 marca 1979r. ESW powstał na mocy dyrektywy uchwalonej przez Radę Europejską. Jego zadaniem było stworzenie stabilnej strefy walutowej która nie zawierałaby głębokich wahań w kursach wymiany walut.(Kowalski J., Ślusarczyk Z. 2006, s. 88-90) Twórcą systemu był Roy Jenkins.

Elementy systemu

Główne elementy Europejskiego Systemu Walutowego to:

• ECU (European Currency Unit) - europejska jednostka walutowa, funkcjonująca w sferze niematerialnej.

• Mechanizm kursowy - początkowo parytet walut mógł wahać się o ±2,5% w stosunku do ecu, od sierpnia 1993r. przedział wahań rozszerzono do ±15%
• Mechanizm kredytowy

Europejski System Walutowy to etap tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej. Funkcjonowanie ESW od 1979r. pozwoliło znacznie zmniejszyć wahania kursów walut zarówno w porównaniu z okresem poprzednim jak i z kursami walut spoza systemu, np. dolarem, jenem. Początkowo dużym problemem były częste zmiany kursów centralnych (w ciągu pierwszych 8 lat - 12 razy).

Zasady ESW

Podstawową zasadą działania jest stałość kursów, tzn. kursy mogą wahać się w określonym przedziale wokół kursu odniesienia (centralnego), który może być zmieniony jednogłośną decyzją członków systemu.

Banki centralne należące do ESW są zobowiązane do interwencji walutowych w celu utrzymania wahań kursów w dopuszczalnych granicach.

W celu pozyskania funduszy na te operacje, mogą sobie wzajemnie udzielać kredytów w ramach specjalnego mechanizmu kredytowego.

Jeżeli mimo interwencji niemożliwe jest utrzymanie kursu walutowego w określonym przedziale, konieczna może okazać się zmiana kursu centralnego.

ESW wymuszając prowadzenie polityki pieniężnej i gospodarczej umożliwiającej sprostanie wymaganiom systemu, doprowadził do zbliżenia wyników gospodarczych, a szczególnie stopy inflacji w krajach członkowskich. Było to zewnętrzne źródło dyscypliny dla krajów o wysokiej inflacji.

Kryzys systemu z 1992r.

Kryzys systemu, który miał miejsce w 1992r. zaowocował dewaluacją lira, funta brytyjskiego, pesety hiszpańskiej, eskudo portugalskiego i funta irlandzkiego.

Ponadto zawieszono udział lira i funta brytyjskiego w mechanizmie kursowym.

Przyczyną kryzysu było skumulowanie istniejących różnic w wynikach gospodarczych (głównie inflacji), specyficzna polityka banku centralnego Niemiec stosującego politykę wysokich stóp procentowych co wymuszało takie same działania na innych krajach. Ponadto problemy z ratyfikacją Traktatu z Maastricht spowodowały, iż oczekiwano zaprzestania stabilizacji.

Skutkami tego kryzysu było rozszerzenie przedziału dopuszczalnych wahań do ±15 % (2 sierpnia 1993r.), a także podjęcie decyzji o konieczności utworzenia ponadnarodowej instytucji, która będzie podejmować decyzje w sprawie polityki pieniężnej. Tym silniejsze stało się dążenie do utworzenia unii gospodarczej i walutowej.

ECU (european Currency Unit)

W ramach Europejskiego Systemu Walutowego została stworzona nowa waluta zwana ECU.Jako centralny element ESW została wprowadzona w 1979r. W 1999r została zastąpiona przez euro. ECU była to tzw. waluta koszyka i stanowiła średnią ważoną walut wszystkich państw należących do ESW. Odegrała ona ważną role. Każdego dnia Komisja określała jej wartość w każdej walucie a następnie kursy były publikowane w "Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich". Służyła jako miernik wartości i środek płatniczy do rozliczeń operacji. Dzięki ECU można było znaleźć odniesienie w mechanizmie kursowym, znaleźć wskaźnik określający ewentualne odchylenia danej waluty od innych, określić jednostki obrachunkowe w ramach mechanizmów interwencyjnych oraz kredytowych oraz jednostki rozliczania zadłużenia między organami odpowiedzialnymi za sprawy monetarne w danym kraju. ECU poprzez denominacje danej waluty służyło też do obliczanie wszelkich obowiązujących płatności w ramach Wspólnot (Nowak B. 2000, s. 51-52)

Bibliografia

• Bainbridge T., Teasdale A. (1998), Leksykon Unii Europejskiej, Wydawnictwo Platan, Kraków
• Kowalski J., Ślusarczyk Z. (2006) Unia europejska. proces integracji europejskiej i zarys problematyki instytucjonalno-prawnej. Polskie Wydawnictwo prawnicze, Warszawa; Poznań, s. 88-90
• Michałowska-Gorwoda K.Unia Europejska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1997, s. 218-225
• Nowak B. (2000), Unia Gospodarcza i Walutowa UE, Studia Europejskie, nr 4
• Wojtaszczyk A. Integracja europejska. Wstęp, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa, 2006, s. 58

Autor: Anna Wojtowicz, Magdalena Kumór