Notowania ciągłe

Notowania ciągłe
Polecane artykuły
Kurs akcji Notowania giełdowe Arkusz zleceń Fixing Prawo do akcji Rynek terminowy Rynek kapitałowy Zlecenie bez limitu ceny Cena emisyjna

Notowania ciągłe stworzono jako alternatywę dla notowań jednolitego kursu dnia (fixingu). Wynika to z wad tego drugiego - m.in.:

• tylko jeden bądź dwa momenty zawierania transakcji,
• zaprzeczenie ciągłości zjawisk ekonomicznych,
• promowanie pasywnych postaw inwestorów, którzy aby dokonać transakcji skłonni są do częstego wykorzystywania zleceń "po kursie dnia"

Notowania ciągłe pozwalają na zawieranie transakcji w dowolnym momencie podczas sesji, po różnych cenach. Odzwierciedla to bieżącą sytuację na rynku, która jest wypadkową zmieniających się w czasie, podaży i popytu - wynikających z informacji o stanie rynku oraz sytuacji poszczególnych spółek. Poziom kursu kształtuje się i podlega ciągłym zmianom w zależności od wpływających ofert kupna i sprzedaży do giełdowego arkusza zleceń. Wszystkie zlecenia inwestorów zbiera i przetwarza system komputerowy, po czym stara się dokonać oczekiwanej przez inwestora transakcji, która jest możliwa tylko gdy na arkuszu zleceń pojawią się odpowiednio pasujące do siebie zlecenia. Oferta sprzedaży musi mieć przeciwne/odpowiednie zlecenie kupna i odwrotnie.

TL;DR

Notowania ciągłe są alternatywą dla notowań jednolitego kursu dnia. Pozwalają na zawieranie transakcji w dowolnym momencie i odzwierciedlają bieżącą sytuację na rynku. System notowań ciągłych został uruchomiony w 1996 roku i zyskał dużą popularność. Składa się z kilku faz, w których przyjmuje się i realizuje zlecenia. Istnieją również ograniczenia wahań kursów, aby zwiększyć bezpieczeństwo inwestorów. Kurs otwarcia, transakcyjny i zamknięcia mogą różnić się od kursu odniesienia, ale z pewnymi ograniczeniami. Istnieją również wyjątkowe sytuacje, w których określenie kursu jest niemożliwe.

Historia

System notowań ciągłych uruchomiono w 1996 roku, pięć lat po wprowadzeniu publicznego obrotu wtórnego. Rozwój Giełdy zapewnił system notowań WARSET. Do tego czasu większość notowań na rynku prowadzona była w systemie pakietowym, obrót akcjami odbywał się na rynku notowań jednolitych z jednym lub dwoma fixingami. Wykorzystanie możliwości systemu WARSET spowodowało wzrost udziału transakcji w systemie notowań ciągłych z 28% do 79%.

Fazy notowań ciągłych

• 8:30 - 9:00. Faza przed otwarciem - podczas której składane są zlecenia na otwarcie, określane i ogłaszane są Teoretyczne Kursy Otwarcia, w tej fazie nie zawiera się transakcji
• 9:00. Faza otwarcia, określenie kursu na otwarciu (fixing) - podczas której określa się kurs otwarcia, realizowane są zlecenia wprowadzone do systemu w fazie "przed otwarciem"
• 9:00 - 16:50. Faza notowań ciągłych - w tym czasie zlecenia są przyjmowane i realizowane zgodnie z sytuacją rynkową
• 16:50 - 17:00. Faza 'przed zamknięciem - składane są zlecenia na zamknięcie, w tej fazie nie zawiera się transakcji
• 17:00. Faza zamknięcia, określenie kursu na zamknięciu (fixing) - podczas tej fazy określa się kurs zamknięcia, realizuje zlecenia wprowadzone do systemu w fazie "przed zamknięciem"
• 17:00 - 17:05. Faza dogrywki - w trakcie tej fazy inwestor ma możliwość złożenia bądź realizacji zlecenia po cenie równej kursowi zamknięcia

Realizacja zleceń

Realizacja zleceń w trakcie przebiegu notowań ciągłych dokonywana jest zgodnie z dwoma priorytetami: ceny oraz czasu złożenia zlecenia - dotyczy to sytuacji gdy w arkuszu zleceń oczekują dwa zlecenia z taką samą ceną - pierwsze zostanie wykonane zlecenie, które zostało złożone wcześniej.

Ograniczenia wahań kursów

W systemie notowań ciągłych obowiązują ograniczenia wahań kursów, tak zwane "widełki" (statyczne oraz dynamiczne) w celu poprawy bezpieczeństwa inwestorów i zachowania stabilności mechanizmów giełdowych. W trakce trwania sesji giełdowej może dojść do wielu nieracjonalnych zmian poziomu kursu, które mogą wystąpić na skutek rozsiewanych plotek czy działań spekulantów.

Widełki statyczne, funkcjonujące od początku działania giełdy, wyznaczają stałe, dopuszczalne wahania kursu w trakcie trwania jednej sesji notowań ciągłych, ograniczając maksymalna zmianę kursu o określony przez władze giełdy poziom. W przypadku gdy zakres ceny wykroczy poza ustalony pułap, transakcja taka nie ma prawa dojść do skutku. W sytuacji wyłamania się kursu z progu ograniczajęcgo jego poziom zarówno przez widełki statyczne jak i dynamiczne, Giełda Papierów Wartościowch w pierwszej kolejności podejmuje działania związanie z równoważeniem kursu zgodnie ze statycznymi ograniczeniami wahań kursów.

Widełki dynamiczne, wprowadzone w 2006 roku, stanowią dodatkowe zabezpieczenie, które ogranicza dynamiczne, gwałtowene ruchy cen w krótkim czasie.

Kurs otwarcia, kurs transakcyjny i kurs zamknięcia może być wyższy lub niższy od kursy odniesienia najwyżej o 10% (widełki statyczne) w przypadku akcji i o 3 pkt procentowych w przypadku obligacji.

W wyjątkowych przypadkach reguły i standardowe procedury określające kurs otwarcia bądź zamknięcia nie mogą być zastosowane, określenie poziomu ceny jest niemożliwe. Okoliczność taka może mieć miejsce w kilku sytuacjach:

• gdy najwyższy limit ceny w zleceniu kupna jest niższy od najniższego limitu ceny w zleceniu sprzedaży,
• gdy na arkuszu zleceń znajduą się wyłącznie zlecenia kupna lub wyłącznie zlecenia sprzedaży
• gdy na arkuszu nie znajduję się żadne zlecenia
• jeśli występują wyłącznie zlecenia kupna nie zawierające limitu ceny bądź wyłącznie zlecenia sprzedaży nie zawierające limitu ceny
• jeśli przy określaniu kursu otwarcia (lub zamknięcia) kurs wykracza poza dopuszczalne widełki

Bibliografia

• Applet K. (2010). Polski rynek kapitałowy jako sukces procesu transformacji ustrojowej po 1989 roku', Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu
• Becket M. (2007). Jak działa giełda. Poradnik inwestowania na rynku polskim i zagranicznym dla początkujących, Wydawnictwo K.E. LIBER s.c.
• Dobosiewicz Z. (2013). Giełda. Zasady działania, inwestorzy, rynki giełdowe, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne S.A.
• Nowakowski J., Mieloszyk J., Niedziółka P. (2002). Portfel inwestycyjny banku:konstrukcja i zarządzanie portfelem papierów wartościowych, Centrum Doradztwa i Informacji "Difin", Warszawa
• Jajuga, K. (2009). Rynek wtórny papierów wartościowych, Komisja Nadzoru Finansowego.
• Łukaszewski M. i Sładowski J. Rynki Finansowe. Akcyjny rynek giełdowy, GPW, Skrypt dla studentów ekonofizyki sfinansowany w ramach projektu Uniwersytet Partnerem Gospodarki Opartej na Wiedzy, Katowice
• Regulamin GPW
• Socha J. (2003). Rynek papierów wartościowych w Polsce, "Olympus" Centrum Edukacji i Rozwoju Biznesu, Warszawa
• Ziębiec J. (2009). Zasady obrotu giełdowego, Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa

Autor: Magdalena Mazurek, Michał Mazak