Rekultywacja

Rekultywacja
Polecane artykuły
Park krajobrazowy Walory turystyczne Składowanie odpadów Rewitalizacja Różnorodność biologiczna Degradacja biosfery Zasoby naturalne Wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze Zanieczyszczenie wody

Rekultywacja jest to proces związany z przywracaniem terenów zniszczonych przez człowieka np. w wyniku urbanizacji (tereny poprzemysłowe) lub wyeksploatowania surowca naturalnego (zamknięte kopalnie węgla) do stanu wartości użytkowych, naturalnych i przyrodniczych. (Manczarski P., 2008, s.3).

Kierunki rekultywacji

Stopień zdegradowania tereny oraz warunki lokalne mogą decydować o docelowym przeznaczeniu rekultywowanego obszaru. Ogólne kierunki rekultywacji:

• kierunek rolny – przeznaczony jest dla terenów płaskich lub docelowo płaskich, które umożliwiają spływ wód opadowych, dają możliwość uprawy zbóż, roślin pastewnych i przeznaczenia na pastwisko dla zwierząt

• kierunek leśny – przeznaczony jest dla obszarów sąsiadujących z terenami leśnymi lub zawierającymi duże skupiska roślin.

• kierunek rekreacyjny – przeznaczony dla terenów płaskich oraz wyniesionych względem obszarów sąsiednich lub zagłębień, które nie mają odpływów (np. pozwala to zorganizować skwer ze stawem). Taki kierunek jest pożądany na terenach zurbanizowanych

• kierunek budowlany – przeznaczony dla terenów płaskich, umożliwia budowę lekkich konstrukcji, częściej zabudowa przemysłowa, dozwolona po zapewnieniu odpowiedniej stateczności i nośności gruntu.

Powyższe kierunki są traktowane jako docelowe, jednakże w procesie można wyznaczyć pośredni cel, który zakwalifikuje obszar jako użytek ekologiczny. Wymaga to prowadzenia działań w celu wyeliminowania negatywnych bodźców oddziałujących na ten obszar, co da podwaliny pod dalsze prowadzenie rekultywacji w kierunkach wymienionych wyżej. (Manczarski P., 2008, s.7-8). Dodatkowo możemy wyróżnić szczególne kierunki rekultywacji:

• kulturowy – mające charakter kontemplacyjny tj. miejsca pamięci lub artystyczny np. muzea, ekspozycje, sceny
• dydaktyczny – ścieżki tematyczne, parki kulturowe, pomniki historii
• przyrodniczy – parki, rezerwaty przyrody, użytki ekologiczne
• wodny – ścieżki tematyczne, parki kulturowe, pomniki historii
• gospodarczy – wykorzystanie pod budownictwo, parki przemysłowe, budynki komercyjne, użytku publicznego (parkingi, składowiska odpadów). (Kasztelewicz Z., 2009, s.200).

Rekultywacja terenów pogórniczych

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku Prawo geologiczne i górnicze oraz Ustawa z dnia 3 lutego z 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych nakładają na przedsiębiorstwa górnicze obowiązek rekultywacji terenów zniszczonych w wyniku eksploatacji złóż węgla znajdujących się na tychże terenach. Często takie tereny są cenne rekreacyjnie, ich rewitalizacja, mimo, że jest długotrwałym procesem, daje możliwości rozwoju dla regionu dzięki uwolnieniu terenów pod nowe inwestycje. Kopalnie cały czas nabywają nowe tereny pod działalność górniczą, jednocześnie sprzedając te zrekultywowane. Najbardziej atrakcyjne są tereny rekultywowane w kierunku wodnym, a te przeznaczone na tereny rolne lub leśne są często wykupywane przez mieszkańców okolic kopalni. (Kasztelewicz Z., 2009, s.188).

Światowe przykłady zrekultywowanych terenów

Jak wskazuje Kasztelewicz w swoich publikacjach, na etapie zakupu terenów i przygotowania do wydobycia surowca, władze kopalni powinny mieć koncepcje pod przyszłe zagospodarowanie terenu, gdy zostanie już wyeksploatowany. Przykłady ze świata pokazują, że przemyślana polityka wydobywcza powinna zmniejszyć przyszłe koszty rewitalizacji danego terenu.

Przykładowo na terenie dawnego zwałowiska kopalni J. Šverma w mieście Most w Republice Czeskiej utworzono tor wyścigowy dla koni (hipodrom) o długości 1,8km. Jest to jeden z czterech największych hipodromów w Czechach. Podobnie w kopalni Vrbenský na obszarze dawnego zwałowiska utworzono tor samochodowy w 1983 roku.

W Niemczech, w Bottrop na miejscu dawnego składowiska odpadów górniczych wybudowano kryty stok narciarski. Podobnie w Neuss pod Dusseldorfem – na miejscu składowiska śmieci powstał ośrodek dla narciarzy i snowboardzistów. (Kasztelewicz Z., 2009, s.203-210).

Bibliografia

• Siuta J. (2000). Ochrona i rekultywacja gruntów, Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej, EKOINŻYNIERIA, Lublin
• Greinert A. (2000). Ochrona i rekultywacja terenów zurbanizowanych, Wydawnictwo Politechniki Zielonogórskiej, Zielona Góra
• Kasztelewicz Z. (2009). Rekultywacja i rewitalizacja kopalń węgla brunatnego na przykładzie Kopalni Bełchatów, Wydawnictwa AGH, Kraków
• Manczarski P. (2008). Wytyczne w zakresie wymagań dla procesów rekultywacji, w tym makroniwelacji, prowadzonych przy użyciu odpadów., Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
• Ustawa z dn. 2 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych, (Dz.U. 1995 Nr 16 poz. 78).
• Ustawa z dn. 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze, (Dz.U. 2011 nr 163 poz. 981).

Autor: Piotr Wyżga

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.