Operacja gospodarcza

Operacja gospodarcza to każde, udokumentowane zdarzenie gospodarcze, które wywołuje zmiany stanu składników aktywów i pasywów oraz wpływa na wynik finansowy działalności jednostki. Każda operacja gospodarcza podlega ewidencji księgowej, gdyż wpływa na majątek, źródła finansowania firmy i wynik finansowy.

Wszelkie operacje gospodarcze muszą być udokumentowane. W szczególności są dokumentowane dowodem źródłowym mający postać "np. faktur, listy płac, asygnaty kasowej, dowodu magazynowego". Poszczególne operacje można potwierdzić za pomocą polecenia księgowego (PK), w sytuacji gdy nie ma innej możliwości udokumentowanie operacji "np. otwarcie lub zamknięcie kont, rozliczenie kosztów, korygowanie błędów w księgowaniu" (K. Winiarska 2012, s.27).

TL;DR

Operacja gospodarcza to zdarzenie wpływające na składniki aktywów i pasywów oraz wynik finansowy jednostki gospodarczej. Operacje muszą być udokumentowane i mają dualny charakter, wpływając na dwie strony bilansu. Operacje gospodarcze mogą być klasyfikowane według różnych kryteriów, takich jak sposób powstania, zasięg, faza procesu gospodarczego i stopień złożoności. Wyróżnia się operacje bilansowe i wynikowe, oraz operacje aktywne, pasywne, aktywno-pasywne zwiększające sumę bilansową i aktywno-pasywne zmniejszające sumę bilansową.

Charakterystyczne cechy operacji gospodarczej

• dotyczy zakresu działalności konkretniej jednostki gospodarczej,
• wyrażona jest w jednostkach pieniężnych,
• zmiany mają określone wartości,
• dualny charakter - wywołuje zmiany w dwóch składnikach bilansu, wobec czego powinny być zapisywane dwukrotnie w tej samej kwocie,
• występuje w jednoznacznie określonym terminie (dzień, miesiąc, rok),
• stanowią obserwację zmian zwiększających bądź zmniejszających w aktywach, czy też pasywach jednostki gospodarczej,
• żadne typy zaksięgowanych operacji nie powodują naruszenia równowagi bilansowej, która jest podstawową zasadą księgowości.

Klasyfikacja operacji gospodarczych

Operacje gospodarcze można sklasyfikować według różnych kryteriów. Odpowiednia klasyfikacja pozwala na właściwe porządkowanie i grupowanie operacji oraz sprawne zapisywanie wywołanych skutków w ewidencji księgowej. Właściwe wykorzystanie wiedzy w zakresie klasyfikacji różnych operacji gospodarczych usprawnia procesy zachodzące w jednostce gospodarczej. Pomaga usprawnić proces obiegu dokumentów oraz system ich wystawiania, monitowania i archiwizowania.

Klasyfikacja operacji gospodarczych według sposobu powstania, zasięgu, fazy procesu gospodarczego i stopnia złożoności

według sposobu powstania

• jednorazowe (występujące rzadko lub losowo, charakteryzuje zdarzenia, posiadające jednolitą strukturę)
• wielokrotne (występujące permanentnie, powtarzalnie, jest skutkiem połączenia ze sobą podobnych zdarzeń)

według zasięgu operacji

• zewnętrzne (dotyczące co najmniej dwóch podmiotów gospodarczych wywołujące zmiany w stanie ich majątku i kapitałów),
• wewnętrzne (dotyczące tylko jednego, określonego podmiotu gospodarczego),

według fazy procesu gospodarczego

• operacje fazy zaopatrzenia,
• operacje fazy produkcji,
• operacje fazy sprzedaży,

według stopnia złożoności

• operacje proste (odpowiadające odrębnym zdarzeniom gospodarczym),
• operacje złożone (łączące pojedyncze operacje),

Klasyfikacja operacji gospodarczych według rodzaju operacji gospodarczych

• Operacje bilansowe - powodujące zmiany w strukturze majątku, w strukturze kapitałów oraz w wielkości i strukturze majątku i kapitałów na skutek przemieszczania wartości.
• Operacje wynikowe - obejmują zdarzenie, które wywierają wpływ na wynik finansowy jednostki gospodarczej. Operacje wynikowe powodują ponoszenie kosztów i strat, a także powstawanie przychodów i zysków.

Klasyfikacja operacji gospodarczych bilansowych według wpływu na składniki bilansu

Występujące zmiany mają wpływa na pozycje bilansu w strukturze samych aktywów, w strukturze samych pasywów albo w samych aktywów i pasywów. Zmiany zachodzące zarówno w aktywach i pasywach powodują wzrost lub obniżenie sumy bilansowej. Wszelkie zmiany zachowują równowagę bilansową, co jest zgodne z charakterem dualnym.

• Aktywna [A] - zmiana występująca w strukturze aktywów, powoduje wzrost jednej pozycji w aktywach, druga pozycja w aktywach maleje, nie zmieniając sumy bilansowej np. zakupiono materiały za gotówkę,
• Pasywna [P] - zmiana występująca w strukturze pasywów, powoduje wzrost jednej pozycji w pasywach, druga pozycja w pasywach maleje, nie zmieniając sumy bilansowej np. spłacono zobowiązania wobec dostawców zaciągniętym kredytem bankowym,
• Aktywno - pasywna zwiększająca sumę bilansową [AP+] - zmiany występujące zarówno w strukturze aktywów jak i pasywów - powoduje wzrost jednego składnika aktywów oraz jednego składnika pasywów, w efekcie ogólna suma bilansowa ulega zwiększeniu, równowaga bilansowa nie została naruszona np. zakup materiałów - zapłata nastąpi w terminie późniejszym,
• Aktywno - pasywna zmniejszająca sumę bilansową [AP-] - zmiany występujące zarówno w strukturze aktywów jak i pasywów - powoduje spadek jednego składnika aktywów oraz jednego składnika pasywów, w efekcie ogólna suma bilansowa ulega zmniejszeniu, równowaga bilansowa nie została naruszona np. wypłacono pracownikom wynagrodzenia.

Operacja gospodarcza — artykuły polecane

Klasyfikacja operacji gospodarczych — Zdarzenie gospodarcze — Przychody finansowe — Konto księgowe — Rachunek zysków i strat — Konto wynikowe — Rozliczenia międzyokresowe kosztów — Wynik finansowy — Sprawozdanie finansowe - informacja dodatkowa

Bibliografia

• Baran W. (red.) (2014), Podstawy rachunkowości. Sprawozdanie finansowe. Zasady. Etyka, Difin, Warszawa
• Dziuba-Burczyk A. (2003), Podstawy rachunkowości w świetle międzynarodowych standardów, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, Kraków
• Gad J., Walińska E. (2015), Podstawy rachunkowości
• Homski M. (2010), Zasady ewidencji finansowo-księgowej, Urząd Miejski w Lipnie
• Kuck J., Pragacz T. (2013), Bezpieczeństwo operacji gospodarczych, finansowych i środków pieniężnych w bankach oraz bankomatach, Wyższa Szkoła Zarządzania Marketingowego i Języków Obcych w Katowicach
• Micherda B. (2005), Podstawy rachunkowości. Aspekty teoretyczne i praktyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Nita B. (red.) (2017), Podstawy rachunkowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław
• Nowak E. (2016), Rachunkowość. Kurs podstawowy, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne
• Turowska W., Węgrzyn A. (2014), Rachunkowość, MARINA, Wrocław
• Winiarska K. (red.) (2012), Podstawy rachunkowości, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Małgorzata Serafin, Julia Kolasa