Właściciel

Właściciel to osoba, do której coś należy, która jest w posiadaniu danej rzeczy; ten, kto ma coś na własność. Pojęcie właściciela ma nieodzowny związek z pojęciem prawa własności oraz pojęciem posiadania.

TL;DR

Właściciel to osoba, która ma coś na własność. Posiada szereg praw, takich jak posiadanie, używanie, pobieranie korzyści i dysponowanie przedmiotem. Można stać się właścicielem poprzez umowę, zasiedzenie, zawłaszczenie, przemilczenie lub dziedziczenie. Współwłaścicielami mogą być kilka osób, które mają prawo korzystać, zarządzać i żądać zniesienia współwłasności. Zwierzęta mają swojego właściciela, chociaż nie są rzeczą. Właścicielem przedsiębiorstwa może być osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna, która wykonuje działalność gospodarczą. Współwłaścicielami firmy mogą być również inni przedsiębiorcy.

Prawa właściciela

O prawach właściciela mówi Art. 140 Kodeksu Cywilnego: "W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą". (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, s. 34) Zatem bycie właścicielem wiąże się z szeregiem praw przysługujących mu w kwestii dysponowania przedmiotem posiadania. Głównymi prawami jest prawo posiadania, prawo używania, prawo do pobierania pożytków oraz innych dochodów z rzeczy oraz dysponowania przedmiotem własności (czyli przykładowo właściciel może rzecz sprzedać, oddać, zapisać w spadku). Warto zauważyć, że właściciel jest ograniczony obowiązującym prawem, zatem posiadanie, dysponowanie, używanie oraz pobieranie korzyści musi się odbywać zgodnie z prawem.

Jak stać się właścicielem

Według prawa opisanego w Kodeksie Cywilnym, właścicielem można się stać na różne sposoby:

• Poprzez przeniesienie własności na podstawie umowy - dotyczy to umów sprzedaży, darowizny, zamiany, przekazania nieruchomości lub każda inna umowa, która zobowiązuje do przeniesienia własności rzeczy od obecnego właściciela do nowego właściciela (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, s. 37)
• Poprzez zasiedzenie - może ono dotyczyć zarówno nieruchomości, jak i rzeczy ruchomej. Osoba będąca w posiadaniu nieruchomości (niebędąca właścicielem) może się stać jej właścicielem wówczas, gdy jest w jej posiadaniu co najmniej dwadzieścia lat, jeżeli nie uzyskał posiadania w złej wierze. Jeżeli osoba ta uzyskała posiadanie w złej wierze, może się stać właścicielem po upływie trzydziestu lat posiadania (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, s. 39-40) Według prawa obowiązującego w Polsce poprzez zasiedzenie można nabyć zarówno prawo własności nieruchomości, jak i prawo własności rzeczy ruchomej. Rzeczy ruchomej, czyli przedmiotu materialnego, czyli takie, które mogą być w stosunkach społeczno-gospodarczych traktowane jako dobra samoistne (E. T. Szuber-Bednarz, 2015, s. 110)
• Poprzez zawłaszczenie - gdy obejmiemy w posiadanie samoistne rzecz nieposiadającą właściciela, stajemy się właścicielem poprzez zawłaszczenie (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, s. 40)
• Poprzez przemilczenie - wówczas, gdy właściciel nie zgłosi się po rzecz znalezioną w odpowiednim czasie, znalazca staje się jej właścicielem (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, s. 41)
• Poprzez dziedziczenie - z chwilą otwarcia spadku spadkobierca nabywa spadek po osobie zmarłej. Może się wówczas stać właścicielem rzeczy, które zostały mu w spadku zapisane (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, s. 208)

Współwłaściciel

O współwłaścicielu można mówić wówczas, gdy mamy do czynienia z sytuacja, gdzie jednocześnie jedna rzecz stanowi własność więcej, niż jednej osoby. Współwłaściciele maja prawo z tej rzeczy korzystać, brać udział w zarządzaniu tą rzeczą oraz każdy współwłaściciel ma prawo by żądać zniesienia współwłasności. Według prawa cywilnego współwłaścicielem można zostać na dwa sposoby: Współwłasność w częściach ułamkowych jest sytuacją, gdy dana rzecz ma kilku właścicieli, przy czym każdy z nich ma w tej rzeczy określony ułamkowo udział. Ów udział nie musi być równy dla każdego ze współwłaścicieli. Współwłasność łączna może powstać w wyniku szczególnego osobistego stosunku łączącego strony. Przykładem takiego stosunku jest małżeństwo. Małżonkowie są wówczas współwłaścicielami rzeczy nabytych w trakcie trwania małżeństwa. Współwłasność łączna obejmuje też stosunek między wspólnikami spółki cywilnej (W. Siuda, 2013, s. 191)

Właściciel, a zwierzęta

Zwierzęta domowe oraz gospodarcze również mają swojego właściciela, chociaż w świetle prawa nie są one rzeczą - mówi o tym już pierwszy artykuł ustawy o ochronie zwierząt. Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą.(Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. - o ochronie zwierząt, s. 1) Jednakże drugi punkt tego samego artykułu mówi, że w przypadku spraw nieregulowanych w tej ustawie stosuje się przepisy dotyczące rzeczy. Sama ustawa nie wspomina nic o byciu właścicielem zwierzęcia, dlatego też w tym przypadku zasadne jest stosowanie przepisów zawartych w kodeksie cywilnym. Zatem zwierzę, chociaż nie jest rzeczą, może mieć właściciela.

Właściciel przedsiębiorstwa

Właścicielem przedsiębiorstwa nazwiemy osobę fizyczną, osobę prawna lub jednostkę organizacyjną, która posiada zdolność prawną, wykonującą działalność gospodarczą. (Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, s. 1) Zatem w przypadku przedsiębiorstw, również można mówić o osobie właściciela, mimo iż ustawa używa określenia przedsiębiorca. Na każdym właścicielu przedsiębiorstwa spoczywa odpowiedzialność wykazywania postawy przedsiębiorczej, co jest kluczowe w codziennej działalności oraz w podejmowaniu istotnych dla firmy decyzji (E. Więcek-Janka, 2013, s. 4) W przypadku spółek prawa handlowego, możliwe jest bycie współwłaścicielem firmy. Zakres odpowiedzialności oraz praw poszczególnych właścicieli reguluje ustawa z dnia 15 września 2000 Kodeks spółek handlowych.

Właściciel — artykuły polecane

Kodeks cywilny — Spółka cywilna — Współwłasność — Spółka cicha — Prawo własności intelektualnej — Zdolność do czynności prawnych — Bezpodstawne wzbogacenie — Prawo pierwokupu — Interes prawny

Bibliografia

• Siuda W. (2013), Elementy prawa dla ekonomistów, Contact, Poznań
• Szuber-Bednarz E. (2015), Zasiedzenie. Wybrane zagadnienia, Difin, Warszawa
• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt. Dz.U. 1997 nr 111 poz. 724
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
• Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców Dz.U. 2018 poz. 646
• Więcek-Janka E. (2013), Firmy rodzinne-przedsiębiorczość długowieczna, Przedsiębiorczość i Zarządzanie, nr 14(3)

Autor: Daniela Wawrzyniak

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.