Holistyczne podejście: Różnice pomiędzy wersjami
m (Czyszczenie tekstu) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
| (Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Holistyczne podejście''' to inaczej podejście całościowe, systemowe. Przejawia się w poglądzie, że wszystkie zachodzące we wszechświecie zjawiska składają się na całościowe układy podlegające pewnym prawidłowościom i których nie należy oceniać po prawidłowościach rządzących składnikami, które je tworzą. Innymi słowy - jest to podejście polegające na stwierdzeniu, iż całość nie jest równa sumie jej składników. | '''Holistyczne podejście''' to inaczej podejście całościowe, systemowe. Przejawia się w poglądzie, że wszystkie zachodzące we wszechświecie zjawiska składają się na całościowe układy podlegające pewnym prawidłowościom i których nie należy oceniać po prawidłowościach rządzących składnikami, które je tworzą. Innymi słowy - jest to podejście polegające na stwierdzeniu, iż całość nie jest równa sumie jej składników. | ||
Pojęcie to wywodzi się od greckiego słowa ''holos'', co znaczy całość. [[Holizm]] pojawił się w filozofii w latach 20. XX wieku wprowadzony przez południowoafrykańskiego filozofa i [[polityka]] Jana Christiaana Smutsa<ref>Markocka-Mączka K., Grabowski K., Taboła R. 2017, s. 171</ref>. | Pojęcie to wywodzi się od greckiego słowa ''holos'', co znaczy całość. [[Holizm]] pojawił się w filozofii w latach 20. XX wieku wprowadzony przez południowoafrykańskiego filozofa i [[polityka]] Jana Christiaana Smutsa<ref>Markocka-Mączka K., Grabowski K., Taboła R. 2017, s. 171</ref>. | ||
| Linia 23: | Linia 8: | ||
===Holizm w medycynie=== | ===Holizm w medycynie=== | ||
Podejście holistyczne stosowane jest często w medycynie. Perspektywa zdrowia przedstawiana jest w czterech płaszczyznach - fizycznej, psychicznej, społecznej i duchowej. Holizm przejawia się tu poprzez równowagę pomiędzy wszystkimi płaszczyznami<ref>Ostrzyżek A, Marcinkowski JT. 2012, s. 683</ref>. Podejście to zakłada, że należy leczyć człowieka, nie tylko chorobę. Istnieje duże powiązanie między ciałem, duszą, umysłem - stanowią one jedność i tylko balans między nimi może zapewnić zdrowie. Ważne jest też pozytywne podejście lekarza do pacjenta oraz odpowiednia atmosfera terapeutyczna<ref>Markocka-Mączka K., Grabowski K., Taboła R. 2017, s. 175-176</ref>. | Podejście holistyczne stosowane jest często w medycynie. Perspektywa zdrowia przedstawiana jest w czterech płaszczyznach - fizycznej, psychicznej, społecznej i duchowej. Holizm przejawia się tu poprzez równowagę pomiędzy wszystkimi płaszczyznami<ref>Ostrzyżek A, Marcinkowski JT. 2012, s. 683</ref>. Podejście to zakłada, że należy leczyć człowieka, nie tylko chorobę. Istnieje duże powiązanie między ciałem, duszą, umysłem - stanowią one jedność i tylko balans między nimi może zapewnić zdrowie. Ważne jest też pozytywne podejście lekarza do pacjenta oraz odpowiednia atmosfera terapeutyczna<ref>Markocka-Mączka K., Grabowski K., Taboła R. 2017, s. 175-176</ref>. | ||
===Holizm w zarządzaniu=== | ===Holizm w zarządzaniu=== | ||
Holistyczne podejście można zauważyć również w zarządzaniu. Przejawia się ono poprzez postrzeganie organizacji jako [[system]] - całość złożoną z podsystemów. Wynikiem jej działania nie jest tylko suma działań owych podsystemów osobno, istotne jest spojrzenie kompleksowe. Stąd wynika pewna zależność - [[zmiana]] w funkcjonowaniu jednego z elementów może pociągnąć za sobą negatywne efekty w działaniu całej organizacji. Należy zauważyć, że [[przedsiębiorstwo]] działa w otoczeniu konkurencyjnym, społecznym, ekonomicznym i politycznym. Do sprawnego funkcjonowania niezbędne jest współgranie z tym otoczeniem, [[adaptacja]] do warunków wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Holistyczne podejście do zarządzania organizacją niesie wiele pozytywnych skutków - większa [[wartość]] dla klientów, zmniejszenie ponoszonych kosztów, poprzez redukcję błędów i niedoskonałości, a także wzrost produktywności i efektywności<ref>U. Skurzyńska-Sikora 2008, s. 7</ref>. | Holistyczne podejście można zauważyć również w zarządzaniu. Przejawia się ono poprzez postrzeganie organizacji jako [[system]] - całość złożoną z podsystemów. Wynikiem jej działania nie jest tylko suma działań owych podsystemów osobno, istotne jest spojrzenie kompleksowe. Stąd wynika pewna zależność - [[zmiana]] w funkcjonowaniu jednego z elementów może pociągnąć za sobą negatywne efekty w działaniu całej organizacji. Należy zauważyć, że [[przedsiębiorstwo]] działa w otoczeniu konkurencyjnym, społecznym, ekonomicznym i politycznym. Do sprawnego funkcjonowania niezbędne jest współgranie z tym otoczeniem, [[adaptacja]] do warunków wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Holistyczne podejście do zarządzania organizacją niesie wiele pozytywnych skutków - większa [[wartość]] dla klientów, zmniejszenie ponoszonych kosztów, poprzez redukcję błędów i niedoskonałości, a także wzrost produktywności i efektywności<ref>U. Skurzyńska-Sikora 2008, s. 7</ref>. | ||
<google>n</google> | |||
===Holizm w pedagogice=== | ===Holizm w pedagogice=== | ||
| Linia 33: | Linia 19: | ||
==Redukcjonizm== | ==Redukcjonizm== | ||
Redukcjonizm jest pojęciem przeciwstawnym do holizmu. Oznacza ono sprowadzenie czegoś z wyższego poziomu do tego bardziej podstawowego. W przeciwieństwie do holistycznego, podejście redukcjonistyczne zakłada, że każde zjawisko można wytłumaczyć poprzez poznanie i opis działania jego części składowych. Według redukcjonistów badanie całości należy rozpocząć od rozłożenia jej na poszczególne elementy. Tyczy się to również teorii naukowych - w podejściu redukcjonistycznym twierdzenia danej teorii da się sprowadzić do twierdzeń innej, bardziej uniwersalnej<ref>Radziszewska-Szczepaniak D. 2016, s. 379</ref>. | Redukcjonizm jest pojęciem przeciwstawnym do holizmu. Oznacza ono sprowadzenie czegoś z wyższego poziomu do tego bardziej podstawowego. W przeciwieństwie do holistycznego, podejście redukcjonistyczne zakłada, że każde zjawisko można wytłumaczyć poprzez poznanie i opis działania jego części składowych. Według redukcjonistów badanie całości należy rozpocząć od rozłożenia jej na poszczególne elementy. Tyczy się to również teorii naukowych - w podejściu redukcjonistycznym twierdzenia danej teorii da się sprowadzić do twierdzeń innej, bardziej uniwersalnej<ref>Radziszewska-Szczepaniak D. 2016, s. 379</ref>. | ||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Humanizacja pracy]]}} — {{i5link|a=[[Filantropia]]}} — {{i5link|a=[[Teoria chaosu]]}} — {{i5link|a=[[Mechanizm obronny]]}} — {{i5link|a=[[Potrzeba afiliacji]]}} — {{i5link|a=[[Teoria ERG]]}} — {{i5link|a=[[Warunki pracy - społeczne]]}} — {{i5link|a=[[Altruizm]]}} — {{i5link|a=[[Myślenie systemowe]]}} — {{i5link|a=[[Ewaluacja procesu]]}} }} | |||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
| Linia 39: | Linia 27: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<noautolinks> | <noautolinks> | ||
* Markocka-Mączka K., Grabowski K., Taboła R. (2017), [ | * Markocka-Mączka K., Grabowski K., Taboła R. (2017), ''[http://www.neurocentrum.pl/dcten/wp-content/uploads/markocka-maczka_k5p.pdf Holistyczne podejście do pacjenta]'', Profilaktyka i Edukacja Zdrowotna, Wydawnictwo Naukowe NeuroCentrum, Lublin | ||
* Ostrzyżek A, Marcinkowski | * Ostrzyżek A., Marcinkowski J. (2012), ''[http://www.phie.pl/pdf/phe-2012/phe-2012-4-682.pdf Biomedyczny versus holistyczny model zdrowia a teoria i praktyka kliniczna]'', Probl Hig Epidemiol, nr 93(4) | ||
* Radziszewska-Szczepaniak D. (2016), ''Redukcjonizm antropologiczny i jego konsekwencje'', NURT SVD 2 | * Radziszewska-Szczepaniak D. (2016), ''Redukcjonizm antropologiczny i jego konsekwencje'', NURT SVD 2 | ||
* Skurzyńska-Sikora U. | * Skurzyńska-Sikora U. (2008), ''Poprawa efektywności organizacji przy wykorzystaniu modelu PEMM'', Organizacja i Zarządzanie, nr 3 | ||
* Szyszko-Bohusz A. (2013) [ | * Szyszko-Bohusz A. (2013), ''[http://www.pjac.uj.edu.pl/documents/30601109/46899148/12_szyszko-bohusz_201_%28218%29.pdf Pedagogika holistyczna oraz samodoskonalenie osobowości i bezpieczeństwo w dobie globalizacji]'', The Polish Journal of the Arts and Culture, Nr 7 | ||
</noautolinks> | </noautolinks> | ||
Aktualna wersja na dzień 16:28, 19 gru 2023
Holistyczne podejście to inaczej podejście całościowe, systemowe. Przejawia się w poglądzie, że wszystkie zachodzące we wszechświecie zjawiska składają się na całościowe układy podlegające pewnym prawidłowościom i których nie należy oceniać po prawidłowościach rządzących składnikami, które je tworzą. Innymi słowy - jest to podejście polegające na stwierdzeniu, iż całość nie jest równa sumie jej składników. Pojęcie to wywodzi się od greckiego słowa holos, co znaczy całość. Holizm pojawił się w filozofii w latach 20. XX wieku wprowadzony przez południowoafrykańskiego filozofa i polityka Jana Christiaana Smutsa[1].
TL;DR
Holistyczne podejście polega na traktowaniu wszystkich zjawisk jako całościowych układów, które nie można oceniać na podstawie składników, z których się składają. Jest stosowane w medycynie, zarządzaniu i pedagogice. Przeciwieństwem holizmu jest redukcjonizm, który sprowadza zjawiska do ich podstawowych części.
Ujęcia podejścia holistycznego
Holizm w medycynie
Podejście holistyczne stosowane jest często w medycynie. Perspektywa zdrowia przedstawiana jest w czterech płaszczyznach - fizycznej, psychicznej, społecznej i duchowej. Holizm przejawia się tu poprzez równowagę pomiędzy wszystkimi płaszczyznami[2]. Podejście to zakłada, że należy leczyć człowieka, nie tylko chorobę. Istnieje duże powiązanie między ciałem, duszą, umysłem - stanowią one jedność i tylko balans między nimi może zapewnić zdrowie. Ważne jest też pozytywne podejście lekarza do pacjenta oraz odpowiednia atmosfera terapeutyczna[3].
Holizm w zarządzaniu
Holistyczne podejście można zauważyć również w zarządzaniu. Przejawia się ono poprzez postrzeganie organizacji jako system - całość złożoną z podsystemów. Wynikiem jej działania nie jest tylko suma działań owych podsystemów osobno, istotne jest spojrzenie kompleksowe. Stąd wynika pewna zależność - zmiana w funkcjonowaniu jednego z elementów może pociągnąć za sobą negatywne efekty w działaniu całej organizacji. Należy zauważyć, że przedsiębiorstwo działa w otoczeniu konkurencyjnym, społecznym, ekonomicznym i politycznym. Do sprawnego funkcjonowania niezbędne jest współgranie z tym otoczeniem, adaptacja do warunków wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Holistyczne podejście do zarządzania organizacją niesie wiele pozytywnych skutków - większa wartość dla klientów, zmniejszenie ponoszonych kosztów, poprzez redukcję błędów i niedoskonałości, a także wzrost produktywności i efektywności[4].
Holizm w pedagogice
Globalizacja i bardzo szybki rozwój sprawiły, że wykształciło się holistyczne podejście do pedagogiki, mające na celu przygotowanie uczących się do zmian zachodzących w dzisiejszym świecie. Pedagogika holistyczna korzysta z osiągnięć nauk humanistycznych - pedagogiki, psychologii czy socjologii - a także przyrodniczych, takich jak fizyka czy biologia. Ma ona na celu równomierny rozwój sfery społeczno - moralnej, emocjonalnej, intelektualnej i fizycznej. Nauczyciel stanowi swego rodzaju autorytet, ważne jest zatem jego podejście i styl życia. Równie ważny jest też sam kontakt między osobą nauczającą a uczniem - wzajemne zaufanie, współpraca i życzliwość mają na celu pomóc w rozwoju wszystkich sfer osobowości, przełamanie barier obcości i formalizmu, co znacznie sprzyja rozwojowi takich cech jak bezinteresowność, uczynność czy tolerancja. Cały proces nauczania holistycznego ma za zadanie wszechstronny rozwój wychowanka na każdej płaszczyźnie życia, przygotowanie go do myślenia w sposób samodzielnych, a także do możliwych przeciwności. Ma to odzwierciedlenie w postępach w nauce, w późniejszym zachowaniu czy sukcesach zawodowych i prywatnych w życiu dorosłym[5].
Redukcjonizm
Redukcjonizm jest pojęciem przeciwstawnym do holizmu. Oznacza ono sprowadzenie czegoś z wyższego poziomu do tego bardziej podstawowego. W przeciwieństwie do holistycznego, podejście redukcjonistyczne zakłada, że każde zjawisko można wytłumaczyć poprzez poznanie i opis działania jego części składowych. Według redukcjonistów badanie całości należy rozpocząć od rozłożenia jej na poszczególne elementy. Tyczy się to również teorii naukowych - w podejściu redukcjonistycznym twierdzenia danej teorii da się sprowadzić do twierdzeń innej, bardziej uniwersalnej[6].
| Holistyczne podejście — artykuły polecane |
| Humanizacja pracy — Filantropia — Teoria chaosu — Mechanizm obronny — Potrzeba afiliacji — Teoria ERG — Warunki pracy - społeczne — Altruizm — Myślenie systemowe — Ewaluacja procesu |
Przypisy
Bibliografia
- Markocka-Mączka K., Grabowski K., Taboła R. (2017), Holistyczne podejście do pacjenta, Profilaktyka i Edukacja Zdrowotna, Wydawnictwo Naukowe NeuroCentrum, Lublin
- Ostrzyżek A., Marcinkowski J. (2012), Biomedyczny versus holistyczny model zdrowia a teoria i praktyka kliniczna, Probl Hig Epidemiol, nr 93(4)
- Radziszewska-Szczepaniak D. (2016), Redukcjonizm antropologiczny i jego konsekwencje, NURT SVD 2
- Skurzyńska-Sikora U. (2008), Poprawa efektywności organizacji przy wykorzystaniu modelu PEMM, Organizacja i Zarządzanie, nr 3
- Szyszko-Bohusz A. (2013), Pedagogika holistyczna oraz samodoskonalenie osobowości i bezpieczeństwo w dobie globalizacji, The Polish Journal of the Arts and Culture, Nr 7
Autor: Agnieszka Bodziony
