Badania podstawowe

Badania podstawowe - jeden z wielu typów badań naukowych. Są to działania teoretyczne, inicjowane po to, aby zdobyć nową lub poszerzyć już istniejącą wiedzę dotyczącą danej dyscypliny. Mogą przybierać również postać eksperymentów (K. Szatkowski 2008, s. 31)

Badania podstawowe nie muszą skutkować wdrożeniem oraz wykorzystaniem w praktyce (J. Heller, M. Bogdański 2005, s. 70)

Podczas badań podstawowych zjawisko, dyscyplina lub problem mogą być ujmowane:

• rozwojowo - zgodnie z przebiegiem czasowym
• genetycznie - ułożone w toku poznawania
• historycznie - wykorzystywane jest pochodzenie i ewolucja związku podmiotowo - przedmiotowych (J. Apanowicz 2002, s. 34)

Na gruncie Ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki badania podstawowe to: "oryginalne prace badawcze eksperymentalne lub teoretyczne podejmowane przede wszystkim w celu zdobywania nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie praktyczne zastosowanie lub użytkowanie" (Ustawa o zasadach finansowania nauki, 2010, s. 1)

TL;DR

Badania podstawowe to działania teoretyczne lub eksperymentalne mające na celu zdobycie nowej wiedzy w danej dziedzinie nauki. Nie mają bezpośrednich praktycznych zastosowań. Cele badań podstawowych to zgłębienie faktów i praw, poznanie związków między zjawiskami, kreowanie wiedzy teoretycznej i formułowanie praw nauki. Schemat badania podstawowego obejmuje identyfikację problemu, zgłębianie go teoretycznie, weryfikację tez i hipotez oraz ustanowienie nowych twierdzeń i teorii. Inne typy badań naukowych to badania stosowane, rozwojowe, diagnostyczne, weryfikacyjne, kompleksowe, przyczynkarskie i heurystyczne.

Cele prowadzenia badań podstawowych

Celem podejmowania badań podstawowych jest:

• zgłębienie nowych faktów oraz prawd,
• poznanie związków jakie zachodzą między danymi zjawiskami,
• kreowanie wiedzy teoretycznej,
• przygotowanie nowych koncepcji teoretycznych,
• formułowanie powszechnych praw nauki.

Podstawą rozpatrywania oraz wyjaśniania zagadnień należących do określonej grupy teorii i koncepcji naukowych są właśnie badania podstawowe wraz z ich teoretycznymi założeniami. Bardzo ważne jest także, aby badania te były prowadzone zgodnie z historyczną ewolucją myśli problemowej (J. Apanowicz 2002, s. 34)

Schemat badania podstawowego

1. Identyfikacja problemu w oparciu o dotychczasowe uogólnienia
2. Teoretyczne zgłębienie kwestii problemowej oraz nakreślenie tez i hipotez
3. Logiczne i empiryczne podsumowanie oraz zweryfikowanie postawionych tez i hipotez
4. Ustanowienie nowych twierdzeń oraz teorii (J. Apanowicz 2002, s. 34)

Pozostałe typy badań naukowych

Inne stosowane typy badań naukowych to badania:

• stosowane, używane aby pozyskać nową wiedzę, która ma praktyczne zastosowanie. Prace badawcze stosowane opierają się na badaniach podstawowych i polegają na wykrywaniu praktycznych możliwości zastosowania lub znalezieniu innych rozwiązań, które umożliwią osiągnięcie wcześniej wytyczonych celów praktycznych. Jako wynik badania stosowanego otrzymuje się modele próbne (K. Szatkowski 2008, s. 31)
• rozwojowe - bazują na zastosowaniu zdobytej, w procesie badawczym lub eksperymentalnym, wiedzy w opracowaniu nowych metod lub do ulepszenia istniejących już rozwiązań oraz przygotowanie prototypów, a także instalacji pilotowych. Do badań rozwojowych zalicza się prace: konstrukcyjne, technologiczno-projektowe, a także doświadczalne (K. Szatkowski 2008, s. 31)
• diagnostyczne - stosowane w celu ustalenia stanu rzeczywistego, a także aby potwierdzić prawdziwość faktów oraz zjawisk oraz wykreowanie zasad funkcjonowania. W tych badaniach stawia się nacisk na formułowanie nowych hipotez oraz wykrywa się powiązania jakie rzeczywiście funkcjonują między danymi zjawiskami (J. Apanowicz 2002, s. 36)
• weryfikacyjne - potwierdzają lub zaprzeczają pewnym faktom w rozpatrywanych procesach. Stosowane są, aby ustalić zależności pomiędzy zmiennymi. Badania stosuje się, gdy znane są skutki a nieznane przyczyny, lub gdy znane są przyczyny, a nieznane skutki. Badania weryfikacyjne można podzielić na badania typu indukcyjnego oraz badania typu redukcyjnego (J. Apanowicz 2002, s. 36)
• kompleksowe - wykorzystywane są różne metody i techniki, a także narzędzia badawcze. Rozpatrują różnorodne rodzaje działalności. Przedmiot badań nie zawsze jest spójny. Biorąc pod uwagę interdyscyplinarny charakter badań konieczne jest zatrudnienie zespołu badawczego. Badania te mają charakter empiryczny, stosuje się w nich sprawdzoną procedurę, wszystkie informacje muszą być dokumentowane, każdy etap badań musi się składać ze skoordynowanych działań. (J. Apanowicz 2002, s. 36-37)
• przyczynkarskie - analizą obejmują tylko wąski zakres zjawiska, a badana populacja również jest mała. Ten typ badań stosuje się również podczas opracowywania naukowego w przeglądaniu literatury problemu (J. Apanowicz 2002, s. 37)
• heurystyczne - (z gr. Heurisko - znajdować) używane do odnajdywania nowych faktów oraz zachodzących między nimi zależności. Dzięki nim można odkryć nowe rozwiązania. Badania heurystyczne identyfikują problem oraz wdrażają opracowane wcześniej warianty rozwiązania (J. Apanowicz 2002, s. 37-38)

Badania podstawowe — artykuły polecane

Metoda badawcza — Badania naukowe — Hipoteza — Metodologia badań — Badania społeczne — Case study — Synektyka Gordona — Badania operacyjne — Problem badawczy

Bibliografia

• Apanowicz J. (2002), Metodologia ogólna, Wydawnictwo BERNARDINUM, Gdynia
• Heller J., Bogdański M. (2005), Nakłady na badania i rozwój w Polsce na tle wybranych państw europejskich, Studia Regionalne i Lokalne, nr 4
• Szatkowski K. (2008), Przygotowanie produkcji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki Dz.U. 2010 nr 96 poz. 615

Autor: Monika Pióro