Umowa przewozu

Umowa przewozu (ang. contract of carriage) - "zgodnie z art. 774 Kodeksu cywilnego przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy". Zgodnie z art. 755 k.c. przepisy regulujące umowę przewozu dotyczą przewozu za pomocą różnych rodzajów transportu w przypadku kiedy nie jest to uregulowane odrębnymi przepisami. Umowa przewozu należy do kategorii umów o świadczenie usług. Problematykę przewozu w poszczególnych gałęziach transportu regulują odrębne ustawy m.in. ustawa z dnia 18 września 2001 roku Kodeks morski, ustawa z dnia 15 listopada 1984 roku Prawo przewozowe (transport kolejowy, samochodowy, komunalny i żeglugi śródlądowej), ustawa z dnia 3 lipca 2002 roku Prawo lotnicze i ustawa z dnia 12 czerwca 2003 roku Prawo pocztowe (J. Jacyszyn 2013, s. 136)

TL;DR

Umowa przewozu regulowana jest przez Kodeks cywilny i dotyczy przewiezienia osób lub rzeczy za wynagrodzeniem. Umowa ta jest umową o świadczenie usług, dwustronnie zobowiązującą, odpłatną i handlową. Nie ma określonej formy zawarcia, ale często jest zawierana w formie pisemnej. Umowa przewozu określa trase, wynagrodzenie i przedmiot przewozu. Stronami umowy są przewoźnik i podróżny/odbiorca przesyłki. Prawa i obowiązki stron są określone w aktach prawnych dotyczących poszczególnych gałęzi transportu. Roszczenia z umowy przewozu przedawniają się w różnym terminie w zależności od rodzaju przewozu.

Charakter umowy

"Umowa przewozu jest umową: o świadczenie usług, dwustronnie zobowiązującą, kazualną, wzajemną, odpłatną, handlową, w większości przypadków konsensualną". (J. Jacyszyn 2013, s. 137)

Forma i tryb zawarcia umowy

Przepisy kodeksu cywilnego nie zastrzegają dla umowy przewozu żadnej szczególnej formy. Zawracie tej umowy podlega zasadom zawartym w części ogólnej Kodeksu cywilnego. Najczęściej stosowany w praktyce jest tryb polegający na złożeniu oferty i jej przyjęciu. Każda se stron ma prawo wymagać pisemnego potwierdzenia umowy przewozu. Zgodnie z prawem przewozowym list przewozowy, który został uprzednio potwierdzony przez przewoźnika jest wystarczający, aby potwierdzić zawarcie umowy. Alternatywą może być inny dokument, zwierający te same dane, które powinien zawierać list przewozowy (A. Koch 2015, s. 179)

Treść umowy przewozu

Elementami przedmiotowo istotnymi umowy przewozu są:

• trasa przewozu,
• wynagrodzenie przewoźnika,
• przedmiot przewozu (ludzie jak i rzeczy).

Umowa przewozu jest umową rezultatu, ponieważ liczy się tutaj dowiezienie, a nie przewiezienie osoby lub rzeczy (J. Jacyszyn 2013, s. 137)

Strony umowy

• przewoźnik (operator w przewozie pocztowym) - podmiot zawodowo i zarobkowo świadczący usługi transportowe zobowiązany jest do czynności faktycznej polegająca na przewiezieniu osoby lub rzeczy do miejsca przeznaczenia. Kiedy mamy do czynienia z przewozem grupowy, stroną w umowie jest organizator przewozu (np. biuro podróży)
• podróżny (pasażer) w transporcie osobowym, wysyłający (nadawca) w transporcie towarowym, frachtujący w prawie morskim.

Jeżeli nadawca nie jest odbiorcą przesyłanego towaru, to umowa przewozu będzie typem umowy świadczonej na rzecz osoby trzeciej (odbiorcy). (A. Koch 2015, s. 179) Odbiorca przesyłki może stać się stroną umowy w momencie gdy przesyłka znajdzie się w miejscu przeznaczenia.

Prawa i obowiązki stron umowy przewozu

Kodeks cywilny nie uwzględnia praw ani obowiązków stron umowy przewozu. Informacje takie można znaleźć w aktach prawnych, które dotyczą poszczególnych gałęzi transportu. Istnieje tutaj pewna zależność, zasadniczo prawa jednej strony są obowiązkami drugiej (działa to w dwie strony).

Obowiązki przewoźnika:

W przypadku przewozu osób

• przewiezienie (podróżnego/pasażera) wyznaczona trasą lub do wyznaczonego miejsca, zapewniając odpowiednie warunki (określone w art. 776 Kodeksu cywilnego)

W przypadku przewozu rzeczy

• "przewiezienie przesyłki na miejsce przeznaczenia oraz wydanie jej osobie wskazanej jako odbiorca w całości, w stanie niepogorszonym i we właściwym terminie" (J. Jacyszyn 213, s. 139)

Przedawnienie roszczeń

Zgodnie z art. 778 Kodeksu cywilnego roszczenia z umowy przewozu osób przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany - od dnia, kiedy miał być wykonany natomiast zgodnie z art. 792 Kodeksu cywilnego roszczenia z umowy przewozu rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia dostarczenia przesyłki, a w razie całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem - od dnia, kiedy przesyłka miała być dostarczona. Roszczenia przysługujące przewoźnikowi przeciwko innym przewoźnikom, którzy uczestniczyli w przewozie przesyłki, przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo - art. 793 Kodeksu cywilnego.

Rodzaje umowy przewozu

• umowa przewozu osób - art. 776-778 Kodeksu cywilnego,
• umowa przewozu rzeczy - art. 779-793 Kodeksu cywilnego.

Umowa przewozu — artykuły polecane

Umowa spedycji — Umowa licencyjna — Umowa cywilno-prawna — Prawo przewozowe — Umowa agencyjna — Umowa sprzedaży — Umowa składu — Umowa hotelowa — Umowa ustna

Bibliografia

• Gospodarek J. (2011), Cel i zakres ochrony konsumenta na rynku usług transportowych w świetle prawa Unii Europejskie, Uniwersytet Szczeciński, Zeszyty naukowe nr 694
• Jacyszyn J. i in. (2013), Umowy handlowe w pytaniach i odpowiedziach, LexisNexis, Warszawa
• Koch A., Napierała J. (2015), Umowy w obrocie gospodarczym, Wolters Kluwer, Warszawa
• Radwański Z., Panowicz-Lipska J. (2017), Zobowiązania - część szczegółowa, C.H. Beck, Warszawa
• Stec M. (2001), [w:] Prawo umów w obrocie gospodarczym pod. red. Włodyki S., C.H.Beck, Warszawa
• Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe. Dz.U. 1984 nr 53 poz. 272
• Ustawa z dnia 18 września 2001 r. Kodeks morski. Dz.U. 2001 nr 138 poz. 1545
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
• Ustawa z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe, Dz.U. 2012 poz. 1529
• Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze. Dz.U. nr 130 poz. 1112

Autor: Małgorzata Bożek;Kinga Opiłka

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.