Proces boloński

Proces boloński (ang. Bologna process) - został zapoczątkowany 19 czerwca 1998 roku przez podpisanie Deklaracji Bolońskiej. Miał on na celu wyrównanie mobilności zawodowej Europejczyków względem Amerykanów poprzez uzyskanie przejrzystości i różnorodności kwalifikacji oraz stopni oferowanych przez europejskie uczelnie.

Deklaracja Bolońska została podpisana przez ministrów szkolnictwa wyższego z Austrii, Belgii, Czech, Bułgarii, Estonii, Danii, Francji, Finlandii, Grecji, Hiszpanii, Irlandii, Islandii, Łotwy, Luksemburgu, Litwy, Holandii, Malty, Niemiec, Norwegii, Polski, Portugalii, Rosji, Rumunii, Słowenii, Słowacji, Szwajcarii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Węgier I Włoch.

TL;DR

Proces Boloński, inicjowany w 1998 roku, miał na celu wyrównanie mobilności zawodowej wśród Europejczyków poprzez ujednolicenie systemu szkolnictwa wyższego. Najważniejsze zadania procesu to porównywalność stopni i tytułów akademickich, dwuetapowy system kształcenia, transfer punktów ECTS, wzajemne uznawanie ocen i promowanie mobilności. Proces rozwijał się poprzez kolejne deklaracje i konferencje ministrów, a nad jego wdrażaniem czuwały różne instytucje. Po 2010 roku kontynuowano działania, uwzględniając zmiany demograficzne, konkurencyjność i nową rolę szkolnictwa wyższego jako dobra publicznego.

Najważniejsze zadania Procesu Bolońskiego

• Wprowadzenie systemu, który pozwoliłby porównać stopnie i tytuły akademickie, co zwiększyłoby możliwości zatrudnienia i podniosłoby konkurencyjność europejskiego szkolnictwa wyższego.
• Przyjęcie systemu szkolnictwa wyższego, który opierałby się na dwóch cyklach kształcenia (undergraduate - licencjackie, trwające minimum 3 lata i graduate - magisterskie, których okres trwania to minimum 2 lata) oraz, (co zostało zmodyfikowane w latach późniejszych) dodatkowego cyklu (trwającego 4 lata), który kończy się uzyskaniem stopnia naukowego doktora.
• Stworzenie takiego systemu punktów, który pozwałaby na ich transfer oraz akumulacje (tj. Punkty ECTS - european credit transfer system).
• Promowanie współpracy poprzez użycie mechanizmu wzajemnego uznawania ocen, także ich akredytacji I certyfikacji.
• Promowanie europejskiego wymiaru szkolnictwa wyższego, zarówno w zakresie rozwoju zawodowego, jak i mobilności zawodowej zarówno studentów jak i kadry nauczycielskiej.

Rozwiązania zaproponowane w Procesie Bolońskim miały korzenie już w innych postulatach. Rada Europy w Zaleceniach z 1997 roku i Konwencji Lizbońskiej chciała doprowadzić do uznawalności i jakości oceny studiów wyższych na uczelniach prywatnych. Rada Europy odniosła się też do wątku mobilności w roku 2000 w Nicei. Propozycje, jakie powstały w procesie Bolońskim to wprowadzenie systemu akumulacji punktów ECTS w celu utworzenia możliwie jak najbardziej porównywalnych kryteriów i metodologii procesów edukacyjnych. Wiąże się to z rozszerzeniem grona adresatów, zaczynając od studentów, po profesorów uczelnianych, jak i władze uczelni wyższych.

Rozwój Procesu Bolońskiego na przełomie lat

Dokumentem poprzedzającym Deklarację Bolońską była Deklaracja Sorbońska z roku 1998, którą podpisali ministrowie z Niemiec, Włoch, Francji i Wielkiej Brytanii. Głównym postulatem było zwiększenie mobilności i wzrost zatrudnienia absolwentów uczelni wyższych, co zostało rozwinięte w kolejnym roku w Deklaracji Bolońskiej.

• Deklaracja Bolońska podpisana w 1999 roku
• Komunikat Praski podpisany w 2001 roku (założenia: idea uczenia się przez cale życie, propagowanie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa poza Europa)
• Komunikat Berliński z 2003 roku (założenia: wprowadzenie studiów III stopnia - studiów doktoranckich)
• Komunikat z Bergen z 2005 roku (założenia: zwiększenie dostępności studiów wyższych bez względu na możliwości finansowe dla kandydatów z różnych grup społecznych, ułatwienie zdobywania wiz i pozwoleń na prace)
• Komunikat Londyński z 2007 roku (założenia: zwiększenie znaczenia Procesu Bolońskiego globalnie)
• Konferencja ministrów w Leuven z 2009 roku (założenia: powstanie do 2012 roku krajowych ram kwalifikacji, nauczanie ukierunkowane na studentów)
• Konferencja ministrów w Budapeszcie i Wiedniu z 2010 roku (założenia: kontynuowanie działań Procesu Bolońskiego)

W okresie pomiędzy konferencjami ministrów pieczę nad wdrażaniem postanowień ze spotkań ministrów stanowi Grupa Kontynuacji oraz Rada, których działania konsultowane są z różnymi instytucjami i organizacjami takimi jak Rada Europy, European University Association, European Association of Institutions in Higher Education czy European Students’ Organization.

Proces Boloński po 2010 roku

Rok 2010 był umowną datą zakończenia Procesu Bolońskiego, lecz uważa się, że nie wszystkie działania przyniosły oczekiwane skutki, bądź okazało się, że są one niewystarczające. Postanowiono dalej kontynuować działania podjęte w latach wcześniejszych, ale również dostrzeżona została konieczność wytyczenia nowych celów oraz podjęcia odpowiednich inicjatyw. Za najważniejsze z nich uznaje się:

• Dostosowanie się do zmian demograficznych,
• Zapewnienie konkurencyjności europejskiego szkolnictwa wyższego w warunkach postępującej globalizacji,
• Konieczność wprowadzenia nowego spojrzenia na role i zadania poszczególnych podmiotów w systemie szkolnictwa wyższego, funkcjonującym w ramach społeczeństwa opartego na wiedzy, w którym kształcenie na poziomie wyższym jest traktowane, jako dobro publiczne.

Proces boloński — artykuły polecane

Traktat Rzymski — Jednolity Akt Europejski — Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego — Europejska Polityka Innowacji — Unia Europejska — G-7 — Porozumienie paryskie — Traktat z Lizbony — Protokół z Kioto — Niewypłacalność dłużnika

Bibliografia

• Kostrzewa-Zorbas W. (2003), Harmonizacja Systemów szkolnictwa wyższego w Europie polityka Unii Europejskiej, Warszawa
• Socha M. (2011), Proces Boloński: perspektywa jakości kształcenia, Warszawa

Autor: Karolina Sobalska