Zasiłek opiekuńczy

Zasiłek opiekuńczy - świadczenie pieniężne wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w przypadku, gdy ubezpieczony nie może iść do pracy, ponieważ musi sprawować opiekę nad chorą osobą. Przysługuje każdemu kto podlega ubezpieczeniu społecznemu. Przepisy dotyczące zasiłku opiekuńczego reguluje ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - Dz.U. 1999 nr 60 poz. 636.

TL;DR

Zasiłek opiekuńczy to świadczenie pieniężne wypłacane przez ZUS osobom, które nie mogą pracować z powodu opieki nad chorym dzieckiem lub innym członkiem rodziny. Przysługuje bez okresu wyczekiwania. Wysokość zasiłku wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. Wniosek o zasiłek należy złożyć wraz z odpowiednimi dokumentami. Okres pobierania zasiłku różni się w zależności od sprawowanej opieki.

Prawo do zasiłku opiekuńczego

Zasiłek opiekuńczy należy się osobom, które są objęte ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowo (np. pracownicy) oraz dobrowolnie (np. osoby prowadzące działalność pozarolniczą) i muszą osobiście sprawować opiekę nad inną osobą. ponadto przysługuje on bez okresu wyczekiwania (czyli bez okresu 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego). Występują 3 przypadki w których przyznawany jest zasiłek opiekuńczy:

• Opieka nad zdrowym dzieckiem do lat 8

Prawo do zasiłku opiekuńczego w przypadku sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem do lat 8 przysługuje zarówno matce jak i ojcu dziecka, jednak zasiłek wypłacany jest jednemu z rodziców - temu, które złożyło wniosek o wypłatę zasiłku. Należy się on po wystąpieniu nieprzewidzianych sytuacji takich jak:

1. Nagłe, nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola lub szkoły do których dziecko uczęszcza (sytuacja w której osoba ubezpieczona została powiadomiona o zamknięciu placówki w terminie krótszym niż 7 dni przed zamknięciem)
2. Poród lub choroba małżonka, który stale opiekuje się dzieckiem, w przypadku gdy poród lub choroba uniemożliwia małżonkowi opiekowanie się dzieckiem (B. Wawrzyńczak-Jędryka 2012, s. 380)
3. Pobyt małżonka, który stale opiekuje się dzieckiem w szpitalu
4. Choroba osoby, która stale opiekuje się dzieckiem (np. choroba niani, z którą mamy umowę)
5. Konieczność izolowania dziecka w przypadku podejrzenia choroby zakaźnej

• Opieka nad chorym dzieckiem do lat 14

Zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom sprawującym opiekę nie tylko nad własnymi dziećmi, lecz także nad dziećmi jego małżonka, przysposobionymi oraz przyjętymi przez osobę ubezpieczoną na wychowanie i utrzymanie (Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa 1999, s. 17).

• Opieka nad innym członkiem rodziny

Innymi członkami rodziny są np. dzieci powyżej 14 lat, rodzice, teściowie, wnuki lub rodzeństwo. Warunkiem do przyznania na zasiłku opiekuńczego na innych członków rodziny jest to, że muszą oni pozostawać z osobą sprawującą opiekę w tym samym gospodarstwie domowym (nawet w przypadku pozostawania tych osób w jednym gospodarstwie domowym tylko przez okres trwania choroby)

Szczególnym przypadkiem przyznawania zasiłku opiekuńczego jest sytuacja, gdy rodzice dziecka do lat 8 lub dziecka chorego pracują w systemie zmianowym. W przypadku gdy rodzice pracują na różnych zmianach, każdego z nich uważa się za stale sprawującego opiekę nad dzieckiem i w przypadku, gdy jedno z nich nie może opiekować się dzieckiem przysługuje zasiłek opiekuńczy. Jeżeli rodzice pracują, lecz tylko jedno z nich pracuje w systemie zmianowym zasiłek przysługuje za dni, w których pracują oni na różnych zmianach. W przypadku opieki nad chorym dzieckiem zasiłek opiekuńczy przyznawany jest w razie choroby jednego z rodziców gdy rodzice pracują na tych samych zmianach (B. Wawrzyńczak-Jędryka 2012, s. 381-382)

Utrata prawa do zasiłku opiekuńczego

Zasiłek opiekuńczy nie jest przyznawany w sytuacji, gdy w gospodarstwie domowym osoby ubiegającej się o zasiłek przebywa inny członek rodziny, który może sprawować opiekę nad dzieckiem. To ograniczenie nie dotyczy jednak sprawowania opieki nad dzieckiem, które nie ukończyło 2 roku życia. Za członka rodziny mogącego zapewnić dziecku opiekę nie uważa się jednak osób, które: są całkowicie niezdolne do pracy, chore, niesprawne fizycznie lub psychicznie lub odmawiają sprawowania opieki nad dzieckiem (B. Wawrzyńczak-Jędryka 2012, s. 382).

Ponad to zasiłek nie zostanie przyznany osobie, która korzysta w pracy z urlopu bezpłatnego i wychowawczego.

Okres wypłacania zasiłku opiekuńczego

Okres w jakim osobie ubezpieczonej będzie wypłacany zasiłek reguluje ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Okresy te różnią się w zależności od tego nad kim tę opiekę osoba ubezpieczona sprawuje i wynosi: w przypadku opieki nad dziećmi do 8 lat i dziećmi chorymi do 14 lat - 60 dni w ciągu roku, oraz gdy opieka będzie sprawowana nad innymi członkami rodziny okres ten wynosi 14 dni w ciągu roku. Łącznie pobieranie zasiłku opiekuńczego w całym roku kalendarzowym nie może przekroczyć 60 dni i nie zależy od liczby osób, które są uprawnione do zasiłku a także od liczby dzieci i członków rodziny nad którymi osoba ubezpieczona sprawuje opiekę.

Wysokość zasiłku opiekuńczego i wymagane dokumenty

Wysokość miesięcznego zasiłku opiekuńczego wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku (G. Szyburska-Walczak 2012, s. 81). Jest on wypłacany za każdy dzień, w którym osoba ubezpieczona nie była zdolna do pracy z powodu sprawowania opieki.

Podstawowymi dokumentami jakie należy złożyć jest wniosek Z-15A (w przypadku sprawowania opieki nad dzieckiem) lub wniosek Z-15B (sprawowanie opieki nad innym członkiem rodziny). W zależności od tego jaki jest powód ubiegania się o przyznanie zasiłku opiekuńczego należy przedłożyć dodatkowe dokumenty np. jeżeli zachodzi konieczność izolacji dziecka z powodu podejrzenia choroby zakaźnej należy przedstawić decyzję inspektora sanitarnego. Jeżeli opieka będzie sprawowana podczas pobytu za granicą konieczne jest przedstawienie zaświadczenia lekarskiego wystawionego za granicą przetłumaczonego na język polski (w przypadku kraju należącego do Unii Europejskiej zaświadczenie nie musi być przetłumaczone). Wymagane dokumenty mogą być złożone drogą papierową lub elektroniczną przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS.

Zasiłek opiekuńczy — artykuły polecane

Świadczenie rehabilitacyjne — Zasiłek — Ubezpieczenie rentowe — Zasiłek pielęgnacyjny — Składki KRUS — Zasiłek chorobowy — Świadczenie pielęgnacyjne — Ubezpieczenie chorobowe — Zasiłek wychowawczy

Bibliografia

• Bieniasz D. (2017), Komentarz do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - wybrane zagadnienia, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa
• Gudowska B., Strusińska-Żukowska J. (red.) (2011), Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa
• Szyburska-Walczak G. (2012), Ubezpieczenia społeczne. Repetytorium, Wolters Kluwer, Warszawa
• Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Dz.U. 1999 nr 60 poz. 636
• Wawrzyńczak-Jędryka B. (red.) (2012), Ubezpieczenia społeczne, Wolters Kluwer, Warszawa
• ZUS (2015), Wniosek o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa

Autor: Katarzyna Gołuch