Rezerwy dewizowe

Rezerwy dewizowe to zasób walut obcych przechowywany przez krajowy bank centralny, posiadanie i zmiana wielkości rezerw dewizowych to jeden z instrumentów pozwalających rządowi zobowiązanemu do obrony stałego kursu walutowego, utrzymać ten kurs.

TL;DR

Rezerwy dewizowe są zasobem walut obcych przechowywanym przez bank centralny. W Polsce rezerwy dewizowe rosły głównie w latach 90. Bank centralny nabywa waluty, aby utrzymać stabilny kurs walutowy, a następnie zbiera nadwyżkę złotego z rynku. Rezerwy dewizowe mają za zadanie podkreślać zdolność kredytową państwa i gwarantować pokrycie zobowiązań z zagranicy. W Europie Europejski Bank Centralny korzysta z rezerw w różnych walutach, takich jak dolar, jen i juan. Polska znajduje się w piątce krajów UE pod względem ilości rezerw dewizowych. Zmiany w rezerwach dewizowych wpływają na popyt na pieniądz.

Historia

W pierwszym okresie polskich zmian ekonomicznych, rezerwy dewizowe były niebywale nikłe. Jednakże wraz ze wzrostem modernizacji i otwartości kraju na to co świat oferuje, do naszego kraju zaczął docierać kapitał zagraniczny. Narodowy Bank Polski wymieniał zagraniczne waluty takie jak dolar, frank i marki na polską walutę, która była przekazywana na zakup sprywatyzowanych przedsiębiorstw. Lata dziewięćdziesiąte były okresem, kiedy to były największe wzrosty polskich rezerw dewizowych. W tamtym czasie obowiązywało prawo dewizowe, a więc instytucje finansowe i eksporterzy musieli rozsprzedać waluty zagraniczne Narodowemu Bankowi Polskiemu. Około od 1998 roku można zauważyć regularny wzrost rezerw, to wszystko za sprawą kursów walut i działań nadzoru rezerw (M. Księżyk 2006, s. 256-272)

Skąd się biorą rezerwy

Rezerwy dewizowe powstają w chwili gdy Bank centralny nabywa waluty np. skupuje euro od władzy wykonawczej, które są uzyskiwane z funduszy Unii Europejskiej. Aby zapłacić za tą walutę Narodowy Bank Centralny puszcza w obieg polska walutę. Bank nie może na tym zakończyć, ponieważ doprowadziłby to do inflacji, a jego głównym zadaniem utrzymywanie cen na tym samym poziomie. A więc jest zobowiązany pozbierać nadwyżkę złotego z rynku. Dzięki czemu wykorzystuje sprzedaż krótkoterminowych papierów wartościowych, które są oprocentowane. Kosztem są odsetki z tego faktu, należy je zrównać z zyskiem z kierowania rezerwami dewizowymi (R. Wierzba 2006 s. 156)

Wartość rezerw

Rezerwy walutowe Banku centralnego mają za zadanie:

• Podkreślić zdolność kredytową państwa, na skutek czego doprowadzają do zmniejszenia kosztu finansowania na światowej gospodarce i barier niestabilności kursu złotego.
• Gwarancji pokrycia zobowiązań z zagranicy i importu

(M. Księżyk 2006, s. 256-272)

Waluty dominujące w strukturze NBP

Nominały deklasujące w strukturze Narodowego Banku Polskiego:

• Dolar
• Euro
• Funt

(A. Nowak-Far 2011, s. 60-73)

Rezerwy dewizowe w Europie

Za pomocą rezerw Europejski Bank Centralny posiada starczające zapasy płynności, aby w razie kryzysu poradzić sobie z taktykami walutowymi. Zasoby te zostały stworzone z kapitałów dostarczonych przez narodowe banki centralne strefy euro z momentem rozpoczęcia trzeciej fazy unii gospodarczej i walutowej. Kontrolując zasoby walutowe, Europejski Bank Centralny korzysta z kolejnych kryteriów:

• Zwrot z inwestycji
• Zmienności
• Bezpieczeństwa

Do budżetu rezerw walutowych Europejskiego Banku Centralnego należą:

• Dolary amerykańskie
• Jeny japońskie
• Juany chińskie
• Złoto
• Umowna jednostka pieniężna

Rozkład rezerw z biegiem czasu ulega ewolucjom w wyniku korelacji od wartości kursu inwestycji kapitału i ingerencji banku europejskiego w kursy walut i ceny złota. Europejski Bank Centralny ma za zadanie koordynować rezerwy w walutach takich jak dolar, jen japoński i juan chiński. Natomiast procesy operacyjne centralnie banki narodowe są w stanie wspólnie nadzorować. Gdy Europejki Bank centralny chce spieniężyć złoto to w swoich działaniach ściśle przestrzega umowy banków centralnych Europejski Bank Centralny musi zatwierdzać zadania przeprowadzane przez centralne banki narodowe dotyczące rezerw walutowych. Warunek ten odnosi się do wymian które mogą mieć wpływ na kursy walut, kierowanie płynnością finansową lub wykraczać poza normy określone przez Europejski Bank Centralny. Precedensem są wymiany walutowe, które spełniają zobowiązania względem systemów międzynarodowych tj. Bank Rozrachunków Międzynarodowych czy Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Jednak czynności inwestycyjne narodowych banków centralnych na zagranicznych gospodarkach finansowych nie jest zależny od uprzedniej akceptacji przez EBC, ponieważ nie oddziałują na grupową politykę pieniężną i kursową. (M. Grzesiak 2004, s. 120-146)

Klasyfikacja państw

Pod koniec 2014 roku Polska została sklasyfikowana na dziewiętnastej pozycji na świecie odnośnie ilości rezerw dewizowych. A z informacji w 2017 roku znalazła się w głównej piątce narodów Unii Europejskiej. Przez cztery lata począwszy od 2009 roku miał miejsce dualny przyrost rezerw w Polsce, co skutkowało wzrostem autentyczności na polu międzynarodowych kontaktów. W chwili podpisania Traktatu Akcesyjnego Narodowy Bank Polski stał się narodowym bankiem centralnym Eurosystemu. Jego obowiązkiem jest oddanie na rzecz Europejskiego Banku Centralnego fragmentu rezerw walutowych, zyskując prawo do brania udziału w procesie rozporządzania rezerwami Europejskich Banków. Miejsce pierwsze w rankingu państw o największych rezerwach dewizowych przypada Chinom, jak podają informacje w 2017 roku wyniosła ponad 3 miliony USD. Jednakże specjaliści nieco z uprzedzeniem wypowiadają się na ten temat, ponieważ znaczenie ma fakt w jaki sposób wpływają ma stabilność gospodarki. W tym przypadku Chiny spadają na trzecie miejsce w ogólnym rankingu, za to liderem jest Arabia Saudyjska, gdzie rezerwy pokrywają prawie pięcioletni import. Polsce rezerw walutowych wystarczyłoby na około pół roku (A. Nowak-Far 2011, s. 60-73)

Zmiany rezerw dewizowych

Zmiany rezerw dewizowych powodują zmiany w popycie na pieniądz:

• W sytuacji nadwyżki w bilansie handlowym - zwiększenie rezerw dewizowych powoduje zmniejszenie popytu na pieniądz i umożliwia zmniejszenie deficytu podaży pieniądza (poprzez skupowanie większej ilości walut obcych od eksporterów, aniżeli sprzedawanie importerom)
• W sytuacji deficytu w bilansie handlowym - zmniejszenie wielkości rezerw dewizowych powoduje zwiększenie popytu na pieniądz i umożliwia zmniejszenie nadwyżki podaży pieniądza (bank centralny sprzedaje więcej walut obcych importerom niż kupuje od eksporterów)

Jeśli sytuacja nadpodaży pieniądza jest poważna i rezerwy dewizowe pomniejszane są tak, że zostają wyczerpane to rząd może się starać o pożyczkę na zasilenie swoich rezerw dewizowych z Międzynarodowego Funduszu Walutowego.

Rezerwy dewizowe — artykuły polecane

Łatwy kredyt — Czarny czwartek — System kursów walutowych — Rezerwa walutowa — Kryzys finansowy — Strefa Euro — EURIBOR — Agregat M0 — Kryzys walutowy

Bibliografia

• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Grzelak A., Leźnicka A. (1999), Makroekonomia, PTE, Szczecin
• Grzesiak M. (2004), Europejski Bank Centralny, Wydawnictwo Marszałek, Toruń
• Kosikowski C. (2014), Finanse i Prawo Finansowe Unii Europejskiej, Wolters Kluwer, Warszawa
• Księżyk M. (2006), Ekonomia, Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków
• Księżyk M. (2012), Ekonomia. Podejście historyczne i prospektywne, Oficyna Wydawnicza AWM, Kraków
• Nowak-Far A. (2011), Unia gospodarcza i walutowa w Polsce, System prawa Unii Europejskiej Podręcznik, Instytut Wydawniczy EuroPrawo, Warszawa
• Scheller H. (2006), Europejski Bank Centralny Eurosystem - Historia, Rola i Funkcje, wydanie drugie poprawione, Europejski Bank Centralny Eurosystem, Frankfurt nad Menem
• Wierzba R. (2006), Europejski Bank Centralny, Twigger, Warszawa

Autor: Anna Idziak, Klaudia Mroczek