Rodzaje zespołów

Przez zespół rozumie się dwie lub więcej osób, współdziałających i wzajemnie oddziałujących na siebie w dążeniu do wspólnego celu. Tradycyjnie w organizacjach występowały dwa rodzaje zespołów: formalne oraz nieformalne. Obecnie jednak istnieją zespoły mające cechy zarówno jednych jak i drugich.

TL;DR

Artykuł omawia różne rodzaje zespołów w organizacjach. Zespoły projektowe to grupy, które powstają na czas realizacji konkretnego projektu. Zespoły formalne są tworzone celowo przez kierowników, natomiast zespoły nieformalne powstają spontanicznie w obrębie struktury organizacyjnej. Istnieją również zespoły o wysokiej efektywności, zwane superzespołami, które mają cechy zarówno grup formalnych, jak i nieformalnych. Zespoły samorządne kierują się same, bez formalnego nadzoru. Zespoły wirtualne działają online, z wykorzystaniem sieci wirtualnej.

Zespoły projektowe

Zespołem projektowym nazywa się niewielką, specjalizacyjną jednostkę organizacyjną, powołaną okresowo w celu realizacji określonego projektu, pod ścisłym nadzorem kierownika. Sukces grupy opiera się na chęci współdziałania jej członków w realizacji wspólnej misji. Pomaga im w tym wzajemnie uzupełniający się zasób wiedzy oraz umiejętności, zaangażowanie w działanie, a także dobra komunikacja wewnętrzna.

Główne cechy charakterystyczne zespołu projektowego:

• Zajmuje się opracowaniem projektu jednostkowego
• Najczęściej działa w trybie okresowym
• Może posiadać złożoną strukturę hierarchiczną
• Posiada swój regulamin organizacyjny (zbiór zasad)
• Praca pod nadzorem kierownika
• Wspólna odpowiedzialność za porażki i sukcesy
• Główny zasób stanowią wiedza i umiejętności członków

Zespoły formalne i nieformalne

Zespoły formalne są celowo tworzone przez kierowników. Zespołom takim powierza się wykonywanie określonych zadań, przyczyniających się do osiągnięcia przez organizację jej celów. Najbardziej rozpoznawalnym ich przykładem jest zespół kierowany, składający się z kierownika i podległych mu pracowników. W niektórych organizacjach dążących do obniżenia znaczenia hierarchii, tytuły mogą ulegać zmianom np. kierownicy - trenerzy, podwładni - współpracownicy.

Komitet jest drugą odmianą zespołu projektowego. Istnieje przez długi okres czasu. Jego zadania dotyczą powtarzającej się problematyki oraz działań decyzyjnych np. komitet do spraw studenckich. Zespoły formalne mogą posiadać charakter doraźny. Nazywa się je wtedy zespołami zadaniowymi lub projektowymi. Są one tworzone do zajęcia się określonym problemem. Zazwyczaj ulegają likwidacji po wykonaniu zadania lub rozwiązaniu problemu.

Zespoły lub grupy nieformalne tworzą się zawsze wtedy, kiedy ludzie systematycznie się spotykają i współdziałają ze sobą. Grupy takie pojawiają się w obrębie formalnej struktury organizacyjnej. Członkowie grup nieformalnych zazwyczaj podporządkowują część swoich osobistych potrzeb potrzebą zespołu jako całości. W zamian zespół wspiera ich i chroni.

Grupy nieformalne posiadają cztery główne funkcje:

• Utrzymują i wzmacniają wspólne normy i wartości członków.
• Zapewniają członkom zaspokojenie potrzeb społecznych, pozycję i poczucie bezpieczeństwa.
• Grupy te pomagają swoim członkom w komunikowaniu się. Dowiadują się oni o interesujących ich sprawach przez tworzenie własnych, nieformalnych kanałów komunikacyjnych, k™óre to z kolei uzupełniają kanały bardziej formalne.
• Pomagają rozwiązywać problemy na przykład udzielając pomocy choremu bądź zmęczonemu pracownikowi.

Grupy nieformalne mogą tez pełnić funkcję grup odniesienia, czyli grup z którymi inni pracownicy się identyfikują i porównują.

Zespoły o wysokiej efektywności oraz superzespoły

Niektóre zespoły mają cechy zarazem grup formalnych jaki nieformalnych. Ich przykładem są superzespoły, czyli zespoły o wysokiej efektywności, składające się z 3-30 pracowników wywodzących się z rozmaitych pionów działalności korporacji. Początkowo nazywano je samorządnymi zespołami roboczymi, albo zespołami o wysokiej efektywności. Zostały okrzyknięte superzespołami przez magazyn Fortune w maju 1991 roku. W odróżnieniu od innych zespołów formalnych, pomijają one tradycyjną piramidę hierarchii - sztywny układ kolejnych szczebli, z robotnikami na dole i dyrekcja na górze - która często jest zbyt ociężała, aby mogła sobie poradzić z problemami, z jakimi robotnicy mają codziennie styczność. Superzespoły kierują same sobą, ustalają harmonogramy pacy, wyznaczają normy wydajności, zamawiają potrzebne materiały, poprawiają jakość i współdziałają z klientami oraz innymi grupami. Posiadają też cechy negatywne i niosą ze sobą zagrożenia. Nie nadają się o wykonywania prostych projektów. Przydają się tam, gdzie rozwiązać złożone problemy, albo przebijać się przez kolejne szczeble kierownictwa opóźniającego postęp prac.

Zespoły samorządne

Są to superzespoły, kierujące same sobą bez formalnego nadzoru. Zwane inaczej samorządnymi grupami roboczymi. Zazwyczaj posiadają one następujące cechy:

• Zespół odpowiada za "względnie kompletne zadanie"
• Członkowie zespołu mają odmienne umiejętności niezbędne do wykonania zadania
• Zespół ma prawo ustalania takich spraw jak metody pracy, jej programowanie oraz przydzielanie członków do różnych zadań.
• Efektywności grupy jako całości jest podstawą wynagrodzeń i przedmiotem sprzężenia zwrotnego.

Występowanie samorządnych grup roboczych oznacza, że indywidualne strategie wykonywania poszczególnych prac ustępują miejsca grupowym metodom realizowania zadań.

Zespoły wirtualne

Zespół wirtualny w odróżnieniu od tradycyjnych, zrzeszają członków z wykorzystaniem sieci wirtualnej. Innymi słowy, osoby będąc częścią grupy nie mają ze sobą styczności na co dzień ani nie uczestniczą w regularnych, bezpośrednich spotkaniach. Identyfikuje zespoły i czynności w poszczególnych fazach działania zespołów i wybór czynników, które istotne na nie wpływają. Praca zespołu wirtualnego wykonywana jest zazwyczaj w tym samym czasie, ale różnych miejscach. W tym celu, wykorzystywane jest oprogramowanie ułatwiające działanie online grupy osób np. wideokonferencje, stream audio - video. Do sprawnego funkcjonowania tego typu zespoły, niezbędny jest wysoki poziom zaufania jego członków względem siebie oraz kładzenie nacisku na propagowanie kultury wnoszenia nowych pomysłów rozwiązań wykonywanych zadań. W związku z charakterem pracy zespoły wirtualnego, niezbędnym czynnikiem przesądzającym o sukcesie jest wytyczanie ram czasowych i zadaniowych projektu, co z kolei jest głównym zadaniem lidera grupy.

Rodzaje zespołów — artykuły polecane

Zespół projektowy — Cechy zespołu — Grupa robocza — Etapy tworzenia zespołu — Praca zespołowa — Rodzaje struktur w projekcie — Przywództwo — Kultura organizacyjna a zarządzanie projektami — Lider

Bibliografia

• Chmielecki M. (2013), Zarządzanie konfliktem w zespołach projektowych w świetle wyników badań, Przedsiębiorczość i Zarządzanie, nr 14
• Dziekoński A. (2011), Projekty w innowacyjnych małych i średnich przedsiębiorstwach, Ekonomia i Zarządzanie, nr 3
• Kopczyński T. (2014), Wpływ zespołów procesowych na wzrost kwalifikacji pracowników małych i średnich przedsiębiorstw, Studia Oeconomica Posnaniensia, nr 2
• Phillips J. (2011), Zarządzanie projektami IT, Helion, Gliwice
• Piwowar-Sulej K. (2012), Wdrożenie podejścia projektowego w organizacji, Konsekwencje dla satysfakcji pracowniczej, Education of Economists & Managers
• Stefaniuk T. (2010), Specyfikacja Zespołów wirtualnych, Zeszyty naukowe Akademii Podlaskiej w Siedlcach, nr 84
• Stoner J., Freeman R., Gilbert D. (2001), Kierowanie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Trocki M. (red.) (2013), Nowoczesne zarządzanie projektami, PWE, Warszawa
• Wiśniewska J., Janasz K. (2014), Zarządzanie projektami w organizacji, Difin, Warszawa

Autor: Ireneusz Rynduch