Kryzys gospodarczy

Za najważniejsze i najgroźniejsze dla gospodarki zakłócenia (kryzysy) uważa się tzw. szoki ekonomiczne, nadmierną inflację czy długotrwałą deflację. Wyeliminowanie tych przyczyn pozwala wszystkim podmiotom na funkcjonowanie w ustabilizowanym środowisku gospodarczym, ułatwiającym podejmowanie decyzji o długofalowym zasięgu.

TL;DR

Artykuł omawia przyczyny i skutki kryzysów gospodarczych. Przyczynami mogą być wysokie stopy procentowe, załamanie na giełdzie, spadek cen mieszkań, brak nadzoru państwa nad bankami, sytuacja po wojnie, długotrwała deflacja i wzrost podaży pieniądza. Kryzysy powodują zakłócenia w gospodarce i wymagają interwencji rządu. Mogą być spowodowane zmianą popytu, wzrostem cen lub zmianą potencjału wytwórczego.

Przyczyny kryzysu

Jest wiele teorii na temat tego co i w jakim stopniu powoduje kryzys gospodarczy. Każdy przypadek głębszego kryzysu gospodarczego diametralnie różni się między sobą przyczynami. Jedyną wspólną cechą każdego kryzysu gospodarczego jest spadek jakości życia społeczeństwa będącego w kryzysie. Oto niektóre powody powstania kryzysów gospodarczych:

• Wysokie stopy procentowe, które prowadzą do zmniejszenia kapitału możliwego do inwestowania. Można się z tym spotkać kiedy państwo chce wzmocnić swoją walutę
• Nagły spadek zaufania inwestorów co do wartości firm na giełdzie doprowadza do Krachu na giełdzie, po rozbiciu tzw. bańki spekulacyjnej dochodzi do załamania na giełdzie, ludzie zaczynają masowo sprzedawać swoje akcje co prowadzi do spadku ich ceny. Dobrym przykładem jest załamanie na Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wrtościowych w 1929 roku
• Spadki w cenie mieszkań i sprzedaży. W momencie gdy właściciele mieszkań tracą płynność są zmuszeni zredukować swoje wydatki oraz zastawiać swoje mieszkania na hipotekę. W dłuższym czasie to powoduje przejęcie mieszkań przez banki które tracą na nich pieniądze
• Brak nadzoru państwa nad działaniem banków oraz instytucji finansowych. Może to spowodować olbrzymie ilości oszustw finansowych, przewartościowanie nieruchomości i zaburzenia na rynku (J. Bednarczyk 2009, s. 36)
• Sytuacja państwa po wojnie. Przed i w trakcie wojny państwa biorące udział wydają olbrzymie nakłady na zbrojenia i zatrudniają dużą ilość ludzi w przemyśle zbrojeniowym i w samym wojsku, takie działania zmniejszają poziom bezrobocia i utrzymują gospodarkę państwa wzroście. Po skończonej wojnie państwa muszą poradzić sobie ze zmniejszeniem nakładów na zbrojenia a społeczeństwo zaangażowane w wojsku musi przekwalifikować się do zwykłej pracy. Przykłady Kryzysów powojennych można najłatwiej znaleźć po I i II Wojnie Światowej
• Długotrwała Deflacja, powoduje ogólną chęć w społeczeństwie do wstrzymania się z konsumpcją dóbr do momentu kiedy ceny spadną
• Wzrost podaży pieniądza na globalnym rynku ekonomicznym, co skutkuje w wzroście w cenach aktywów oraz nieruchmości

Skutki kryzysu

Kryzysy gospodarcze potrafią poważnie, i to często na długo, zakłócić funkcjonowanie gospodarki. Rodzi to potrzebę interwencji rządu, który poprzez swoje działania może zneutralizować społeczne i ekonomiczne skutki powstałych zdarzeń.

Istnieją trzy potencjalne przyczyny wytrącenia gospodarki ze stanu równowagi:

• zmiana popytu: Przesunięcie krzywej popytu ma miejsce wówczas, gdy dokonują się zakłócenia w obrębie nominalnych wydatków i nominalnego popytu na pieniądz. Taka sytuacja może wystąpić gdy spadają (lub rosną) w sposób nie związany ze stopą procentową wydatki inwestycyjne, spada w sposób względnie trwały eksport netto.
• wzrost poziomu cen: nagła zmiana ogólnego poziomu cen związana jest z faktem, iż zmiana jednego, ale za to bardzo istotnego składnika- kosztowego, pociąga za sobą znaczącą zmianę innych komponentów konstytuujących koszty w całej gospodarce, w następstwie czego rośnie ogólny poziom kosztów, a tym samym i ceny. Przykładem takiego szoku może być wysoki wzrost cen surowców energetycznych, zbóż, a także płac.
• zmiana potencjału wytwórczego: Cechą postępu technicznego jest wzrost potencjału wytwórczego, a także spadek kosztów jednostkowych. Może zajść sytuacja, iż jednoczesne przeinwestowanie kraju np. pod wpływem optymizmu inwestycyjnego w połączeniu z napływem nowej technologii mogą w krótkim okresie znacznie zwiększyć potencjał wytwórczy, co sprawia, iż poziom potencjalnej podaży rośnie podczas gdy poziom bieżącej podaży pozostaje na tym samym poziomie. Równowaga następuje poprzez obniżkę cen.

Kryzys gospodarczy — artykuły polecane

Szok podażowy — Wstrząs popytowy — Rewaluacja — Czarny czwartek — Austriacka teoria cyklu koniunkturalnego — Kryzys — Inflacja kredytowa — Popyt zagregowany — Megainflacja

Bibliografia

• Adamczyk M. (2012), Współczesny kryzys finansowy - przyczyny konsekwencje dla gospodarki światowej, Wyzwania gospodarki globalnej, Prace i materiały Instytutu Handlu Zagranicznego Uniwersytetu Gdańskiego, nr 31
• Bednarczyk J. (2009), Współczesny Kryzys Gospodarczy Przyczyny - Przebieg - Skutki, CeDeWu, Warszawa
• Claessens S. (2013), Financial Crises: Explanations, Types, and Implications, International Monetary Fund, Waszyngton
• Hall R., Taylor J. (2004), Makroekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Próchnicki L. (1997), Makroekonomia, Wyd. Zachodniopomorskiej Szkoły Biznesu, Szczecin
• Radomska E. (2013), Globalny kryzys finansowy - przyczyny, przebieg, skutki, Wyższa Szkoła Zarządzania / Polish Open University, Warszawa
• Szymański W. (2009), Kryzys Globalny Pierwsze Przybliżenie, Difin, Warszawa

Autor: Michał Domagała, Franciszek Beszłej