Dyscyplina pracy

Dyscyplina pracy to ogół obowiązków pracowniczych, a także podporządkowanie się pracownika obowiązującym go zasadom postępowania. Obowiązki te mają charakter prawny, ponieważ wynikają z przepisów Kodeksu pracy. Często można spotkać się z wewnętrznymi obostrzeniami w formie regulaminu pracy, które definiują prawa i obowiązki pracownika na danym stanowisku.

TL;DR

Artykuł omawia obowiązki pracowników, takie jak przestrzeganie czasu pracy, staranne wykonywanie obowiązków, wykonanie poleceń przełożonych, przestrzeganie porządku pracy, dbałość o dobro pracodawcy, przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zasady współżycia społecznego. Artykuł omawia również zakaz konkurencji i konsekwencje nieprzestrzegania obowiązków, w tym możliwość zwolnienia pracownika.

Obowiązki pracownicze

• Obowiązek przestrzegania ustalonego czasu pracy:
  • punktualne stawianie się do pracy - stawienie się do miejsca pracy w oznaczonym czasie i w stanie umożliwiającym wykonywanie pracy,
  • przestrzeganie ustalonej długości dnia pracy - zobowiązuje pracownika do wykonywania pracy w czasie określonym dla danej kategorii pracowników.
• Obowiązek sumiennego i starannego wykonywania pracy - zobowiązuje pracownika do dołożenia wszelkich starań, by jego praca wykonywana była w oznaczonym czasie, w sposób dokładny, zgodnie z wymogami technicznymi, a także by dawała jak najlepsze wyniki.
• Obowiązek wykonywania poleceń przełożonych.
• Obowiązek przestrzegania porządku pracy - dotyczy zasad zawartych w regulaminach pracy danego zakładu pracy, które obejmują m. in.:
  • sposób potwierdzenie przez pracownika przybycia do pracy,
  • tryb pobierania i sposób przechowywania narzędzi pracy,
  • ustalanie miejsc palenia papierosów lub spożywania posiłków.
• Obowiązek dbałości o dobro pracodawcy - zobowiązuje pracownika do dbałości o powierzone mu podczas pracy maszyny, narzędzia, urządzenia, surowce i inne przedmioty.
• Obowiązek przestrzegania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy - to podstawowy obowiązek każdego pracownika, zobowiązuje pracownika do:
  • zapoznania się z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy (poprzez szkolenia i instruktaże),
  • wykonywania pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy,
  • dbania o należyty stan maszyn,
  • stosowania środków ochrony (odzież, obuwie, sprzęt),
  • poddawania się badaniom (wstępnym, okresowym i kontrolnym)
  • niezwłocznego powiadomienia przełożonego o zauważonym wypadku lub zagrożeniu czyjegoś życia bądź zdrowia,
  • współdziałania z pracodawcą w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
• Obowiązek przestrzegania zasad współżycia społecznego - zasady te ustalane są przez poszczególnych pracodawców i zwykle obejmują:
  • uprzejme zachowanie w stosunku do przełożonych, podwładnych i współpracowników,
  • nieprzeszkadzanie innym w pracy,
  • okazywanie pomocy podwładnym.

Zakaz konkurencji

Jednym z najważniejszych obowiązków pracownika jest zakaz konkurencji. Oznacza to, że w czasie wykonywania pracy na danym stanowisku, pracownik nie może jednocześnie prowadzić działalności konkurencyjnej ani też świadczyć usług dla innych podmiotów, które taką działalność prowadzą. Celem takiego obostrzenia jest działanie tylko i wyłącznie w dbałości o dobro zakładu pracy. Należy jednak pamiętać, że w tym przypadku konieczne jest stworzenie umowy między pracownikiem a pracodawcą, gdyż umowa ustna nie będzie respektowana przez władzę sądowniczą, a kodeks pracy zastrzega tę formę pod rygorem nieważności. Umowa może obowiązywać w czasie trwania stosunku pracy jak również po zakończeniu jej wykonywania. W tym drugim przypadku pracownik może ubiegać się o odszkodowanie, które nie może być niższe niż 25% wynagrodzenia, ponieważ zakaz konkurencji może utrudniać wykonywanie zawodu w innym zakładzie pracy. Okres ustalany jest na podstawie umowy, a jeżeli strony nie dojdą do porozumienia w wysokości kwoty odszkodowania to jest ono ustalane na podstawie kodeksu pracy.

(J. Unterschutz 2011, s. 141-143)

Rozwiązywanie problemów

Problemem jest fakt, że nie każdy pracownik łatwo podporządkowuje się obowiązującym zasadom. To może powodować, że osiągany przez niego poziom pracy będzie niezadowalający dla pracodawcy. Rozwiązaniem tego problemu zajmuje się kierownik, który powinien:

• zająć się tą sprawą w sposób sprawiedliwy i rozsądny,
• zająć się tą sprawą natychmiast
• zebrać i rozpatrzyć wszystkie informacje istotne dla danej sytuacji,
• zachować spokój i konsekwencję,
• starać się znalezienia sposobu zachęcenia pracownika do poprawy.

Zwolnienie pracownika

Artykuł 52 Kodeksu pracy (ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku) definiuje możliwe wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę z winy pracownika. Do takiej sytuacji może dojść w momencie nie stosowania się pracownika do obowiązujących zasad. Wyróżnia się trzy sytuacje:

• Ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych przez pracownika, w tym m.in. stawianie się w pracy pod wpływem alkoholu, nieusprawiedliwione opuszczanie miejsca pracy, zakłócanie porządku i spokoju w miejscu pracy.
• Popełnienie przestępstwa przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę, które uniemożliwia kontynuowanie pracy na danym stanowisku, wyrok musi być oczywiście prawomocny.
• Utrata uprawnień potrzebnych do wykonywania pracy na danym stanowisku z winy pracownika

Dyscyplina pracy — artykuły polecane

Przerwa w pracy — Praca sezonowa — Spór zbiorowy — Szkolenie BHP — Rodzaje umów z pracownikami — Badania lekarskie — Regulamin pracy — Układy zbiorowe pracy — Równe traktowanie w zatrudnieniu

Bibliografia

• Carney T. (2006), Welfare to Work: Or Work Discipline Revisited, Legal Studies Research Paper, Vol, 47, Nr 6
• Rowse T. (2000), Full Employment and the Discipline of Labour, The Drawing Board: An Australian Review of Public Affairs, Vol. 1, Nr 1
• Salwa Z. (2004), Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych LexisNexis, Warszawa
• Stewart D. (red.) (2002), Praktyka Kierowania, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Unterschutz J. (2011), Prawo pracy. Zakres instytucji, Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu, Gdynia
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141

Autor: Urszula Hajduk, Dariusz Woś