Geneza controllingu: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Zarządzania
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
mNie podano opisu zmian |
||
| (Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
Pojęcie [[Definicja controllingu|controllingu]] wywodzi się z języka angielskiego od słowa to control co znaczy [[kierowanie]], sterowanie, prowadzenie. Najogólniej to [[proces]] sterowania ukierunkowany na wyniki przedsiębiorstwa, realizowany przez [[planowanie]], sprawozdawczość i kontrolę. | Pojęcie [[Definicja controllingu|controllingu]] wywodzi się z języka angielskiego od słowa to control co znaczy [[kierowanie]], sterowanie, prowadzenie. Najogólniej to [[proces]] sterowania ukierunkowany na wyniki przedsiębiorstwa, realizowany przez [[planowanie]], sprawozdawczość i kontrolę. | ||
| Linia 22: | Linia 7: | ||
==Controlling w Polsce== | ==Controlling w Polsce== | ||
* W Polsce controlling pojawił się stosunkowo niedawno- na początku lat 90-tych. Początkowo zainteresowanie controllingiem było nieduże, ale dzięki działalności wielu wyspecjalizowanych firm doradczych, głównie Akademii Controllingu w Gdańsku oraz Szkoły Controllingu w Katowicach koncepcja ta rozpowszechniała się bardzo szybko. | * W Polsce controlling pojawił się stosunkowo niedawno - na początku lat 90-tych. Początkowo zainteresowanie controllingiem było nieduże, ale dzięki działalności wielu wyspecjalizowanych firm doradczych, głównie Akademii Controllingu w Gdańsku oraz Szkoły Controllingu w Katowicach koncepcja ta rozpowszechniała się bardzo szybko. | ||
Do wzrostu popularności controllingu w Polsce doszło za sprawą: | Do wzrostu popularności controllingu w Polsce doszło za sprawą: | ||
* fachowych czasopism | * fachowych czasopism, | ||
* tłumaczeń dzieł obcojęzycznych (niemieckich, angielskich, francuskich), | * tłumaczeń dzieł obcojęzycznych (niemieckich, angielskich, francuskich), | ||
* pojawienia się wielu prac teoretycznych, które były tłumaczeniem, [[adaptacja]] czy kompilację teoretycznych prac zagranicznych. | * pojawienia się wielu prac teoretycznych, które były tłumaczeniem, [[adaptacja]] czy kompilację teoretycznych prac zagranicznych. | ||
* współ[[praca]] w ramach Wspólnoty Europejskiej rozpowszechniła niebawem controlling do pozostałych krajów Wspólnoty. | * współ[[praca]] w ramach Wspólnoty Europejskiej rozpowszechniła niebawem controlling do pozostałych krajów Wspólnoty. | ||
==Controlling na świecie== | ==Controlling na świecie== | ||
Pierwszy [[controller]] w gospodarce publicznej pojawił się w Anglii w XV w. jako countroller którego zadaniem było notowanie wpływów i wydatków środków pieniężnych oraz dóbr i w USA od roku 1778 jako comptroller, który działali w podobnej funkcji nadzorując równowagę budżetu i jego wykorzystanie. | Pierwszy [[controller]] w gospodarce publicznej pojawił się w Anglii w XV w. jako countroller którego zadaniem było notowanie wpływów i wydatków środków pieniężnych oraz dóbr i w USA od roku 1778 jako comptroller, który działali w podobnej funkcji nadzorując równowagę budżetu i jego wykorzystanie. | ||
| Linia 38: | Linia 23: | ||
W rozwoju controllingu można zaobserwować głównie różnice porównując USA i Europę: | W rozwoju controllingu można zaobserwować głównie różnice porównując USA i Europę: | ||
* Controller w USA to osoba stojąca na czele działu finansów i rachunkowości, odpowiedzialna za [[rachunkowość]] finansową, [[koszt]]ów i podatkową, sprawozdawczość, [[budżetowanie]] oraz wewnętrzna rewizje. Controlling natomiast to proces pomiaru i monitorowania aktualnych wyników w porównaniu do wcześniej określonych [[cel]]ów, [[plan]]ów- czyli [[kontrola]]. | * Controller w USA to osoba stojąca na czele działu finansów i rachunkowości, odpowiedzialna za [[rachunkowość]] finansową, [[koszt]]ów i podatkową, sprawozdawczość, [[budżetowanie]] oraz wewnętrzna rewizje. Controlling natomiast to proces pomiaru i monitorowania aktualnych wyników w porównaniu do wcześniej określonych [[cel]]ów, [[plan]]ów - czyli [[kontrola]]. | ||
* W Europie controlling ma inne znaczenie. W USA jest on określany mianem controllership, jednak nawiązują (zarówno controlling jak i controllership) do angielskiego słowa to control oznaczającego sterowanie, kierowanie, sposób nadzorowania celowo działającego systemu, ale nie [[kontrolowanie]]. | * W Europie controlling ma inne znaczenie. W USA jest on określany mianem controllership, jednak nawiązują (zarówno controlling jak i controllership) do angielskiego słowa to control oznaczającego sterowanie, kierowanie, sposób nadzorowania celowo działającego systemu, ale nie [[kontrolowanie]]. | ||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Think-tank]]}} — {{i5link|a=[[Projekt Manhattan]]}} — {{i5link|a=[[George Soros]]}} — {{i5link|a=[[Narodowy Bank Polski]]}} — {{i5link|a=[[Lehman Brothers]]}} — {{i5link|a=[[TOT]]}} — {{i5link|a=[[Plan Marshalla]]}} — {{i5link|a=[[John Maynard Keynes]]}} — {{i5link|a=[[Księgowy]]}} }} | |||
<google>n</google> | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<noautolinks> | <noautolinks> | ||
* Lichtarski J., ''Podstawy nauki o przedsiębiorstwie'', Wydawnictwo | * Lichtarski J. (red.) (2001), ''Podstawy nauki o przedsiębiorstwie'', Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław | ||
* Sierpińska M., Niedbała B. (2003), ''Controlling operacyjny w przedsiębiorstwie'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa | |||
* Sierpińska M., Niedbała B., ''Controlling operacyjny w przedsiębiorstwie'', Wydawnictwo | |||
</noautolinks> | </noautolinks> | ||
Aktualna wersja na dzień 23:18, 15 gru 2023
Pojęcie controllingu wywodzi się z języka angielskiego od słowa to control co znaczy kierowanie, sterowanie, prowadzenie. Najogólniej to proces sterowania ukierunkowany na wyniki przedsiębiorstwa, realizowany przez planowanie, sprawozdawczość i kontrolę.
W Europie controlling rozwinął się w latach pięćdziesiątych XX wieku szczególnie na skutek zakładania filii firm amerykańskich:
- W największym stopniu został zaakceptowany w Niemczech mimo początkowej niechęci spowodowanej opinią na temat controllera, który jak powszechnie uważano miał władzę szefa, ale nie brał na siebie jego odpowiedzialności.. Z upływem czasu Niemcy stały się europejskim centrum controllingu,
- W Szwajcarii początki controllingu datuje się na połowę lat 50-tych,
- We Francji początek controllingu to lata 60-te,
Controlling w Polsce
- W Polsce controlling pojawił się stosunkowo niedawno - na początku lat 90-tych. Początkowo zainteresowanie controllingiem było nieduże, ale dzięki działalności wielu wyspecjalizowanych firm doradczych, głównie Akademii Controllingu w Gdańsku oraz Szkoły Controllingu w Katowicach koncepcja ta rozpowszechniała się bardzo szybko.
Do wzrostu popularności controllingu w Polsce doszło za sprawą:
- fachowych czasopism,
- tłumaczeń dzieł obcojęzycznych (niemieckich, angielskich, francuskich),
- pojawienia się wielu prac teoretycznych, które były tłumaczeniem, adaptacja czy kompilację teoretycznych prac zagranicznych.
- współpraca w ramach Wspólnoty Europejskiej rozpowszechniła niebawem controlling do pozostałych krajów Wspólnoty.
Controlling na świecie
Pierwszy controller w gospodarce publicznej pojawił się w Anglii w XV w. jako countroller którego zadaniem było notowanie wpływów i wydatków środków pieniężnych oraz dóbr i w USA od roku 1778 jako comptroller, który działali w podobnej funkcji nadzorując równowagę budżetu i jego wykorzystanie.
W gospodarce prywatnej controller pierwszy raz pojawił się w przedsiębiorstwie kolejowym Atchison, Topeka & Santa Fe Railway System w 1880r. na kontynencie amerykańskim a jego główna część zadań była związana z finansami i nawiązywała do wszystkich papierów wartościowych. Z czasem stanowisko controllera zaczynało zyskiwać na znaczeniu a szczególnie w latach 20-tych XX wieku.
Początkowo controlling koncentrował się na problemach finansowych, jednak z upływem czasu obejmował zasięgiem pozostałe obszary funkcjonowania przedsiębiorstwa.
W rozwoju controllingu można zaobserwować głównie różnice porównując USA i Europę:
- Controller w USA to osoba stojąca na czele działu finansów i rachunkowości, odpowiedzialna za rachunkowość finansową, kosztów i podatkową, sprawozdawczość, budżetowanie oraz wewnętrzna rewizje. Controlling natomiast to proces pomiaru i monitorowania aktualnych wyników w porównaniu do wcześniej określonych celów, planów - czyli kontrola.
- W Europie controlling ma inne znaczenie. W USA jest on określany mianem controllership, jednak nawiązują (zarówno controlling jak i controllership) do angielskiego słowa to control oznaczającego sterowanie, kierowanie, sposób nadzorowania celowo działającego systemu, ale nie kontrolowanie.
| Geneza controllingu — artykuły polecane |
| Think-tank — Projekt Manhattan — George Soros — Narodowy Bank Polski — Lehman Brothers — TOT — Plan Marshalla — John Maynard Keynes — Księgowy |
Bibliografia
- Lichtarski J. (red.) (2001), Podstawy nauki o przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław
- Sierpińska M., Niedbała B. (2003), Controlling operacyjny w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Autor: Magdalena Maligłówka
