Zaświadczenie lekarskie

Zaświadczenie lekarskie służy do ustalania prawa do zasiłków i ich wysokości, na podstawie dowodów stwierdzających czasową niezdolność do pracy z powodu choroby, pobytu w szpitalu/ośrodku leczniczym lub konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny. Do wystawiania zaświadczeń lekarskich są upoważnieni: lekarz, lekarz dentysta lub felczer/starszy felczer.

Jest wystawiane zgodnie ze wzorem, udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, "w formie dokumentu elektronicznego podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo z wykorzystaniem sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych dostępnego w systemie teleinformatycznym" (Ustawa o świadczeniach pieniężnych…1999, s. 27,30).

Orzekanie o czasowej niezdolności do pracy jest możliwe po "przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia ubezpieczonego oraz chorego członka rodziny" (Ustawa o świadczeniach pieniężnych…1999, s. 31) i udokumentowaniu w dokumentacji medycznej, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o prawach pacjenta.

Na podstawie zaświadczenia lekarskiego, ubezpieczonemu przysługuje zasiłek chorobowy.

TL;DR

Zaświadczenie lekarskie jest dokumentem potwierdzającym czasową niezdolność do pracy z powodu choroby lub konieczność opieki nad chorym członkiem rodziny. Jest wystawiane przez lekarza, lekarza dentystę lub felczera. Zaświadczenie zawiera dane ubezpieczonego, dane płatnika składek, dane wystawiającego zaświadczenie, czas trwania niezdolności do pracy oraz informacje o okolicznościach powodujących niezdolność. Zaświadczenie podlega kontroli, która sprawdza prawidłowość orzekania oraz zasadność wystawienia. Osoba na zwolnieniu jest informowana o planowanej kontroli, a lekarz orzecznik może wystawić zaświadczenie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy. Pracodawca może również zwrócić się do ZUS-u o przeprowadzenie kontroli w przypadku wątpliwości co do wiarygodności zwolnienia.

Z czego składa się zaświadczenie lekarskie?

Zaświadczenie lekarskie, przekazywane na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS-u zawiera (Ustawa o świadczeniach pieniężnych…1999, s. 30,31):

• Identyfikator i datę wystawienia
• Dane ubezpieczonego: imię, nazwisko, nr PESEL/seria i numer paszportu, adres pobytu w czasie trwania niezdolności do pracy
• Dane płatnika składek: NIP/PESEL/seria i numer paszportu i rodzaj identyfikatora płatnika składek
• Dane wystawiającego zaświadczenie: imię, nazwisko, numer prawa wykonywania zawodu, adres miejsca, gdzie są udzielane świadczenia zdrowotne
• Czas trwania orzeczonej niezdolności do pracy, wliczając pobyt w szpitalu
• Informacje o okolicznościach, upoważniających do prawa do zasiłku chorobowego (lub jego wysokości) z zastosowaniem kodów literowych:

• Kod A - niezdolność do pracy powstałą po przerwie do 60 dni, spowodowaną tą samą przyczyną niezdolności do pracy sprzed przerwy
• Kod B* - niezdolność do pracy w czasie ciąży
• Kod C - niezdolność do pracy spowodowana nadużyciem alkoholu
• Kod D* - niezdolność do pracy spowodowana gruźlicą
• Kod E - niezdolność do pracy spowodowana chorobą, której objawy ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby

Na pisemny wniosek ubezpieczonego, w zaświadczeniu lekarskim nie umieszcza się kodu B i D.

• Zalecenia lekarskie: chory powinien leżeć, chory może chodzić
• Okres zwolnienia od pracy z powodu sprawowania osobistej opieki nad chorym członkiem rodziny, datę urodzenia tego członka rodziny i stopień jego pokrewieństwa lub powinowactwa z ubezpieczonym
• Numer statystyczny choroby ubezpieczonego
• Wskazanie instytucji, do której ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia

Kontrola pracowników, przebywających na zwolnieniu lekarskim

Kontroli podlega prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy oraz wystawianie zaświadczenia lekarskiego, a co za tym idzie, przebywaniu na zwolnieniu lekarskim. Rodzaje kontroli można podzielić na trzy grupy ze względu na jej podmiot (R. Więcek 2016, s. 43):

1. Kontrola formalna - dokumentowanie czasowej niezdolności do pracy
2. Kontrola wykorzystywania przez ubezpieczonego zwolnień lekarskich od pracy - ubezpieczony powinien powstrzymać się od działań, niezgodnych z zaleceniami lekarza
3. Kontrola zasadności wystawionego zaświadczenia lekarskiego (kontrola orzecznicza) - kontrolowanie prawidłowości wykonywania zawodu lekarza orzekającego o niezdolności do pracy.

Jest wykonywana przez lekarzy orzeczników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Podczas kontroli lekarz ma prawo do:

• Przeprowadzenia badań lekarskich w wyznaczonym miejscu lub w miejscu pobytu ubezpieczonego
• Skierowania ubezpieczonego na badania specjalistyczne przez lekarza konsultanta ZUS-u
• Zlecenia badań pomocniczych
• Dostępu do dokumentacji medycznej ubezpieczonego, stanowiącą podstawę do wydania orzeczenia o niezdolności do pracy

Osoba przebywająca na zwolnieniu chorobowym, zostaje poinformowana przez ZUS o planowanej kontroli za pomocą środków komunikacji elektronicznej, drogą telefoniczną lub w formie pisemnej. List zostaje przesłany na adres pobytu ubezpieczonego, podany w zaświadczeniu lekarskim.

Lekarz orzecznik ma prawo do wystawienia zaświadczenia, stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy, gdy po analizie dokumentacji medycznej i badań ubezpieczonego lekarz stwierdzi ustanie niezdolności do pracy. W przypadku niemożności do wykonania badań lub niedostarczenia terminowo wyników badań, zaświadczenie lekarskie traci ważność w następnym dniu po upływie terminu.

W razie niepewności pracodawcy o wiarygodności stanu niezdolności do pracy pracownika, pracodawca może wystąpić do ZUS-u o przeprowadzenie kontroli.

Zaświadczenie lekarskie — artykuły polecane

Płatnik składek — Badania medycyny pracy — Zwolnienie lekarskie — Świadectwo pracy — Wypadek przy pracy — Renta — Badania lekarskie — Badania do pracy — Ubezpieczenie chorobowe

Bibliografia

• Domański-Zakrzewski-Palinka (2019), Prawo pracy Polska Agencja Inwestycji i Handlu. Grupa PER
• Szubert Z. (2014), Absencja choroba w Polsce po transformacji społeczno-gospodarczej, Medycyna Pracy, nr 65
• Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Dz.U. 1999 nr 60 poz. 636
• Więcek R. (2016), Obowiązki ubezpieczonego w związku z kontrolą zaświadczenia lekarskiego o czasowej niezdolności do pracy, Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka, nr 2

Autor: Gabriela Kuźnar

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.