Henry Louis Le Chatelier

Henry Louis Le Chatelier
Polecane artykuły
Eugeniusz Słucki Zarządzanie naukowe Klasyczna szkoła zarządzania Elton Mayo Frank Bunker Gilbreth Karol Adamiecki Teoria zarządzania Reguła przekory Zygmunt Rytel

Henry Louis Le Chatelier urodził się 8 października 1850 roku w Paryżu. Był jednym z pięciu głównych przedstawicieli nurtu inżynierskiego (industrial engineering) w nauce organizacji i zarządzania. Nurt ten zajmował się organizacją procesów produkcyjnych i usługowych w różnych dziedzinach gospodarki. Zmarł 17 września 1936 roku w wieku 85 lat.

Życie prywatne

Dzieciństwo

Le Chatelier urodził się jako syn inżyniera Louisa Le Chatelier i Louise Durand. Jego ojciec miał spory udział w powstaniu francuskiego przemysłu aluminiowego. Miał jedną siostrę - Marie i czwórkę braci: Louis'a, Alfreda, Geogre'a i André. W 1869 roku podjął się nauki na Politechnice École w Paryżu (Desch, C. H., 1938, s. 250-259)

Małżeństwo

H. L. Le Chatelier wziął ślub z Geneviève Nicolas. Para miała siódemkę dzieci, czwórkę dziewczynek i trójkę chłopców. Piątka z nich poszła w ślady ojca i rozpoczęła karierę naukową. Dwójka zmarła jeszcze za życia rodziców (Desch, C. H., 1938, s. 250-259)

Praca naukowa

Le Chatelier w 1881 roku opublikował regułę przekory, która stała się przełomem w ówczesnej chemii. Mówi ona, że: "każdy układ pozostający w stanie równowagi na skutek działania czynników zewnętrznych ulega przemianie ograniczającej oddziaływanie tych czynników" (Z. Martyniak, 1999, s. 41). Zasadę tę do nauk organizacji przeniósł Karol Adamiecki, który stwierdził, że jeśli w organizacji wprowadzimy zmiany (wytrącimy system z równowagi), to będzie ona chciała powrócić do poprzedniego stanu równowagi. Wynika z tego, że należy stopniowo wprowadzać zmiany, aby nie doprowadzić do ich odrzucenia.

W 1904 roku Le Chatelier założył pierwsze we Francji czasopismo metalurgiczne "Le Revue de Metallurgie", w którym drukował artykuły na tematy związane m.in. z organizacją pracy, a także niektóre artykuły F.W. Taylora.

W 1926 roku Le Chatelier wydał książkę pt. "Filozofia systemu Taylora" gdzie zamieścił nie tylko opracowane przez Taylora zasady i metody naukowej organizacji, ale także swoje artykuły uogólniające te teorie. Zostały one sformułował jako zasada stopniowego doskonalenia, zwana obecnie cyklem organizacyjnym. Składa się on z pięciu, kolejnych etapów:

1. Wybór celu do osiągnięcia:

• zasada jedyności - cel nie powinien być rozdrobniony, należy skupić się na jednym (głównym),
• zasada ograniczoności - cel powinien być odpowiednio zawężony,
• zasada ścisłości - cel musi być jasno określony,
• zasada użyteczności (ekonomizacji) - realizacja celu powinna przynieść określoną korzyść (np. zmniejszenie kosztów).

2. Zbadanie środków i warunków potrzebnych do zrealizowania zamierzonego celu:

• zasada przyczynowości - te same warunki danego zjawiska prowadzą zawsze do tych samych wyników (ustalenie wzorcowych warunków, które dadzą najlepsze wyniki),
• ustalenie i zbadanie wszystkich czynników, które wpływają na wynik danego działania,
• przeprowadzenie hierarchizacji według stopnia ważności,
• przeprowadzenie analizy ilościowej - do jej podstawowych reguł należy: badanie składników elementarnych oddzielnie, zmiana tylko jednego czynnika w trakcie eksperymentu, oszczędne przeprowadzanie doświadczeń oraz przedstawianie wyników pomiarów i doświadczeń w formie formuł matematycznych.

3. Zgromadzenie potrzebnych środków:

• pozyskanie oraz uporządkowanie wszystkich środków (materialnych oraz zasobów ludzkich) potrzebnych do realizacji danego działania

4. Wykonanie zamierzonego planu:

• wykonanie powinno przebiegać według ustalonego wcześniej planu pracy

5. Kontrola wyników:

• konfrontacji wyników z założonymi wcześniej celami poprzez stosowanie odpowiedniego systemu ewidencji wyników.

Publikacje

• Cours de chimie industrielle (1896),
• High Temperature Measurements (1901),
• Recherches expérimentales sur la constitution des mortiers hydrauliques (1904),
• Leçons sur le carbone (1908),
• Introduction à l'étude de la métallurge (1912),
• La silice et les silicates (1914),

Bibliografia

• Desch, C. H. (1938). Henry Louis Le Chatelier. 1850-1936, [w:] Obituary Notices of Fellows of the Royal Society, Royal Society, Londyn
• Lachiewicz S., Matejun M. (2012), Ewolucja nauk o zarządzaniu, [w:] Zakrzewska-Bielawska A. (2012). Podstawy zarządzania, Wolters Kluwer, Warszawa
• Le Chatelier H. (1926), Filozofia systemu Taylor'a, Instytut Naukowej Organizacji, Warszawa
• Martyniak Z. (1987), Organizatoryka, PWE, Warszawa
• Martyniak Z. (1999), Organizacja i zarządzanie: 15 pionierów, Antykwa, Kraków
• Wisniak J. (2003). The significance of applied research Henry-Louis Le Châtelier, Ben-Gurion University of the Negev, Beer-Sheva, Israel

Autor: Joanna Augustyńska, Magdalena Urbanek