Rezerwy obowiązkowe

Rezerwy obowiązkowe
Polecane artykuły
Kredyt redyskontowy Polityka rezerw obowiązkowych Instrumenty polityki pieniężnej Rynek pieniężny Kredyt refinansowy Instrumenty rynku pieniężnego Repo Operacje otwartego rynku Stopa procentowa

Rezerwy obowiązkowe - określona procentowo część środków pieniężnych banku komercyjnego, która ma być utrzymana (dotyczy średniej wysokości miesięcznego salda) na jego rachunku w banku centralnym. Z jednej strony system rezerw obowiązkowych zapewnia wypłacalność banków komercyjnych a z drugiej strony pozwala bankowi centralnemu regulować ilość pieniądza w obiegu.

Zwiększenie rezerwy obowiązkowej skutkuje ograniczeniem akcji kredytowej banków handlowych, natomiast zmniejszenie jej powiększa ich akcję kredytową. Jeżeli taka rezerwa przykładowo wynosi 10%, oznacza to, że bank musi utrzymywać na rachunku w banku centralnym 10% zasobów pieniężnych, będących do jego dyspozycji.

Banki komercyjne trzymają na rachunkach bieżących w banku centralnym środki pieniężne służące do dokonywania wzajemnych codziennych rozliczeń. Rachunki bieżące służą również do realizacji płatności z samym bankiem centralnym. W przeszłości deponowanie funduszy w banku centralnym miało na celu zapewnienie wypłacalności banków komercyjnych. Obecnie nie jest to najistotniejszym celem. Współczesne banki komercyjne posiadają potężne aktywa i własne rezerwy, że ich wypłacalność nie jest zagrożona. Jednak są one zobowiązane do obowiązkowego utrzymywania rezerw. Każdy bank musi utrzymywać na swoim rachunku w banku centralnym rezerwę obowiązkową.

Pozostałe informacje

Obecnie system rezerw obowiązkowych jako narzędzie do zapewnienia płynności banków traci na znaczeniu a zwieksza się jego rola jako narzędzie do regulacji potencjału kredytowego sektora bankowego. Jako narzedzie restrykcyjne RPP może podnieść stopę rezerwy obowiązkowej co spowoduje, że większa część (niż poprzednio) aktywów danego banku musi być odprowadzona do banku centralnego. Z kolei obniżenie stopy rezerwy obowiązkowej powoduje zatrzymanie większej ilości aktywów w kasach banków komercyjnych co niesie za sobą m.in.zwiększenie akcji kredytowej oraz pobudzenie procesów inwestycyjnych.

Należy pamiętać, iż utrzymanie rezerw obowiązkowych niezgodnych z ustalonymi wskaźnikami wiąże się z karnymi odsetkami. Rezerwa obowiązkowa w Polsce może być oprocentowana (nie we wszystkich krajach jest taka możliwośc), a wysokość oprocentowania ustala Rada Polityki Pieniężnej.

Czynniki determinujące poziom rezerwy obowiązkowej

Zgodnie z polityką rezerw obowiązkowych bank centralny ustala różne poziomy rezerw dla poszczególnych rodzajów depozytów bankowych. Wynika to z terminów zapadalności depozytów i dotyczy ryzyka ich wycofania. Dlatego też wkłady awista mają wyższy poziom wskaźnika rezerw obowiązkowych od wkładów terminowych, które mają bardziej odległy termin zapadalności. Pozostałe czynniki wpływające na poziom wskaźnika to:

• charakter prawny podmiotu składającego depozyt (osoba prawna czy fizyczna),
• wysokość wkładu,
• miejsce zamieszkania deponenta.

Wady i zalety wskaźnika rezerw obowiązkowych

W przypadku podwyżki wskaźnika rezerw obowiązkowych banki o niższej, ale dostatecznej płynności, mogą popaść w trudności finansowe. Jest to wada tego instrumentu. Niezbędne są wtedy kompensacyjne zakupy w tych bankach, przez bank centralny, walorów krótkoterminowych w celu uzupełnienia płynnych rezerw. Zaletą rezerwy obowiązkowej jest to, że jego stosowanie oddziałuje na płynność banków bez natychmiastowego wpływu na rynkowe stopy procentowe. Bank centralny może przejściowo realizować kilka celów jednocześnie.

Bibliografia

• Bankowość:podręcznik akademicki /praca pod red. Władysława L. Jaworskiego i Zofii Zawadzkiej ; aut. Ireneusz Badowski [et al.]. Warszawa: Poltext, 2006. s. 684
• Barczyk R. "Źródła i morfologia cykli kredytowych w Polsce w latach 1998-2013", Studia i pracę wydziału nauk ekonomicznych i zarządzania 2014 nr 35 s. 261-279
• Dębski W., Rynek finansowy i jego mechanizmy. Podstawy teorii i praktyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007
• Marcinkowska M. "Dodatkowe podatki i opłaty od banków - potrzeby praktyki i dylematy teorii finansów", Finanse - nowe wyzwania teorii i praktyki. Problemy wiodące 2011 Vol.170, s. 100-127
• Narodowy Bank Polski "Założenia polityki pieniężnej na rok 2015", Rada polityki pieniężnej 2012
• Rutkowski W., Bank centralny i polityka pieniężna, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2016
• Skopkowski M. Wiśniewski M., Instrumenty współczesnej polityki pieniężnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu 2012

Autor: Magdalena Mazurek, Dawid Jasnos