Orzeczenie sądu

Orzeczenie sądu
Polecane artykuły
Akty prawne Decyzja administracyjna Sąd polubowny Autorskie prawa osobiste Koncesja Postępowanie administracyjne Interes prawny Ustawa Postępowanie karne

Orzeczenie sądu to uzasadniony i udokumentowany w trakcie postępowania sądowego werdykt w sprawie sądowej prowadzonej przez dowolny sąd wydawany po zakończeniu rozprawy, jeżeli nie stoją na przeszkodzie ku temu żadne okoliczności. Orzeczenia sądowe wygłaszane są ustnie, na posiedzeniu jawnym. Od każdego ogłoszonego orzeczenia przysługuje prawo do wniesienie określonego w prawodawstwie środka zaskarżenia. Orzeczenie sądowe to swoisty dokument „przekazujący treści o charakterze prawnym i zaliczony do problematyki związanej z informacją specjalistyczną”. Ogłoszenie orzeczenia jest z reguły poprzedzone niejawną naradą wszystkich sędziów zaangażowanych w proces sądowy. Bardzo ważną cechą orzeczeń sądowych jest ich prejudycjalność, czyli wpływ orzeczenia w jednej sprawie na istotę innej. Wpływa ona na samodzielność decyzyjną sądów.

TL;DR

Orzeczenie sądowe to werdykt w sprawie sądowej wydany po zakończeniu rozprawy. Są ustne i mogą być zaskarżane. Istnieje wiele rodzajów orzeczeń, takich jak zarządzenia, postanowienia, wyroki, nakazy, uchwały i wpisy do księgi wieczystej. Orzeczenia mogą być nieprawomocne, prawomocne lub ostateczne. Muszą zawierać określone elementy, takie jak sygnatura aktu, rodzaj orzeczenia, data wydania, informacje o sądzie i składzie sędziowskim, oraz wynik obrad sędziów.

Rodzaje orzeczeń

Sprawy rozpatrywane przez sądy różnych instancji mogą zostać zakończonego różnego rodzaju orzeczeniami. Najczęściej występują poniższe formy orzeczeń:

• zarządzenia,
• postanowienia,
• wyroki (również zaoczne),
• nakazy (najpowszechniejsze – płatnicze),
• uchwały,
• wpisy do ksiąg wieczystych.

Zarządzenie to orzeczenie mające na celu wewnętrzną regulację jednostek organizacyjnych podległych organowi, który wydał tego rodzaju akt normatywny. Postanowienie to według obecnie obowiązującego prawodawstwa polskiego zakończenie postępowania wydawane przez sąd, Trybunał Stanu, Trybunał Konstytucyjny prokuraturę, przedstawicieli policji lub innych organów uprawnionych (Prezydent RP, Marszałek Sejmu RP, Marszałek Senatu RP), rozstrzygające zaistniały problem z podaniem uzasadnienia faktycznego popartego podstawą prawną. Wyrok to rozstrzygnięcie sprawy procesowej, „w którym następuje konkretyzacja i realizacja obowiązującej normy prawnej oraz przejawia się w nim władcza rola sądu jako organu procesowego”. Wyrok może być uwalniający od posądzanego czynu, uniewinniający oraz skazujący. Nakazy, czyli orzeczenia wydawane najczęściej w sprawach związanych z roszczeniami pieniężnymi. Najczęściej zostają przekazane w postaci listownej, są bowiem wynikiem postępowania, w którym pozwany nie ma obowiązku udziału. Uchwała inaczej postanowienie, ustalenie, rezolucja, decyzja, rozporządzenie, wyraz woli organu kolegialnego (sądu, Sejmu, Senatu, Prezydenta, itd.) Wpis do księgi wieczystej to sądowe potwierdzenie stanu prawnego nieruchomości. W konkretnym wpisie można znaleźć informacje na temat właściciela, użytkowaniu wieczystym, służebności, hipoteki, ograniczeniach prawnych dotyczących podmiotu opisanego.

Typy orzeczeń

Typ wydanego w sprawie orzeczenia wpływa na jego wykonalność oraz na możliwości skorzystania - jeżeli zachodzi taka potrzeba - ze środków zaskarżenia (apelacja, zażalenie, sprzeciw, zarzuty). Orzeczenie może dostać status:

• nieprawomocnego,
• prawomocnego,
• ostatecznego.

Orzeczenie nieprawomocne jest orzeczeniem wydawanym przez sąd pierwszej instancji, który pozwala na wniesienie apelacji. Orzeczenia nieprawomocne zakończone natychmiastową wykonalnością często przyczyniają się do powstania krzywdy drugiego człowieka. Prawomocność orzeczenia oznacza, że od wydanego wyroku, postanowienia, itp., nie przysługują zwyczajne środki odwoławcze czy zaskarżające. Jedyną możliwością unieważnienia orzeczenia prawomocnego jest kasacja, jako szczególny środek odwoławczy. Ostateczne orzeczenie ma najwyższą moc sprawczą, bowiem wobec takiego orzeczenia nie przysługują żadne środki zaskarżenia czy odwołania.

Elementy składowe orzeczenia

Jako akty regulujących kwestie osądzania, orzeczenia bez względu na rodzaj, muszą charakteryzować się określonymi cechami i zawierać określone elementy:

• przypisaną sygnaturę akt (przypisany do danej sprawy rodzaj i numer porządkowy),
• określenie rodzaju orzeczenia,
• datę wydania orzeczenia i/lub ewentualnie datę uprawomocnienia (dzień sporządzenia, podpisania i ogłoszenia orzeczenia zainteresowanym stronom),
• określenie siedziby danego sądu/wydziału (informacja istotna dla prawidłowego przebiegu postępowania sądowego),
• oznaczenie składu sędziowskiego oraz nazwisko protokolanta (ważny element ze względu na tok procesu),
• informację o rodzaju posiedzenia (na którym rozpatrywano sprawę) oraz jego daty (informacja z rodzaju technicznych, pomocna przy uporządkowaniu przebiegu sprawy),
• informację o stronach postępowania,
• nakreślenie rodzaju i przedmiotu sprawy (służy lepszemu zrozumieniu sprawy),
• przedstawienie faktycznych okoliczności (w sprawach karnych, opis czynu i jego kwalifikacji według obowiązującego prawa),
• wynik obrad sędziów (najważniejszy z elementów przedstawiający właściwe rozstrzygnięcie sprawy),
• podpisy obradujących (bez ich zaistnienia na akcie, zostaje on uznany za nieważny, są umieszczone tylko na oryginalnym piśmie).

Wiele z orzeczeń posiada również uzasadnienie (choć nie jest ono wymagane). Z reguły jest tworzone na wniosek jednej z zainteresowanych stron.

Bibliografia

• Gapska E. (2009), Wady orzeczeń sądowych w postępowaniu cywilnym, Wolters Kluwer Polska, Warszawa,
• Łojewski B. (2009), Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone nieprawomocnym orzeczeniem sądu cywilnego, "Prawo", nr 308, s. 313-358,
• Maciejewski T. (2017), Historia ustroju i prawa sądowego Polski, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa,
• Markiewicz K. (2002), Problem sententia non existens na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Rejent”, nr 11 (139), s. 92-117,
• Pieniążek E. (2005), Prejudycjalność orzeczeń w procesie karnym, "Prokuratura i Prawo" nr 12, s. 86-107,
• Steinbor S. (2011), Prawomocność części orzeczenia w procesie karnym, Wolrers Kluwer Polska, Warszawa,
• Zarębska H. (2013), Orzeczenie sądowe w Polsce. Rys historyczny, Agencja Wydawnicza „TRIO”, Katowice.
• Ustawa z dnia 17 lipca 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (2020),
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (2020).

Autor: Mateusz Mordarski

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.