Zasady podatkowe Adama Smitha

Zasady podatkowe Adama Smitha
Polecane artykuły
Podatek progresywny Libertarianizm Ubóstwo Ekonomia klasyczna Korupcja Anarchia Neoliberalizm Społeczeństwo obywatelskie Państwo opiekuńcze

Zasady podatkowe Adama Smitha to zbiór podstawowych reguł, jakimi powinny charakteryzować się obciążenia fiskalne. Zasady te miały celu likwidowanie uciążliwości fiskalnej oraz zapewnienie w jak największym stopniu sprawiedliwości i akceptacji społecznej dla podatków. Reguły te weszły do literatury światowej jako zasady sformułowane przez Adama Smith'a, zawarte w jego dziele pt. "Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów". Jednakże można spotkać się z twierdzeniem, że powtórzył ona myśli Henry Home'a i Lorda Komesa.

Adam Smith jako najwybitniejszy przedstawiciel i twórca klasycznej ekonomii politycznej, nie był zwolennikiem podatków. Postulował on o ograniczenie działalności państwa w sferze opodatkowania do trzech zasadniczych sfer:

• obrona wewnętrzna,
• ochrona własności i wymiar sprawiedliwości wewnątrz kraju,
• organizacja robót publicznych i oświata.

Przy czym Adam Smith proponował przerzucenie kosztów wymiaru sprawiedliwości i oświaty na osoby korzystające z nich.

Podatki są zagadnieniem, któremu już od dawna przyglądano się z dużym zainteresowaniem. Były i są one niezbędnym narzędziem do funkcjonowania państwa. Adam Smith, zwany także "Ojcem ekonomii" wyodrębnił następujące zasady podatkowe:

• powszechność (równość) opodatkowania,
• pewność opodatkowania,
• dogodność opodatkowania,
• taniość opodatkowania.

Zasady

Powszechność (równość) opodatkowania - zasada ta mówi, że obywatele powinni łożyć na utrzymanie rządu proporcjonalnie do swoich dochodów. Położony w tej zasadzie nacisk na równość lub nierówność opodatkowanie, dotyczy tego czy tej zasady się przestrzega czy nie. Równość przejawia się ponadto w tym, że podstawa opodatkowania są realne dochody, a nie statut społeczny, urodzenie czy wielkość majątku.

Pozostałe trzy zasady mają charakter techniczny, które to cechy mają nadać im wysoką sprawność w systemie podatkowym.

Pewność opodatkowania - zasada ta oznacza, że stawka opodatkowania powinna być nałożona a nie dowolna.

Dogodność opodatkowania - zasada ta mówi o ściąganiu podatków w terminach odpowiednich dla podatnika, tak aby w jak największym stopniu ułatwić mu spełnienie tego obowiązku.

Taniość opodatkowania - zasada ta mówi, że podatek powinien być pobierany w sposób dogodny dla podatnika, przy angażowaniu jak najmniejszej liczby poborców, aby nie podwyższać kosztów ściągania świadczeń oraz nie osłabiać bodźców do wydajnej pracy osoby płacącej podatek.

Zasady sformułowane przez Adama Smith'a mają swoje odzwierciedlenie w kapitalistycznych doktrynach, jednakże są sformułowane ogólnie co daje możliwość ich interpretacji niezgodnie z intencjami autora.

Wpływ teorii ekonomicznej Adama Smith'a na funkcjonowanie państwa

Poglądy Adama Smith'a stanowiły przełom w dziejach myśli ekonomicznej. Prezentował one nie tylko teorię, ale dały również możliwość wyjaśnienia reali i anomalii pojawiających się w nowym ustroju. Adam Smith zaprezentował w swojej teorii również narzędzia potrzebne do funkcjonowania systemu ekonomicznego w doktrynie liberalnej.

Stosowanie zasad podatkowych Adama Smitha we współczesnych systemach podatkowych

Ogólnie zasady podatkowe Adama Smitha można zawrzeć w jednym sformułowaniu - przyjazność systemu podatkowego. Współcześnie, na świecie istnieje wiele systemów podatkowych różniących się znacznie pod względem przyjazności dla podatnika. Co roku Bank Światowy we współpracy z firmą doradczą PricewterhouseCoopers opracowuje raport "Paying Taxes", w którym znajduje się podsumowanie systemów podatkowych pod względem ich przyjazności. Czołowe miejsca w najnowszym rankingu zajmują Maledywy, Katar oraz Hong Kong. Z państw europejskich najwyższą pozycję zajmuje Irlandia (pozycja nr 6). Listę zamyka Kongo, Ukraina oraz Białoruś.

Bibliografia

• Fedorowicz Z. (1965). Instytucje finansowe, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Goryszewski R., Kotowska E. (2012). U źródeł teorii i praktyki finansów publicznych. Część III. Finanse publiczne w ujęciu wybranych ekonomistów klasycznych,"Postępy techniki przetwórstwa spożywczego", nr 2.
• Owsiak S. (1999). Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Smith A. (1994). The Wealth of Nations, Edited with an Introduction and Notes by Edwin Cannan, Random House Inc., New York.
• Stankiewicz W. (1998). Historia myśli ekonomicznej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Szczodrowski G. (2007). Polski System Podatkowy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.

Autor: Maciej Sawicki, Franciszek Bolechowski