Wniosek o urlop

Prawo do urlopu wypoczynkowego przysługuje każdemu pracownikowi zatrudnionemu w oparciu o umowę o pracę. Ma ono charakter niezbywalny co oznacza, że pracownik nie może się go zrzec. Urlop wypoczynkowy jest to płatny okres, w którym pracownik nie świadczy pracy na rzecz pracodawcy. Jak sama nazwa wskazuje przeznaczony on jest do odpoczynku.

Pracownik z każdym rozpoczętym nowym rokiem kalendarzowym nabywa prawo do nowej puli urlopu wypoczynkowego. Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia urlopu wypoczynkowego w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo. Co do zasady z pierwszym dniem roku kalendarzowego pracownik nabywa prawo do nowej puli urlopu.

W zależności od miejsca pracy przyjęte są różne zasady korzystania z urlopów wypoczynkowych. Mogą być ściśle ustalone z góry przez plany urlopowe lub mogą być udzielane na indywidualny wniosek pracownika, przy czym w takim przypadku zgodnie z przepisami urlop powinien być udzielony co najmniej w jednej części trwającej co najmniej 14 dni (art. 162 K.P.).

W sytuacji niewykorzystania przez pracownika przysługującego mu urlopu w danym roku kalendarzowym staje się on urlopem zaległym, który należy wykorzystać do 30 września następnego roku. W sytuacji niewykorzystania przez pracownika całego wymiaru urlopu przysługującego w danym roku, pracodawca ma obowiązek wypłaty ekwiwalentu pieniężnego. Niezgodne z przepisami jest wypłacenie pracownikowi ekwiwalentu w trakcie trwania zatrudnienia. Ma to zastosowanie w przypadku rozwiązania stosunku pracy z danym pracodawca (art. 171 K.P.).

TL;DR

Artykuł omawia prawo do urlopu wypoczynkowego w Polsce. Pracownik ma prawo do płatnego urlopu, którego wymiar zależy od stażu pracy. Urlop może być udzielany według planu urlopowego lub na indywidualny wniosek pracownika. Niewykorzystany urlop może być przeniesiony na kolejny rok lub wypłacony jako ekwiwalent pieniężny. Pracownikom zatrudnionym w niepełnym wymiarze czasu pracy przysługuje urlop proporcjonalny do ich etatu. Oprócz urlopu wypoczynkowego, istnieją również inne rodzaje urlopów, takie jak urlop na żądanie, urlop okolicznościowy i urlop bezpłatny.

Wymiar urlopu wypoczynkowego

Pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy wynoszący:

• 20 dni - jeśli jest zatrudniony krócej niż 10 lat
• 26 dni - jeśli jest zatrudniony dłużej niż 10 lat

Ustalając wymiar urlopu wypoczynkowego należy uwzględnić nie tylko okres przepracowany u obecnego pracodawcy, ale również poprzednie okresy zatrudnienia na podstawie uumowy o pracę, a także ukończenie poszczególnych okresów nauki.

Zgodnie z art. 155. § 1. K.P.: "Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:

1) zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,

2) średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,

3) średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,

4) średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,

5) szkoły policealnej - 6 lat,

6) szkoły wyższej - 8 lat. "

Osoby, które uzyskały stopień licencjata traktowane są jak absolwenci szkoły wyższej. Należy również zaznaczyć, że w/w okresy nie są uzależnione od rodzaju oraz trybu w jakim dana osoba się uczyła. Do wymiaru uwzględniany jest okres, wynikający z ukończenia ostatniego stopnia edukacji pracownika. Zgodnie z Kodeksem Pracy wyżej wymienione okresy nie sumują się. Oznacza to, że w przypadku kiedy pracownik jednocześnie studiował i pracował, należy wybrać najkorzystniejszy wariant dla niego (art. 155. § 2. K.P.).

Pierwsza praca a urlop wypoczynkowy

Osobą podejmującym pierwszą pracę w życiu również przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego, jednak jego wymiar liczony jest w inny sposób niż dla pozostałych pracowników.

Pracownik nabywa prawo do urlopu z upływem każdego kolejnego miesiąca pracy w roku kalendarzowym, w którym po raz pierwszy podjął pracę. Wówczas zatrudnionemu przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze 1/12 z 20 dni w skali roku. Wynika z tego, że za cały przepracowany miesiąc pracownikowi przysługuje 1,66 dnia urlopu. W takiej sytuacji pracodawca może natomiast nie musi zaokrąglić go do całego dnia.

Urlop osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy

Urlop wypoczynkowy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustalany jest proporcjonalnie do jego wymiaru. Podstawą wyliczenia jest staż pracy wynoszący 20 lub 26 dni w skali roku. Przy obliczeniach, należy pomnożyć przysługujący wymiar urlopu wypoczynkowego przez etat, na jaki pracownik jest zatrudniony.

W przypadku, kiedy w ciągu roku dochodzi do zmiany etatu, odpowiednią metodą jest wyliczenie wymiaru urlopu osobno dla poszczególnych etatów Należy pamiętać, aby niepełny dzień urlopu zaokrąglać w górę do całego dnia.

Rodzaje urlopów

Urlop uzupełniający

Urlop uzupełniający jest to różnica między wyższym a niższym wymiarem urlopu w skali roku, czyli 6 dni. Jest on związany z prawem do nabycia wyższego wymiaru urlopu wypoczynkowego, co może być konsekwencją upływu 10-letniego stażu pracy (art. 154 K.P.) lub ukończeniem edukacji w czasie trwania zatrudnienia (art. 155 K.P.). Ma on zastosowanie w sytuacji kiedy pracownik w danym roku kalendarzowym nabył prawo do 26 dni urlopu w skali roku.

Urlop na żądanie

Przywilej korzystania z urlopu na żądanie ma każda osoba zatrudniona na postawie umowy o pracę. Zgodnie z Kodeksem Pracy pracownik ma prawo do wykorzystania 4 dni urlopu na żądanie w każdym roku kalendarzowym (art. 167² K.P.). Liczba dni urlopu nie jest zależna od etatu na jaki pracownik jest zatrudniony oraz systemu czasu pracy, w którym pracuje. Należy jednak pamiętać, że są one częścią wymiaru urlopu wypoczynkowego przysługującego w danym roku pracy. Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia urlopu na żądanie pracownika i w podanym przez niego terminie. Pracownik powinien poinformować o zamiarze korzystania z urlopu na żądanie najpóźniej do godziny przez planowanym rozpoczęciem pracy. Urlop na żądanie nie wykorzystany w danym roku nie może być przeniesiony na kolejny rok.

Urlop okolicznościowy

Osobą zatrudniony na podstawie umowy o pracę przysługuje dodatkowy urlop związany z ważnymi wydarzeniami w życiu osobistym pracownika tzw. urlop okolicznościowy. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w pełnej wysokości za czas trwania urlopu.

Zgodnie z przepisami wydarzeniami w życiu pracownika, za które przysługuje mu wolne jest zawarcie związku małżeńskiego, narodziny dziecka czy śmierć bliskiej osoby. Jest on krótkotrwały wynoszący 1-2 dni. Długość urlopu zależy od wydarzenia oraz stopnia pokrewieństwa z osobą, której dana sytuacja dotyczy:

• narodziny dziecka - 2 dni
• ślub własny - 2 dni
• ślub dziecka - 2 dni
• śmierć dziecka/małżonka/rodziców - 2 dni
• śmierć rodzeństwa/teściów/dziadków - 1 dzień

Urlop nie musi zostać wykorzystany bezpośrednio w dniu, w którym ma miejsce ważne wydarzenie. Może być wykorzystany w inny dzień, jednak mający związek z danym wydarzeniem. Pracodawca nie może odrzucić wniosku, ponieważ zgodnie z prawem ma obowiązek udzielenia urlopu okolicznościowego.

Urlop bezpłatny

• Urlop bezpłatny traktowany jest jako przerwa w trakcie trwania stosunku pracy. Oznacza to, że stosunek pracy został oficjalnie zawieszony.
• Pracownikowi za ten czas nie przysługuje wynagrodzenie, czyli jego pensja zostanie proporcjonalnie pomniejszona o ilość dni urlopu bezpłatnego. Za czas przebywania na urlopie pracownik nie ma odprowadzanych składek ZUS, w tym również składki na ubezpieczenie chorobowe. Oznacza to, że w przypadku kiedy pracownik przebywając na urlopie bezpłatnym zachoruje, to nie będzie mógł skorzystać z żadnego świadczenia z tego tytułu, czyli wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego.
• Zgodnie z Kodeksem Pracy udzielenie urlopu bezpłatnego jest możliwe wyłącznie na pisemny wniosek pracownika oraz z jego inicjatywy. Należy zaznaczyć, że nie musi być podawana przyczyna takiej decyzji. Pracodawca nie może sam skierować pracownika na urlop bezpłatny, a także udzielić go w większym wymiarze niż wynika to z wniosku pracownika.
• Czas trwania urlopu bezpłatnego jest nienormowany, czyli nie ma konkretnej granicy przez jak długi okres pracownik będzie nieobecny. Może on trwać kilka dni, miesiąc, rok lub dłużej.
• Okres urlopu bezpłatnego nie jest wliczany do stażu pracy u danego pracodawcy. Jest on wykazany na świadectwie pracy. W trakcie przebywania na urlopie ulegają zawieszeniu prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy.
• Urlop bezpłatny ma wpływ na roczny wymiar urlopu wypoczynkowego. Jeżeli długość urlopu bezpłatnego trwa co najmniej 1 miesiąc, wówczas wymiar urlopu wypoczynkowego ulega proporcjonalnemu pomniejszeniu. W przypadku, kiedy pracownik przebywa cały rok kalendarzowy na urlopie bezpłatnym to nie przysługuje mu urlop wypoczynkowy (art. 155².  § 1 K.P.)

Wniosek o urlop — artykuły polecane

Urlop — Urlop wypoczynkowy — Staż pracy — Zasiłek wychowawczy — Świadczenie urlopowe — Urlop rodzicielski — Niewykorzystany urlop — Urlop wychowawczy — Urlop macierzyński

Bibliografia

• Florek L. (2012), Podręczniki prawnicze - Prawo Pracy, C.H. Beck, Warszawa
• Pietruszyńska K. (2016), Prawo pracy. Informator, Państwowa Inspekcja Pracy, Warszawa
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Dz.U. 1996 nr 60 poz. 281
• Strona internetowa: Państwowa Inspekcja Pracy
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141

Autor: Aleksandra Krosta

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.