Inwentyka

Historia cywilizacji odnotowała cały szereg zadziwiających osiągnięć, które biorąc pod uwagę poziom techniki w dawnych czasach - nie miały prawa powstać. Wyjaśnieniem pozornych paradoksów technicznych i formułowaniem metod podobnych działań - zajmuje się inwentyka, zwana zamiennie: heurystyką lub innowatyką. Nauka młoda (bo ukształtowana dopiero w latach sześćdziesiątych) w Polsce wciąż jeszcze nie doceniana i z rzadka tylko wykładana na niektórych uczelniach.

Ogólnie inwentyką zwykło się nazywać metodykę poszukiwania twórczych rozwiązań zdefiniowanych problemów, pobudzania twórczego myślenia w różnych dziedzinach. Warto tu zdefiniować problem, z którym w tym kontekście mamy do czynienia, gdy dotychczasowa wiedza i doświadczenie nie podsuwają podmiotowi działającemu żadnego gotowego rozwiązania sytuacji, w jakiej się znajduje, a stan istniejący nie spełnia oczekiwań. Problem twórczy to zadanie, którego nie da się rozwiązać za pomocą tradycyjnych metod i technik

TL;DR

Inwentyka, czyli nauka poszukiwania twórczych rozwiązań, jest mało znana w Polsce, ale cieszy się popularnością w innych krajach. Metody inwentyczne można podzielić na kilka nurtów, które zajmują się badaniem procesów twórczego myślenia, opracowaniem strategii rozwiązywania problemów i wdrażaniem innowacyjnych rozwiązań. Inwentyka jest ważna w kreowaniu produktu i rozwijaniu przedsiębiorstwa. Proces twórczy składa się z 4 etapów: preparacji, inkubacji, olśnienia i weryfikacji. Metody inwentyczne dają innowacyjne wyniki.

Podział

Należy wspomnieć, że w ramach tej dziedziny nauki zarysowują się trzy wyraźne nurty rozwojowe:

1. Nurt pierwszy (klasyczny) - zajmuje się badaniami procesów twórczego myślenia. Został zapoczątkowany badaniami nad psychologią myślenia zwierząt, obecnie wykorzystuje komputery do symulacji twórczego myślenia ludzi,
2. Nurt drugi (główny) - jest opracowaniem, kodyfikacją i strategią zastosowań metod twórczego rozwiązywania problemów,
3. Nurt trzeci - problematyka wdrażania "produktów" twórczego myślenia, czyli innowacji, do praktyki.

Każdy z nurtów, składających się na wiedzę o twórczym rozwiązywaniu problemów, ma swoją genealogię i powiązania z macierzystymi lub zasilającymi dyscyplinami naukowymi. Heurystyka zrodziła się głównie z psychologii, innowatyka - z ekonomii, natomiast inwentyka - z nauk ekonomicznych i socjologii.

Metody inwentyczne wg L.W. Cruma można podzielić, posługując się terminem "technika", na:

• techniki swobodnych skojarzeń,
• techniki wymuszonych skojarzeń,
• techniki analityczne,
• listy pytań kontrolnych.

Biorąc pod uwagę stopień schematyzacji, czyli szczegółowość w opisaniu sposobu postępowania wyróżniamy:

• metody charakteryzujące się poszukiwaniem nie usystematyzowanym,
• metody oparte na dyrektywach (lub chwytach) inwentycznych,
• metody oparte na dyrektywach inwentycznych oraz technikach analitycznych.

Biorąc pod uwagę charakter metod inwentycznych wyróżniamy:

• metody oparte na skojarzeniach swobodnych (metoda: analogii, brainstorming, dyskusji 66, Gordona, "kruszenia", niekompetencji, "nowego spojrzenia", synkretyczna, sytuacyjna, teratologiczna, wykorzystania błędów),
• metody oparte na skojarzeniach wymuszonych (metoda: delficka, "dobrych przykładów", macierzy odkrywczej, nakładania, przekładu, przeniesienia analogicznego, przeniesienia koncepcji, "reszt", twierdzeń ogólnych, "ustawienia na nowo"),
• metody o charakterze analitycznym (metoda: Altszullera, defektuologiczna, "dobrowolnych ograniczeń", fenomenologiczna, innowacji funkcjonalnej, listy cech, morfologiczna, prezentacji graficznej, "szczegółów").

Inwentyka - w Polsce wciąż nie doceniana, robi furorę w USA, Japonii i krajach Unii Eurpejskiej. Jest gwiazdą przewodnią dla najambitniejszych ludzi i narzędziem pracy najbardziej twórczych konstruktorów i wynalazców.

Inwentyka w procesie kreowania produktu

"Inwentyką nazywa się metodykę poszukiwania twórczych rozwiązań zdefiniowanych problemów. Inwentyka jest metodą, która pobudza do twórczego myślenia w różnych obszarach. źródłem innowacyjności są wszelkie procesy twórcze zmierzające do powstania nowych rozwiązań. Wdrażanie innowacyjnych rozwiązań w przedsiębiorstwie jest warunkiem jego rozwoju oraz wzrostu konkurencyjności. Zdolność kreatywnego myślenia jest ważną umiejętnością w kreowaniu innowacyjności. Twórcze rozwiązywanie problemów to narzędzie wykorzystywane w wielu dziedzinach, takich jak zarządzanie czy inżynieria produkcji. Nieodzownym elementem szukania rozwązań jest proces twórczy. Jest to zjawisko, którego wynikiem jest pewna koncepcja. Według G. Wallas’a możliwe jest wyszczególnienie 4 etapów tego zdarzenia:"

• Preparacja, przygotowanie
• Inkubacja, wylęganie
• Olśnienie, odkrycie
• Weryfikacja, oszacowanie

"Na etapie preparacji/przygotowania następuje sformułowanie problemu, zbieranie danych oraz poszukiwanie rozwiązań. Inkubacja jest okresem, w którym nabiera się dystansu do problemu i nie myśli się o nim w sposób świadomy. Etap olśnienia/odkrycia skutkuje podświadomym znalezieniem rozwiązania, które przekształca się w pomysł. Weryfikacja/ oszacowanie pozwala na ocenę i selekcję pomysłów, zaakceptowanie tych możliwych do zrealizowania oraz ich wdrożenie. Niestereotypowe metody szukania rozwiązań dają efekty w postaci innowacyjnych wynalazków".

Inwentyka — artykuły polecane

Metody heurystyczne — Case study — Podejście opisowo-ulepszające — Projektowanie — Badania przemysłowe — Analityczne myślenie — Design thinking — Metoda scenariuszy — Test inteligencji

Bibliografia

• Antoszkiewicz J. (1998), Metody heurystyczne. Twórcze rozwiązywanie problemów, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Dostatni E., Piechowiak J., Kowalski Ł. (2015), Projektowanie wyrobów AGD z wykorzystaniem metod inwentycznych, Zarządzanie Przedsiębiorstwem Vol. 18, Nr 2
• Jagoda-Sobalak D., Knosala R. (2012), Zastosowanie metod inwentycznych w procesie projektowania na przykładzie praktycznym, Innowacje w zarządzaniu i inżynierii produkcji, pod redakcją Ryszarda Knosali
• Jagoda-Sobalak D., Knosala R. (2013), Implementacja metod inwentycznych w projektowaniu innowacyjnego produktu, Innowacje w zarządzaniu i inżynierii produkcji, pod redakcją Ryszarda Knosali
• Martyniak Z. (1987), Organizatoryka, PWE, Warszawa
• Martyniak Z. (1997), Wstęp do inwentyki, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Ujwary-Gil A. (2004), Inwentyka, czyli kreatywność w biznesie. Wybrane zagadnienia, Wyższa Szkoła Biznesu, Nowy Sącz
• Wikipedia.org, Heurystyka

Autor: Natalia Jedynak, Jacek Skalski