Harmonizacja podatków

Harmonizacja podatków pośrednich to proces mający na celu koordynację polityki podatkowej, dotyczącej podatków pośrednich, państw członkowskich, oraz zbliżanie do siebie wysokości stawek tych podatków. Do podatków pośrednich zaliczamy głównie: VAT oraz Akcyzę. Harmonizacja polityki podatkowej krajów członkowskich ma docelowo dotyczyć zarówno podatków bezpośrednich jak i podatków pośrednich. Do tej pory jednak, proces harmonizacji w większym stopniu dotknął podatków pośrednich.

TL;DR

Harmonizacja podatków pośrednich w Unii Europejskiej jest istotna dla tworzenia wspólnego rynku. Obecnie istnieje brak jednolitych stawek podatków VAT i akcyzy w krajach członkowskich. Polska powinna dokładnie analizować zmiany w systemie podatkowym, zwłaszcza w podatku dochodowym od osób prawnych. Harmonizacja podatkowa jest procesem długotrwałym, a najważniejsze jest harmonizowanie podatku dochodowego od firm. Ważne jest również unikanie podwójnego opodatkowania i uszczelnienie polskiego systemu podatkowego.

Przyczyna harmonizacji podatków pośrednich w Unii Europejskiej

Harmonizacja podatków pośrednich w Unii Europejskiej jest w bardzo dużym stopniu związana z koncepcją wspólnego rynku. Aby koncepcja ta miała sens, spełniony musi być przede wszystkim warunek równych praw dotyczących każdego uczestnika rynku, a więc każdego podmiotu z któregokolwiek kraju członkowskiego. Z uwagi na fakt, iż na wspólnym, europejskim rynku podmioty konkurują głównie ceną, czynniki wpływające na cenę powinny być w krajach członkowskich podobne. Biorąc pod uwagę fakt, iż podatki pośrednie to podatki cenotwórcze, widzimy jak istotna, z punktu widzenia kształtowania wspólnego rynku, jest ich harmonizacja. Zarówno VAT jak i podatek akcyzowy podwyższają cenę dobra i w konsekwencji obciążają finalnego konsumenta. Podmioty działające na terenie krajów o niższych stawkach VAT-u oraz akcyzy są uprzywilejowane w stosunku do podmiotów działających w krajach o wyższych stawkach tych podatków.

Wytyczne Unii Europejskiej w zakresie harmonizacji podatków pośrednich

Zarówno w przypadku VAT-u jak i akcyzy Unii Europejskiej nie udało się jeszcze ustalić i wprowadzić jednolitych stawek tych podatków w krajach członkowskich. Instytucja ta ograniczyła się do tej pory do ustalenia minimalnych stawek VAT-u oraz akcyzy. W przypadku VAT-u minimalnej wysokości stawki podstawowej (15%) oraz obniżonej (5%, jednak możliwość zastosowania tej stawki ograniczona jest tylko do niektórych artykułów), a w przypadku akcyzy minimalnych stawek na określone towary (w zależności od towaru, przykładowo benzyna bezołowiowa 421 EUR/hl, wino 0 EUR/hl, papierosy 57% ceny detalicznej jednak nie mniej niż 60 EUR/1000 sztuk).

Podejście krajów członkowskich do procesu harmonizacji podatków pośrednich

Zauważyć możemy dużo większe poparcie ze strony krajów członkowskich dla harmonizacji podatków pośrednich niż dla analogicznego procesu dotyczącego podatków bezpośrednich. Pomimo iż u znacznej liczby krajów członkowskich to podatki pośrednie są głównym dochodem budżetu państwa, to podatki bezpośrednie postrzegane są jako istotniejsze z politycznego punktu widzenia, i suwerenność w zakresie kształtowania podatków bezpośrednich jest często postrzegana przez kraje członkowskie, jako istotniejsza.

Wnioski harmonizacji podatków dla Polski

Jakiekolwiek zmiany w systemie podatkowym, szczególnie w podatku dochodowym od osób prawnych, poprzedzone powinny być bardzo dokładnymi analizami, z punktu widzenia potrzeb finansowych państwa oraz skutków dla podatników. Wiadomo, że aby uniknąć kryzysu finansów publicznych, każdą zmianę w podatkach trzeba podejmować patrząc na funkcjonowanie całego kraju. ponadto Polska nie może ignorować kryterium fiskalnego z traktatu z Maastricht. Harmonizacja podatkowa jest nieunikniona, pośpieszna przynosi jednak negatywne skutki dla wzrostu gospodarczego, więc trzeba wiedzieć, że jest to proces długotrwały. Najważniejsza powinna być harmonizacja podatku dochodowego od działalności gospodarczej, nie ciekawym rozwiązaniem jest dumping podatkowy.

Na początku powinno ujednolicić się zasady obliczania podstawy opodatkowania, ponieważ zróżnicowanie w tym zakresie może zasłaniać rzeczywiste ciężary podatkowe wynikające z różnych skal podatkowych. Z praktyki wynika, że bardziej atrakcyjne dla inwestorów zagranicznych są nawet mimo wyższych stawek podatkowych niektóre państwa, w których stosuje się w rachunkowości podatkowej różne zasady, które owocują niższą podstawą opodatkowania. Polska powinna udzielać się w pracach agend UE przygotowujących zmiany w zakresie fundamentalnej zasady poboru podatku u źródła. Ważną sprawą jest poważne podejście do zasady unikania podwójnego opodatkowania dochodów osobistych i z działalności gospodarczej. Ważne jest szybkie prawne zagwarantowanie tej zasady z powodu rozwoju transgranicznych podmiotów gospodarczych, mnożących się migracji zarobkowych, rosnącej roli fuzji, podziałów, wniesienia majątku i zmiany udziału w różnych spółkach. Dlatego Polska powinna przyglądnąć się zawartym dotychczas umową dwustronnym i dokonać w nich zmian stosownie do Konwencji Modelowej OECD z 1996 roku oraz zawrzeć umowy z nowymi krajami.

Jednak poza harmonizacją podatkową bardzo ważne jest uszczelnienie polskiego systemu podatkowego, ponieważ w Unii Europejskiej jest jeszcze dużo do zrobienia w tej kwestii, a oszustwa podatkowe w jakiejkolwiek formie powodują wzrost ciężarów podatkowych bieżących lub przyszłych.

Harmonizacja podatków — artykuły polecane

System podatkowy — Szara strefa — Dziura budżetowa — Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych — Wspólna skonsolidowana podstawa opodatkowania przedsiębiorstw — Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych — Plan Balcerowicza — Import — Podatek dochodowy od firm

Bibliografia

• Oręziak L. (2007), Konkurencja Podatkowa i Harmonizacja Podatków w Ramach Unii Europejskiej, Implikacje dla Polski, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego w Warszawie, Warszawa
• Owsiak S. (2013), Harmonizacja podatków bezpośrednich warunkiem integracji gospodarczej unii europejskiej, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
• Wach K. (2005), Systemy podatkowe krajów Unii Europejskiej, Oficyna Ekonomiczna, Kraków

Autor: Maciej Sawicki, Kaja Tuszyńska