Kontrakt future

Kontrakt future kontrakt ten jest odmiana kontraktu forward - czyli umowy zawartej w danym momencie, a obejmującej dostawę towaru w określonym terminie w przyszłości po cenie uzgodnionej w chwili zawierania umowy (Robert W. Kolb 1997, s. 33).

Różnicą, jaka występuje między kontraktami future a forward jest to, iż obrót kontraktami future odbywa się na zorganizowanych giełdach. Również warunki kontraktu są dokładnie określone. Największy wolumen obrotu ma miejsce na rynkach finansowych kontraktów future - na akcje i obligacje (G. Crawford, B. Sen 1998, s. 17). Realizacja umowy polega na gotówkowym rozliczeniu zobowiązań, jakie wynikają z jego zmiany.

W przypadku finansowych kontraktów future transakcje konstruowane są na bazie instrumentów finansowych np. instrumenty dłużne lub indeksy finansowe. Jeśli chodzi o walutowe transakcje future, kontrakt obejmuje dostawę określonej ilości waluty obcej w konkretnym momencie w przyszłości w zamian za ustaloną kwotę (R.W. Kolb 1997, s. 55).

TL;DR

Kontrakty future to umowy na dostawę towarów lub walut w określonym terminie w przyszłości po cenie ustalonej w momencie zawarcia umowy. Obrót nimi odbywa się na giełdach, a warunki kontraktu są standaryzowane. Kontrakty future mogą dotyczyć walut, obligacji rządowych lub indeksów giełdowych. Istnieją reguły regulujące handel kontraktami future, takie jak standaryzacja, izba rozrachunkowa, depozyty zabezpieczające i rozliczenia dzienne. Kontrakty future można podzielić na trzy grupy: walutowe, procentowe i indeksowe. Izba rozrachunkowa odgrywa ważną rolę w zagwarantowaniu wykonania transakcji.

Geneza future

Finansowe kontrakty future pojawiły się w latach 70-tych XX wieku. Najpierw prowadzony był obrót kontraktami walutowymi. Potem zaczęto handlować kontraktami future na stopy procentowe Na początku lat 80-tych XX wieku pojawiły się kontrakty future na indeksy akcji (S. Młynarski 1999, s. 9).

Kontrakt ten występuje w obrocie giełdowym, jest kontraktem standaryzowanym, a termin dostawy ustalany jest jako cały miesiąc (S. Młynarski 1999, s. 10). Z reguły jest tak, że dostawa przedmiotu kontraktu nie ma miejsca, dlatego, że pozycja, która zawarł inwestor zostaje zlikwidowana przed końcem terminu dostawy. Dzieje się to na skutek zajęcia przez inwestora pozycji odwrotnej. Obie strony wnoszą depozyt, a kontrakt jest rozliczany każdego dnia przez Izbę Rozrachunkową.

Finansowe kontrakty future stanowią przedmiot bardzo intensywnego obrotu. Są to kontrakty na waluty, obligacje rządowe i indeksy giełdowe.

Reguły kontraktu future

Z racji tego że, kontrakty futures występują na zorganizowanych rynkach giełdowych podlegają określonym regułom handlu. Zasady te są następujące:

• standaryzacja
• występowanie izby rozrachunkowej
• depozyty zabezpieczające
• rozliczenia dzienne

Standaryzacja kontraktów futures jest podstawowym warunkiem jego występowania na zorganizowanym rynku. Polega to na tym, iż prawie wszystkie warunki kontraktu poza ceną są ustalane przez giełdę. Z tego wynika że nie mogą być zmieniane dobrowolnie przez strony kontraktu. Obydwie strony zawierające transakcje nie znają się i tak naprawdę nie mają zobowiązań względem siebie. Korzyścią takiego rozwiązania jest możliwość wyjścia bez potrzeby uzyskania zgody drugiej strony. Osoba która nabyła kontrakt, w każdej chwili może go sprzedać przed momentem wygaśnięcia bez potrzeby informowania o tym wystawiającego.

Future a Izba Rozrachunkowa

Izba Rozrachunkowa (ang. Clearing house) odgrywa bardzo ważną rolę na rynku kontraktu futures. Każdy zawarty kontrakt musi być zgłoszony do Izby, zweryfikowany oraz zarejestrowany przez ten organ. Od tego momentu Izba Rozrachunkowa staje się kontrpartnerem każdego z kontrahentów zawartego kontraktu. Mówiąc inaczej, Izba staje się sprzedawcą dla kupującego i nabywcą dla sprzedającego. Najważniejszym zadaniem izby jest zagwarantowanie wykonania każdej zarejestrowanej przez jej członków transakcji. Uczestnik giełdy nie musi interesować się sytuacja finansową pozostałych uczestników, gdyż ryzyko niewypłacalności przejmuje izba.

Depozyt zabezpieczający jest kaucją, która musi wpłacić każdy inwestor chcący dokonać transakcji futures. Depozyt ten jest gwarancją wykonania, jego specyficzna funkcja polega na tym, iż wysokość tego depozytu zależy w dużej mierze od stopnia ryzyka ocenianego codziennie. Depozyt ten może przyjąć formę gotówki albo powszechnie akceptowanych papierów wartościowych. Wysokość depozytu może się różnić na giełdach, oraz jest on na rachunkach izby rozrachunkowej oprocentowany. Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje depozytów:

• początkowy
• uzupełniający

Depozyt początkowy, inaczej wstępny to suma jaką muszą wpłacić do izby obie strony kontraktu w momencie otwierania swoich pozycji. Depozyt uzupełniający powinien być wniesiony przed rozpoczęciem kolejnych sesji giełdowych aby monitorować i zachować stałą relację między wysokością depozytu a aktualną wartością rynkową.

Rozliczenie dzienne - po zakończeniu sesji, opierającej się na kursie zamknięcia, izba przeprowadza operację rozliczenia dziennego.

Sprawdza dokonania na rynku giełdowym, a kończy na określeniu pozycji poszczególnych członków i zmian pozycji (W. Dębski 2010, s. 318)

Rodzaje finansowych kontraktów future

Największą grupę kontraktów terminowych futures stanowią finansowe kontrakty futures (financial futures). Ze względu na rodzaj instrumentu bazowego będącego przedmiotem tych transakcji można je podzielić na trzy grupy:

• walutowe transakcje futures (przedmiotem których są waluty)
• procentowe transakcje futures (przedmiotem którym są oprocentowane instrumenty finansowe)
• indeksowe transakcje futures (przedmiotem którym są indeksy ekonomiczne np. indeksy kursów akcji)

Walutowe transakcje futures - uważane ze najstarsze formy transakcji futures, mimo to ich udział w skali całego świata jest niezbyt duży. Przedmiotem walutowych transakcji są oczywiście waluty najbardziej rozwiniętych i znaczących krajów. Są to między innymi: dolar amerykański, dolar kanadyjski, euro, funt, jen, frank szwajcarski itp. W tych transakcjach ceny walut określane są w dolarach amerykańskich za jednostkę innej waluty, natomiast sam dolar musi być wykazany w innej walucie.

Procentowe transakcje futures - przedmiotem tych transakcji są papiery wartościowe oraz depozyty bankowe o stałym oprocentowaniu. Mogą tu występować instrumenty krótkoterminowe rynku pieniężnego oraz instrumenty średnio i długoterminowe rynku kapitałowego. Są to między innymi: weksle skarbowe, certyfikaty depozytowe, depozyty bankowe, obligacje.

Indeksowe transakcje futures - uważane za stosunkowo młodą grupę kontraktów. Przedmiotem przeważnie są indeksy giełdowe ale także inne indeksy ekonomiczne między innymi walutowe, kursów obligacji, cen towarów i usług. Transakcje tego typu posiadają charakterystyczną cechę, w której nie dopuszczają możliwości fizycznej dostawy przedmiotu transakcji. Ze względu na abstrakcyjną postać jedynym sposobem jest rozliczenie gotówkowe.

Przeważnie służą do zarządzania ryzykiem portfela akcji (W. Dębski 2010, s. 326)

Kontrakt future — artykuły polecane

Opcja — CDS — Operacje walutowe — Transakcja SWAP — Fixing — Kontrakt terminowy — Transakcja nierzeczywista — Forex — Depozyt zabezpieczający

Bibliografia

• Battley N. (1998), Kontrakty futures i opcje na giełdach towarowych. Wprowadzenie, Wydawnictwo K.E.Liber, Warszawa
• Bennett D. (2000), Ryzyko walutowe - instrumenty i strategie zabezpieczające, Wydawnictwo ABC, Warszawa
• Crawford B., Biduyt S. (1998), Instrumenty pochodne. Narzędzie podejmowania decyzji finansowych, K.E. LIBER, Warszawa
• Dębski W. (2014), Rynek finansowy i jego mechanizmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Hull J. (1998), Kontrakty terminowe i opcje. Wprowadzenie, Wydawnictwo finansowe WIG-Press, Warszawa
• Kolb R. (1997), Wszystko o instrumentach pochodnych, WIG-Press, Warszawa
• Kwaśniewski M. (2020), Kontrakty terminowe bez tajemnic, GPW, Warszawa
• Misztal P. (2004), Zabezpieczenie przed ryzykiem zmian kursu walutowego, Difin, Warszawa
• Młynarski S. (1999), Rynek opcji. Pomocnicze materiały dydaktyczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Polański Z. (2008), System finansowy w Polsce, PWN, Warszawa
• Sopoćko A. (2010), Rynkowe instrumenty finansowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Magdalena Klejmont, Dawid Maniak