Masaż leczniczy

Masaż leczniczy stanowi metodę oddziaływania na napięcie oraz elastyczność skóry, tkanki podskórnej, a także mięśni poprzez bodźce rozciągające i uciskowe (Ebelt-Paprotny G., Preis G., 2008, s. 399). Kojarzony jest najczęściej z masażem klasycznym, jednak w technice tej są ponadto wykorzystywane masaże przyrządowe (np. ultradźwiękowy, wibracyjny, pneumatyczny), masaż specjalistyczne (np. punktowy, limfatyczny segmentacyjny) oraz masaże w środowisku wodnym (Hawrylak M., 2016, s. 94). Metoda ta stosowana jest w celu (Ebelt-Paprotny G., Preis G., 2008, s. 399):

• regulacji stopnia napięcia mięśni,
• zmniejszenia uczucia bólu,
• zwiększenia przepływu krwi oraz limfy,
• zmniejszenia widoczności blizn,
• wpływanie na pracę narządów wewnętrznych,
• oddziaływanie na wegetatywny układ nerwowy,
• relaksu i odprężenia.

TL;DR

Masaż leczniczy to metoda oddziaływania na skórę, tkankę podskórną i mięśnie poprzez rozciąganie i ucisk. Może być wykorzystywany do regulacji napięcia mięśni, zmniejszenia bólu, zwiększenia przepływu krwi i limfy, zmniejszenia blizn, wpływu na narządy wewnętrzne oraz relaksacji. Masaż leczniczy ma długą historię i wywodzi się z masażu klasycznego. Oddziałuje na organizm za pomocą bodźców mechanicznych, co powoduje różne reakcje organizmu. Czas trwania zabiegów zależy od rodzaju i odczynu. Podstawowe techniki masażu leczniczego to głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, oklepywanie, wibracja i wstrząsanie. Każda z tych technik ma różne korzyści dla pacjenta.

Rys historyczny

Prawda o tym, iż ludzkie ręce potrafią czynić dobro, jest tak stara jak sama ludzkość. Uzdrawiająca moc rąk zakodowana jest głęboko w naszym mózgu. Wystarczy pomyśleć o tym, jak instynktownie reagujemy, gdy boli nas głowa. Podnosimy rozpostarte dłonie do twarzy, czubkami palców uciskamy czoło bądź też masujemy nasadę nosa palcami środkowym i wskazującym. Bez zastanowienia, bez czytania podręcznika wybieramy odpowiednią technikę, która przynosi nam ulgę.

Masaż leczniczy sam w sobie należy do najstarszych terapii medycznych i został opisany w przekazach wielu ludów: u Hindusów, Chińczyków a zwłaszcza u Greków. Już w piątym wieku przed naszą erą masaż został rozsławiony przez słynnego lekarza Hipokratesa jako metoda lecznicza. Przy czym masaż nie oznacza mniej lub bardziej powierzchowne głaskanie skóry drugiej osoby. Wymaga on koncentracji i siły, całkowitego zaangażowania. Masaż leczniczy jak i wiele form masażu wywodzi się z masażu klasycznego. Ma on na celu leczenie poszczególnych zaburzeń organizmu poprzez wykonywanie różnych zabiegów manualnych.

Oddziaływanie

Masaż ten jest formą fizycznego oddziaływania na organizm ludzki za pomocą bodźców mechanicznych, głównie pod postacią ucisku na tkanki, którego celem jest wywołanie odczynu miejscowego i ogólnego. Przemiana energii mechanicznej masażu na energię elektryczną w postaci impulsu elektrycznego, czyli zmiana potencjału spoczynkowego na potencjał czynnościowy.

Metodą tą leczy się przede wszystkim stany chorobowe przebiegające w sposób przewlekły oraz niektóre przebiegające w sposób, pod-ostry, ale te wymagają ścisłej współpracy z lekarzem i wcześniejszego zastosowania leczenia przygotowującego. Masaż leczniczy przede wszystkim oddziałuje miejscowo wytwarzając takie reakcje organizmu jak ciepło, zwiększenie przepływu chłonki oraz krwi przez naczynia krwionośne, rozluźnienie naczyń krwionośnych oraz mięśni jak również przyśpieszenie procesu usuwania zbędnych i trujących produktów przemiany materii. Działanie odległe masażu to nic innego jak zwiększenie szybkości przepływu krwi, uwolnienie pewnych hormonów takich jak na przykład prostaglandyny jak również wywołuje ogólne pobudzenie organizmu dzięki drogom nerwowym.

Czas trwania zabiegów

Prawidłowe wykonanie masażu leczniczego jest zależne od wielu czynników. Przede wszystkim należy pamiętać, iż masaż ten wykonuję się seriami. Podstawowa seria to 10 zabiegów. Jest to minimalny czas, po którym doświadczyć możemy leczniczego oddziaływania na nasz organizm. W innym przypadku, gdy zabiegi takie są wykonywane tylko raz, bądź w dłuższych odstępach czasu nie może być mowy o jakimkolwiek działaniu leczniczym.

W zależności od czasu trwania zabiegu oraz rodzaju odczynu możemy wyróżnić:

• Masaż krótkotrwały: trwający ok. 10-12 minut, podczas którego dostarcza się takiej ilości bodźców, aby w czasie zabiegu wystąpił odczyn miejscowy. Zabiegi takie możemy wykonywać codziennie.
• Masaż średnio-bodźcowy: trwający ok. 20-30 minut, w czasie, którego występuje odczyn miejscowy oraz reakcje ogólne organizmu. Zabiegi tego rodzaju wykonujemy codziennie lub, co drugi dzień.
• Masaż długo-bodźcowy: trwający ok. 60-75 minut, w trakcie, którego jak i po jego zakończeniu przeważają reakcje ogólne nad miejscowymi, trwające nawet do kilku dni. Tego typu zabieg wykonywany jest zazwyczaj, co drugi dzień.

Podstawowe techniki w masażu leczniczym

U podstaw masażu leczniczego leży masaż klasyczny, dlatego też w medycynie wykorzystywane są podstawowe jego techniki. Należy do nich głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, oklepywanie, wibracja oraz wstrząsanie (Hawrylak M., 2016, s. 94). Zastosowanie każdej z tych technik przynosi inne korzyści dla pacjenta:

• głaskanie oczyszcza skórę z martwego naskórka, dotlenia organizm poprzez skórę, przyśpiesza krążenie płynów międzytkankowych, poprawia ukrwienie skóry oraz podnosi jej temperaturę. Ponadto ułatwia zwalczanie czynników chorobowych, nagromadzonych w głaskanym miejscu.
• rozcieranie pomaga usuwać złogi produktów przemiany materii, uelastycznia i podnosi ruchomość więzadeł, rozluźnia mięśnie.
• ugniatanie pobudza i odżywia mięśnie, a także zmniejsza ich napięcie, co w efekcie przeciwdziała ich zanikom oraz sprzyja regeneracji.
• oklepywanie działa uspokajająco lub pobudzająco na układ nerwowy, w zależności od mocy.
• wibracja w zależności od siły może działać pobudzająco lub uspokajająco oraz przyspiesza dostarczanie płynów ustrojowych do chorych miejsc.

Masaż leczniczy — artykuły polecane

Odnowa biologiczna — Masaż relaksacyjny — Konserwanty — Praca statyczna — Deratyzacja — Fotochromia — Koncentracja uwagi — Koagulacja — Biodegradacja

Bibliografia

• Ebelt-Paprotny G., Preis R. (2008), Fizjoterapia, Elsevier Health Sciences, Wrocław
• Hawrylak M. (2016), Wpływ masażu klasycznego leczniczego na zmniejszenie spastyczności kończyn dolnych u osób z mózgowym porażeniem dziecięcym, "Medical & Health Science Review", nr 3, s. 92-100
• Helbin J., Kolarzyk E. (2006), Czynniki fizykalne wykorzystywane w metodach lecznictwa uzdrowiskowego, "Problemy Higieny i Epidemiologii" nr 87, s. 166-171
• Orzech J. (2005), Rozwój koncepcji, technik i metod fizjoterapii, Tarnów

Autor: Patrycja Patyk, Kamila Stożek