Interdyscyplinarność ergonomii

Interdyscyplinarność ergonomii związana jest z wzajemnym uzupełnianiem się (komplementarnością) zagadnień z różnych obszarów nauki, co pozwala na kompleksowe podejście do układu człowiek - praca - środowisko, niemożliwe do zrealizowania na gruncie poszczególnych nauk wyizolowanych. Łączy w sobie nauki biologiczne oraz techniczno-organizacyjne nie hierarchizując ich względem siebie, ale stawiając je wszystkie na równi.

Ergonomia - Nauka zajmująca się przystosowaniem pracy do organizmu człowieka, tworzeniem stanowisk i przestrzeni pracy. Skupia się na dostosowaniu czynników materialnych do możliwości ludzkich, ochronie organizmu oraz tworzeniu komfortowych warunków w miejscu pracy.

TL;DR

Artykuł omawia interdyscyplinarność ergonomii, która łączy nauki biologiczne i techniczno-organizacyjne w celu kompleksowego podejścia do układu człowiek - praca - środowisko. Ergonomia zajmuje się przystosowaniem pracy do organizmu człowieka, tworzeniem stanowisk i przestrzeni pracy. Działa na trzech głównych płaszczyznach: humanizacyjnej, społecznej i ekonomicznej. Współczesne kierunki ergonomii obejmują m.in. ergonomiczne stanowiska komputerowe, osoby niepełnosprawne, osoby starsze, wyroby, sprzęt wojskowy, edukację i mieszkania.

Dyscypliny składowe

Dyscypliny składowe ergonomii, traktowane równorzędnie, dzielimy na dwie główne grupy:

Biologiczne, które badają właściwości fizyczne i psychiczne człowieka i gromadzą o nim wiedzę.

• Antropometria - zajmuje się mierzeniem parametrów człowieka pod kątem optymalizacji warunków pracy.
• Bezpieczeństwo i higiena pracy - tworzy zasady ochrony zdrowia w miejscu pracy, biorąc pod uwagę czynniki szkodliwe i normy higieniczne.
• Medycyna pracy - jej przedmiotem jest badanie wpływu środowiska pracy na pacjenta, diagnostyka, leczenie i profilaktyka chorób zawodowych. Wyróżnia się trzy podstawowe padania: wstępne, okresowe i kontrolne przeprowadzane po dłuższej chorobie pracownika.
• Fizjologia pracy - badanie reakcji organizmu podczas pracy
• Psychologia - jest to nauka o człowieku w aspekcie jego zachowań i stanów psychicznych w rozmaitych sytuacjach.
• Socjologia - socjologia zajmuje się zjawiskami sfery publicznej, funkcjonowaniem społeczeństwa i metodach jego badania.
• Pedagogika - nauka o wychowaniu i kształceniu człowieka w czasie całego jego życia
• Prakseologia - nauka zajmująca się badaniem ludzkich czynności celowych i świadomych czyli o sprawnym działaniu.

Techniczno-organizacyjne, które na podstawie wyników z badań przeprowadzanych przez dyscypliny w grupie biologicznej zajmują się doskonaleniem procesu pracy.

• Urbanistyka - nauka o planowaniu miast i osiedli oraz ich powstawaniu i historii rozwoju
• Architektura - sztuka kształtowania przestrzeni
• Inżynieria maszyn - dotyczy technik i metod projektowania, wytwarzania i eksploatacji maszyn
• Inżynieria budownictwa
• Inżynieria transportu
• Technologia - jest jednym z czynników produkcji. Dostarcza informacji jak dużo można wytworzyć przy użyciu danej ilości kapitału i pracy
• Organizacja - to decydowanie o tym, w jaki sposób możliwie najlepiej pogrupować działania i zasoby organizacji
• Ekonomika - dyscyplina ekonomiczna badająca zjawiska występujące w określonym dziale gospodarki
• Estetyka
• Prawo

Funkcje ergonomii

• Humanizacyjna - skupia się na zagwarantowaniu bezpieczeństwa na stanowisku pracy, automatyzacji pewnych procesów w celu odciążenia organizmu człowieka i zmniejszeniu uciążliwości pracy.
• Społeczna - wiąże się z odciążeniem psycho-nerwowym człowieka, który musi wykonywać pracę niezgodną z jego kwalifikacjami, niesie pomoc w prawidłowym doborze do zawodu.
• Ekonomiczna - Opiera się na prewencji, czyli podejmowaniu działań z wyprzedzeniem w celu zapobiegnięciu niechcianych konsekwencji. Dla przykładu: firma inwestuje pewne pieniądze w szkolenia BHP, by uniknąć większych kosztów związanych z wypadkami przy pracy, których może dzięki tym działaniom uniknąć lub je zminimalizować.

Kierunki ergonomii

Współczesne kierunki działania ergonomii:

• Ergonomia stanowisk komputerowych - bierze pod uwagę ułożenie sylwetki poprzez dopasowanie dopasowani krzesła i podnóżek, prawidłowe ustawienie monitora, odpowiednia wielkość biurka, zapewnienie odpowiedniego ułożenia rąk przy korzystaniu z klawiatury.
• Ergonomia osób niepełnosprawnych
• Ergonomia osób w starszym wieku
• Ergonomia wyrobu - polega na dostosowaniu obiektów np. maszyn do wymiarów i kształtów ciała człowieka, skupia się na bezpieczeństwu i komforcie użytkowania obiektu technicznego.
• Ergonomia w sprzętach wojskowych
• Ergonomia edukacji - (ilość osób w klasie, dopasowanie ławek i krzeseł do wieku i wzrostu uczniów, odpowiednia przestrzeń w klasie).
• Ergonomia mieszkania - (meble, sprzęty codziennego użytku).

Interdyscyplinarność ergonomii — artykuły polecane

Kierunki wdrażania ergonomii — Ryzyko technologiczne — Socjologia pracy — Funkcje ergonomii — Ocena środowiska pracy — Humanizacja pracy — Warunki pracy — Produktywność — Karol Adamiecki — Zapas wolny

Bibliografia

• G. Dahlke (2014), Modelowanie symulacyjne w ergonomii i bezpieczeństwie pracy, Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej, nr 63
• Juliszewski T., Złowodzki M., Ogińska H., Taczalska A. (2015), Ergonomia w nauce i szkolnictwie wyższym, Politechnika Krakowska, Kraków
• Kowal E. (2002), Ekonomiczno-społeczne aspekty ergonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań
• L. Dobrowolski, B. Dębska, K. Hęclik (2014), Analiza właściwości, funkcjonalności i ergonomii nowoczesnych narzędzi dedykowanych do szybkiego tworzenia kursów, EduAkcja. Magazyn edukacji elektronicznej, nr 2(4)
• P. Lubaś (2010),’’Diagnoza ergonomicznych czynników ryzyka’’, Państwowa Inspekcja Pracy, Szczecin
• Rembiasz M., Górny A. (2015), Ergonomia w zarządzaniu wiekiem w przedsiębiorstwie produkcyjnym, Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej, nr 65
• Stabryła A., Trzcieniecki J. (red.) (1982), Organizacja i zarządzanie. Zarys problematyki, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków
• Wieczorek S. (2014), Ergonomia, Tarbonus, Warszawa

Autor: Justyna Kuźma, Sylwia Szromnik