Gospodarka światowa

Gospodarka światowa
Polecane artykuły
Tulipmania Firma ratingowa Lehman Brothers Kryzys Wielki kryzys Kryzys walutowy BRICS Emerging markets Czarny czwartek

Gospodarka światowa to połączenie wszystkich gospodarek narodowych za pomocą powiązań produkcyjnych, technologicznych, handlowych lub finansowych. Jest to organizm dynamiczny, który zmienia swą strukturę wewnętrzną przy pomocy zjawisk jednokrotnych i procesów długookresowych takich jak: konfliktów, wojen, kryzysów, szoków, klęsk żywiołowych. Jeżeli chcielibyśmy ocenić zmiany zachodzące w gospodarce, szczególną uwagę musielibyśmy zwrócić na momenty przełomowe, które umożliwiają nam mówienie o kolejnym etapie rozwoju gospodarki. Więc jeśli mówimy o gospodarce współczesnej, musimy najpierw scharakteryzować moment przekształcenia się gospodarki w gospodarkę współczesną. (A. Zielińska-Głębocka 2012, s. 15)

TL;DR

Artykuł opisuje powstanie gospodarki współczesnej w latach 80. i 90. XX wieku, które było wynikiem wielu zmian i zjawisk globalnych. Obecnie globalna gospodarka jest naruszona i niezrównoważona, a to jest spowodowane m.in. upadkiem komunizmu, rosnącą globalizacją i szybkim rozwojem sektora finansowego. Kryzys finansowy, który rozpoczął się na amerykańskim rynku mieszkaniowym, miał poważne skutki dla gospodarki światowej, takie jak spadek popytu, zmiany kursów walut, upadek inwestycji i banków, oraz wzrost długu publicznego.

Powstanie gospodarki współczesnej

Większość ekonomistów uważa, że lata 80. i 90. XX wieku przypadają na przełom gospodarki. W tym czasie można było zaobserwować wiele nowych zjawisk, które występowały na obszarze Globalnym. Nowe zjawiska:

• pojawienie się nowych inicjatyw integracyjnych (wspólny rynek Ameryki Południowej - Mercosur, program europejskiego rynku wewnętrznego, europejska unia gospodarcza i walutowa),
• upadek systemu komunistycznego w Europie Wschodniej i Środkowej,
• rozpoczęła się gospodarczo-polityczna transformacja Wschodu,
• wystąpiły duże przeobrażenia dużych krajów Azjatyckich, m.in. ekspansja międzynarodowa i reforma rynkowa w Chinach,
• nowe inicjatywy przy współpracy pomiędzy krajami Azjatyckimi,
• powstanie nowych, międzynarodowych instytucji m.in. Europejski Bank Ochrony i Rozwoju, oraz Światowa Organizacja Handlu
• powstały nowe formy rozmów pomiędzy przedstawicielami poszczególnych krajów, współpraca grup takich jak G-7, G-8 i G-20.

Również na początku lat 80. XX wieku, rynki eksportowe i finansowe krajów Trzeciego Świata zaczęto nazywać rynkami wschodzącymi. Dzięki temu zakończył się okres dzielenia świata na trzy grupy, i zaczęto lepiej dostrzegać kraje rozwijające się. (A. Zielińska-Głębocka 2012, s. 15/16)

Zmiany te istotnie wpłynęły na zmianę rynku globalnego, dzięki czemu powstałą gospodarka współczesna.

Naruszona równowaga globalnej gospodarki

Globalna gospodarka obecnie wykazuje globalnie naruszoną równowagę i nieład, który zagraża dalszemu harmonijnemu rozwojowi. Naruszenie tej równowagi zostało wywołane przez:

• Upadek komunizmu, który dał początek bezkrytycznej wierze w doktrynę neoliberalizmu,
• techniczne przejście w epokę gałęzi przemysłu, która oparta była na potencjale intelektualnym tworzonym przez człowieka,
• demografię, której nigdy wcześniej nie widziano, tj. szybki przerost ludności najbiedniejszych kraków, starzenie się i coraz większa mobilność w społeczeństwach bogatych,
• coraz szybciej wzrastająca globalizacją i rosnąca nieprzejrzystość i złożoność wiązań gospodarczych,
• era, w której przestało dominować mocarstwo polityczne, militarne bądź ekonomiczne, co wpływało na utracie przez USA hegemoni mocarstwowej,
• zbyt szybka finansyzacja gospodarki, i w rezultacie przerost sektora finansowego, który prowadził do chaosu finansowego, zaniku myślenia strategicznego i skrócenia czasu na podjęcie decyzji gospodarczej,
• podział mądrości i wiedzy.

(E. Mączyńska 2011, s. 10/11)

Skutki współczesnego kryzysu finansowego dla gospodarki światowej

Globalny kryzys gospodarki światowej został zapoczątkowany na amerykańskim rynku mieszkaniowym, jego rozmiary porównywalne są do wielkiego kryzysu z lat 1929-1933. Dzięki mechanizmowi sekurytyzacji, dostęp do światowych rynków finansowych, został umożliwiony amerykańskiemu rynkowi kredytu hipotecznego. Niestety instytucje finansowe z całego świata oraz baki zagraniczne stanowiły największą grupę instytucji, które nabywały papiery wartościowe oparte na kredytach hipotecznych. Szacuje się ze w latach 2007-2010 papiery wartościowe na bazie złych kredytów hipotecznych sięgały 2 275 mld dolarów. Rynki finansowe krajów wysoko rozwiniętych, najbardziej odczuły bezpośrednie skutki załamania się amerykańskiego rynku hipotecznego, ponieważ to one dzięki swojemu szerokiemu zasięgowi i dobremu rozwojowi, miały nieograniczony dostęp do instrumentów, których rynek się załamał. Instytucje finansowe Polski, tak jak i krajów gospodarek wschodzących, dzięki ich mniejszej popularności i dostępności, nie odczuły tak strat z inwestycji w instrumenty amerykańskiego rynku hipotecznego. Niestety wszystkie instytucje finansowe krajów wysoko rozwiniętych i krajów wschodzących odczuły skutki tego kryzysu, bo:

• spadł popyt, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych, co skutkowało załamaniem się światowego eksportu,
• nastąpiły gwałtowne zmiany kursów walut, spowodowane wstrząsem na rynkach finansowych i walutowych,
• nastąpiło wycofywanie kapitału przez instytucje działające w sektorze międzynarodowym, przez rekompensowanie przez nich strat i podwyższenie oceny ryzyka inwestowania.

Wystąpiły równie inne pomniejsze negatywne skutki:

• wiele inwestycji upadło,
• wiele banków poniosło straty,
• fundusze inwestycyjne i emerytalne poniosły ogromne straty,
• rynek papierów wartościowych załamał się,
• handel światowy załamał się,
• gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa ucierpiały,
• wydatki rządowe wzrosły
• dług publiczny wzrósł.

(M. Adamczyk 2012, s. 24,26,27)

Bibliografia

• Adamczyk M. (2012). Współczesny kryzys finansowy - przyczyny konsekwencje dla gospodarki światowej, Wyzwania gospodarki globalnej, Prace i materiały Instytutu Handlu Zagranicznego Uniwersytetu Gdańskiego, nr 31
• Mączyńska E. (2011).Dysfunkcje gospodarki w kontekście ekonomii kryzysu, Zeszyty Naukowe PTE, nr 9
• Zielińska-Głębocka A. (2012), Współczesna gospodarka światowa, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Wioleta Oleśniewicz