Obligacje rządowe

Obligacje rządowe (obligacje państwowe) są terminowym instrumentem finansowym (papierem wartościowym) emitowanym przez Skarb Państwa (Ministerstwo Finansów). Dochody ze sprzedaży tych obligacji stanowią dochód budżetu państwa (W. Dębski, 2002, s. 187), a najczęściej stanowią źródło pokrycia deficytu budżetowego. Są oferowane w drodze sprzedaży lub zamiany.

Jest to niejako pożyczka zaciągana przez Państwo, a jej zwrot jest gwarantowany wraz z odsetkami. Stąd należą do instrumentów o niskim ryzyku (K., T. Jajuga, 1999, s. 99). Jednocześnie są papierami wartościowymi niezabezpieczonymi bowiem jedyną gwarancją zwrotu należności jest autorytet państwa. Wysokość zadłużenia jest uzależniona od stabilności pozycji rządu i skłonności ludzi do oszczędzania.

Cena emisyjna obligacji o danym terminie wykupu, ustalana przez Ministra Finansów, może być równa, wyższa lub niższa od wartości nominalnej obligacji. Cena emisyjna jest podawana do wiadomości, przed rozpoczęciem sprzedaży. Obligacje w zależności od ich terminu wykupienia dzielone są na: 2-3 - 4 - i 10-letnie. Stałe oprocentowanie mają dostępne dziś na polskim rynku obligacje dwuletnie (7% w skali roku) i pięcioletnie (6,5% w skali roku). W przypadku obligacji rządowych o zmiennym oprocentowaniu wysokość odsetek wyliczana jest na podstawie inflacji lub rentowności bonów skarbowych (P. Binkowski, H. Beeck, 1998, s. 54), przy czym płatności odsetkowe mogą różnić się od siebie w różnych okresach odsetkowych. Obligacje są oprocentowane według stopy procentowej, której sposób obliczenia jest wskazany w liście emisyjnym. Obligacje Skarbu Państwa pozbawione są wszelkich opłat i prowizji.

Większość obligacji emitowana jest w formie kuponowej, tzn. emitent zobowiązuje się zapłacić także przynależne odsetki. Są nominowane w walucie polskiej lub w euro (nominał obligacji skarbowych wynosi 100 zł/euro lub wielokrotność tej kwoty). Nie mają formy dokumentu i są rejestrowane w depozycie papierów wartościowych (W. Dębski, 2002, s. 189) prowadzonym przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. Rejestr Nabywców Obligacji zawiera zapisy identyfikujące osoby, którym przysługują prawa z obligacji. W Rejestrze Nabywców Obligacji, na Rachunkach Rejestrowych Klientów, zapisane są posiadane obligacje i przysługujące prawa z obligacji. Obligacje skarbowe mogą być nabywane przez rezydentów i nierezydentów, będących osobami fizycznymi lub osobami prawnymi, oraz spółki nie posiadające osobowości prawnej (Rozp.) Obligacje dla klienta stanowią dobrą dywersyfikację portfela, dają możliwość skrócenia horyzontu inwestycji oraz stwarzają możliwość ich wykorzystania jako zabezpieczenie kredytów i pożyczek.

TL;DR

Obligacje rządowe to instrument finansowy emitowany przez Skarb Państwa, który stanowi pożyczkę dla państwa z gwarantowanym zwrotem i odsetkami. Mają niskie ryzyko, ale jedyną gwarancją zwrotu jest autorytet państwa. Cena emisyjna obligacji może być różna od wartości nominalnej. Obligacje mogą być nabyte przez różne osoby i stanowią dobrą dywersyfikację portfela. Popyt na obligacje jest generowany przez państwowe fundusze majątkowe. Kryzys finansów publicznych po 2008 roku miał poważne konsekwencje dla banków europejskich, które otrzymały wielką pomoc finansową. Sektor bankowy jest często wspierany przez sektor publiczny, co wpływa na konkurencję na rynku. Długi państw dotykają banki i mają wpływ na stabilność sektora bankowego.

Miary zamożności gospodarstw domowych

Na podstawie funkcji konsumpcji gospodarstw domowych, majątek tych posiadłości klasyfikowany jest w oparciu o takie kategorie aktywów i pasywów jak (Zachłod-Jelec, M. 2008, s. 28):

• wartość rynkową aktywów trwałych - gruntów rolnych ale także mieszkań, które zostały zredukowane o wartość należności gospodarstw domowych
• akcje, obligacje rządowe, rezerwy zarówno funduszy emerytalnych jak i rezerwy towarzystw ubezpieczeń na życie
• fundusze rynku pieniężnego, depozyty np. na żądanie - aktywa, które charakteryzują się największą płynnością.

Udział obligacji rządowych w PFM

PFM - skrót z języka angielskiego sovereign wealth fund, który oznacza państwowy fundusz majątkowy. Popyt na papiery wartościowe, zarówno państwowe i prywatne jest wytwarzany właśnie przez PFM.

1. Największy odsetek, bo aż 85 % wszystkich funduszy państwowych jest inwestowany w akcje przedsiębiorstw
2. 75% PFM nabywa obligacje rządowe
3. 61% lokowane jest w infrastrukturę
4. 59% w tzw. sektor private equity
5. 56% w posiadłości
6. najmniejszy odsetek stanowi 36% - fundusze hedgingowe (Baran, B. 2012, s. 50).

Kryzys w finansach publicznych

Po kryzysie, który miał miejsce w 2008roku nastąpił kryzys finansów publicznych, który był najbardziej odczuwalny dla banków europejskich. Poprzedni kryzys zapoczątkowany był w Stanach Zjednoczonych ale szybko dostał się na tereny Europy. Banki odczuły jego poważne konsekwencje. Na wielkości problemów wskazuje wymiar pomocy finansowej jaką uzyskały. W latach od 2008 roku do 2011 roku uzyskano zapomogę w wysokości 4,5 bln euro, czyli 36,7 PKB UE. Największą pomoc zdobyły państwa takie jak:

• Wielka Brytania
• Francja
• Niemcy.

Możemy teraz zauważyć różnicę między poszczególnymi państwami jeśli chodzi o funkcjonowanie sektorów bankowych. Kraje, w których banki zdobyły pomoc finansową udzielają większą ilość kredytów niż w pozostałych państwach. Miało to wpływ na osłabienie konkurencji na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Sektor bankowy jest często wspierany przez sektor publiczny. Wielkość kwoty zapożyczona od krajowych banków przez poszczególne rządy jest głównym czynnikiem wpływu kryzysu na stabilność sektora bankowego. Problemy rządów z pokryciem swoich długów, w rezultacie dotykają banki. Przyszłość niektórych rządów w krajach europejskich jest związana z możliwością finansowania długu publicznego przez banki. Charakterystyka długu wybranych państw (Gemzik-Salwach, A. 2013, s. 356-358):

• Grecja - banki greckie dysponowały obligacjami rządowymi na poziomie 25% PKB swojego państwa
• Hiszpania - 20% PKB
• Portugalia - 10% PKB.

Patrz też:

• Obligacje skarbowe

Obligacje rządowe — artykuły polecane

Weksel skarbowy — Certyfikat depozytowy — Obligacje skarbowe — Obligacje — Bony skarbowe — Instrumenty rynku pieniężnego — Bony pieniężne — Kredyt konsumpcyjny — Obligacje korporacyjne

Bibliografia

• Baran B. (2012), Znaczenie państwowych funduszy majątkowych na globalnym rynku kapitałowym, Gospodarka Narodowa, 9(239), 39-59
• Binkowski P., Beeck H., Iwanicz-Drozdowska M., Drozdowski A. (1998), Innowacje bankowe: instrumenty terminowego rynku finansowego. Poltext, Warszawa
• Dębski W. (2014), Rynek finansowy i jego mechanizmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Gemzik-Salwach A. (2013), Wpływ kryzysu finansów publicznych na stabilność sektora bankowego, Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, nr 30
• Jajuga K., Jajuga T. (2012), Inwestycje: instrumenty finansowe, aktywa niefinansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 czerwca 2006 r. w sprawie warunków emitowania obligacji skarbowych oferowanych w sieci sprzedaży detalicznej, Dz.U. 2006 nr 113 poz. 774
• Wasilewska H., Korczak T. (1998), Obligacje skarbowe jako instrument rynku kapitałowego, Bank i Kredyt, (4), 37-44
• Zachłod-Jelec M. (2008), Koncepcja bogactwa gospodarstw domowych. Szacunki dla Polski. Gospodarka Narodowa, nr 9

Autor: Łukasz Brzyś, Magdalena Błasik