Rodzaje rezerw

Rezerwy to instrument zabezpieczenia się jednostki przed jej przyszłymi obciążeniami, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne, natomiast pewny, a przynajmniej bardzo prawdopodobny, jest sam fakt ich powstania. Ich tworzenie jest związane głównie z ryzykiem prowadzonej działalności, istnieje tu więc nawiązanie do zasady ostrożności. Rezerwy wykazywane są w pasywach bilansu.

TL;DR

Rezerwy to instrument zabezpieczenia przed przyszłymi obciążeniami, tworzone głównie z powodu ryzyka działalności. Istnieją trzy warunki tworzenia rezerw: obowiązek, prawdopodobny wypływ środków i wiarygodny szacunek. W bilansie rezerwy są podzielone na rezerwy na zobowiązania (np. odroczone podatki, świadczenia emerytalne) i pozostałe rezerwy (np. koszty restrukturyzacji). Istnieje wiele rodzajów rezerw i różne kryteria ich klasyfikacji.

Warunki tworzenia rezerw

Aby rezerwy mogły powstać muszą być spełnione jednocześnie trzy warunki:

• istniejący prawny lub zwyczajowy obowiązek wynikający z przeszłego zdarzenia obligującego
• prawdopodobny wypływ środków
• wiarygodny szacunek

Podział rezerw

Rezerwy w bilansie

B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I. Rezerwy na zobowiązania
1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
2. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne
* długoterminowa
* krótkoterminowa
3. Pozostałe rezerwy
* długoterminowe
* krótkoterminowe (...)

1. Rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego - tworzą jednostki będące podatnika podatku dochodowego od osób prawnych. Jest ona kwotą w wysokości podatku, który powstanie do zapłaty w związku z występowaniem dodatnich różnic kursowych. Możemy wyróżnić trzy rodzaje metod wyceny rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego: metodę odraczania, metodę zobowiązań wynikowych oraz metodę zobowiązań bilansowych. Jak wyceniać rezerwy z tego tytułu określa nam MSR 12, ustawa o rachunkowości i KSR nr 2 (L.Poniatowska 2011, s. 260-261).

2. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne - rezerwy na świadczenia emerytalne i podobne obejmują przyszłe koszty związane z pracownikami, których kwota lub termin poniesienia nie są pewne. Do tej pozycji zaliczymy:odprawy emerytalne, odprawy pośmiertne, odprawy członków zarządu, nagrody jubileuszowe, wynagrodzenia na niewykorzystane urlopy wypoczynkowe, nagrody i premie, rezerwy na urlopy naukowe itp.

W bilansie rezerwy te są podzielone na długoterminowe czyli te, których przewidywany termin wykorzystania jest dłuższy niż 12 miesięcy i krótkoterminowe, których przewidywany termin wykorzystania jest krótszy niż 12 miesięcy..

Do ustalenia wyceny rezerw potrzebne są informacje na temat (L.Poniatowska 2011, s. 261-262):

• wysokości odpraw - musi to być ustalone w regulaminie przedsiębiorstwa,
• szacowany czas zatrudnienia pracownika w przedsiębiorstwie do roku, kiedy odprawa emerytalna musi być wypłacona,
• stopy dyskonta biorąc pod uwagę przewidywaną inflacja,
• miesięczne zarobki osoby zatrudnionej w przedsiębiorstwie w roku obrachunkowym,
• przewidywany roczny wzrost płac,
• inne warunki które wpływają na wartość odprawy

3. Pozostałe rezerwy dzielą się na długoterminowe i krótkoterminowe. Są to rezerwy inne niż z tytułu odroczonego podatku dochodowego oraz na świadczenia emerytalne i podobne.

Należą do nich między innymi (L. Poniatowska 2011, s. 613-614):

• przyszłe zobowiązania spowodowane restrukturyzacją, jeśli przedsiębiorstwo musi ją przeprowadzić lub zostały zawarte umowy w związku z tym
• koszty które można z dużym prawdopodobieństwem oszacować, a zwłaszcza te związane z podstawową działalnością gospodarczą np. z tytułu gwarancji, operacji kredytowych

Inne rezerwy

Rezerwy jako kategoria zobowiązań mogą być klasyfikowane wg różnych kryteriów, m.in.:

• z punktu widzenia okresu, w którym nastąpi wykorzystanie rezerwy:

1. krótkoterminowe (do 12 miesięcy)
2. długoterminowe (powyżej 12 miesięcy)

• wg kryterium rodzaju:

1. rezerwy wynikające z restrukturyzacji
2. rezerwy wynikające z przepisów w zakresie świadczeń na rzecz pracowników
3. rezerwy z tyt. odroczonego podatku dochodowego
4. rezerwy z tyt. instrumentów finansowych

• ze względu na rodzaj działalności obciążanej kosztami z tyt. utworzonej rezerwy:

1. rezerwy dot. działalności operacyjnej
2. rezerwy związane z działalnością finansową
3. rezerwy związane z podatkiem dochodowym

• wg skutku finansowego:

1. rezerwy kosztowe (rezerwy o charakterze wynikowym, których utworzenie oznacza ostateczne zmniejszenie wyniku finansowego netto jednostki): tworzone w ciężar:
   1. pozostałych kosztów operacyjnych
   2. kosztów finansowych
   3. obciążeń z tyt. podatku dochodowego
2. rezerwy bilansowe (ich utworzenie nie ma wpływu na wynik finansowy okresu ich utworzenia - obciążają one kapitał własny jednostki lub powodują uznanie aktywów):
   1. zmniejszające kapitał własny
   2. zwiększające aktywa

• ze względu na stosowaną metodę szacunku:

1. rezerwy wyceniane metodą aktuarialną
2. rezerwy wyceniane pozostałymi metodami

• z punktu widzenia skutku podatkowego:

1. rezerwy podatkowe (ich wartość w momencie ich realizacji będzie stanowić koszt uzyskania przychodów; ich wartość księgowa jest różna od wartości podatkowej)
2. rezerwy niepodatkowe (ich wartość w momencie ich realizacji nie będzie stanowić kosztu uzyskania przychodów; ich wartość podatkowa jest równa wartości księgowej)

Rodzaje rezerw — artykuły polecane

Przepływy pieniężne — Rozliczenia międzyokresowe kosztów — Pasywa — Przychody finansowe — Sprawozdanie finansowe - informacja dodatkowa — Zysk netto — Przychody i koszty finansowe — Pozostałe przychody i koszty operacyjne — Rachunek zysków i strat — Biuro pracy

Bibliografia

• Nita B. (red.) (2017), Podstawy rachunkowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław
• Nowak E. (2015), Sprawozdawczość finansowa mikrojednostek w świetle regulacji rachunkowości, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 854 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 73
• Pfaff J., Messner Z. (red.) (2013), Rachunkowość finansowa z uwzględnieniem MSSF, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Poniatowska L. (2011), Rezerwy i bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów według międzynarodowych i polskich standardów rachunkowości, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 625 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 32
• Poniatowska L. (2011), Metody wyceny rezerw, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 668 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 41
• Poniatowska L. (2013), Rezerwy na zobowiązania jako instrument polityki bilansowej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 757
• Poniatowska L. (2014), Polityka rachunkowości w zakresie rezerw na zobowiązania i jej znaczenie w kształtowaniu wyniku finansowego, Studia Ekonomiczne, nr 201
• Walińska E. (red.) (2016), Meritum rachunkowość. Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Gabriela Wróbel, Justyna Pietras