Thorstein Veblen
Ur. 30 lipca 1857, zm. 3 sierpnia 1929 - ekonomista i socjolog amerykański.
Człowiek nie jest po prostu jakimś kłębkiem pragnień, a raczej jest spójną strukturą skłonności i przyzwyczajeń, która szuka swojej realizacji i wyrazu w rozwijającym się społeczeństwie.
Życiorys
Thorstein Veblen jest intelektualnym ojcem odgałęzienia heterodoksji amerykańskiej, który powszechnie jest określany jako instytucjonalizm. Poglądy Veblena miały ogromny wpływ na rozwój myśli heterodoksyjnej w Stanach Zjednoczonych. Związane one były głównie z jego pochodzeniem. Veblen był synem norweskich imigrantów. Wychowywał się w rolniczych stanach Wisconsin i Minnesota. Na studiach w Carleton College poznał J.B. Clark'a, który to wpłynął na decyzję Veblena o podjęciu studiów dyplomowych w Yale. Przez długi okres czasu, po uzyskaniu tytułu doktora filozofii, Veblen nie mógł znaleźć pracy. Dopiero w wieku trzydziestu pięciu lat otrzymał specjalne stypendium w Cornell University. Na wskutek trudności w znalezieniu zatrudnienia, przeniósł się na stypendium do University of Chicago, gdzie otrzymał posadę nauczyciela ekonomii i objął redakcję "Journal of Political Economy". Veblen nie odniósł sukcesu akademickiego, z powodu jawnie głoszonej krytyki amerykańskiego kapitalizmu. Twierdził on, iż teoria ortodoksyjna nieprawidłowo zakładała, że gospodarka kierowana przez biznesmenów sprzyja interesowi społecznemu.
Analiza kapitalizmu
Według Veblena przedmiotem ekonomii nie powinien być podział rzadkich zasobów pomiędzy alternatywnymi zastosowaniami, a badanie ewoluującej struktury instytucjonalnej (instytucję traktował jako kompleks nawyków myślowych i konwencjonalnych zachowań). Aby zrozumieć rozwój i funkcjonowanie społeczeństwa przemysłowego, należy zrozumieć zależności pomiędzy naturą ludzką a kulturą. Najważniejszymi instynktami kształtującymi ekonomiczną działalność ludzi były, zgodnie z myślą ekonomisty: instynkt rodzicielski, instynkt dobrej roboty, oraz bezinteresowna ciekawość i zachłanność.
Klasa próżniacza
W 1899 roku Veblen opublikował The Theory of the Leisure Class (tłum. Teoria klasy próżniaczej). Ekonomista twierdził, że kultura pieniądza wpłynęła na ówczesną ostentacyjną konsumpcję, próżniactwo i współzawodnictwo pieniężne. Podczas gdy naukowców cechowała pomysłowość i śmiałość, biznesmeni przepojeni byli duchem kwietyzmu. Dlatego też, według Veblena, wykształcenie naukowe czyniło człowieka niezdatnym do biznesu.
Wkład Veblena do teorii ekonomii
Veblen przez wielu historyków i teoretyków ekonomii jest traktowany jako socjolog. Starał się on zrozumieć rozwój struktury instytucjonalnej, ukształtowanej przez przyzwyczajenia myślowe, kierujące ludzką działalnością. Jego wkład do nauki ekonomii jest komplementarny w stosunku do teorii ortodoksyjnej. Veblen podkreślał, iż ekonomia powinna stosować podejście ewolucyjne. Równocześnie ekonomia powinna zintegrować się z innymi naukami społecznymi, w celu pozbycia się nierealistycznych założeń o konkurencyjnych rynkach i hedonistycznych gospodarstwach domowych.
Publikacje
- Teoria klasy próżniaczej - 1899,
- The Theory of Business Enterprise - 1904,
- The Place of Science in Modern Civilization - Why is Economics Not an Evolutionary Science - 1919,
- The Engineers and the Price System - 1921.
| Thorstein Veblen — artykuły polecane |
| Adam Smith — Johann Plenge — Thomas Robert Malthus — Friedrich Hayek — Herbert Simon — Karol Marks — Ekonomia feministyczna — Alban William Phillips — Friedrich Engels |
Bibliografia
- Blaug M. (2000), Teoria ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Landreth H., Colander D. (2005), Historia myśli ekonomicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Stankiewicz W. (2007), Historia myśli ekonomicznej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
Autor: Jolanta Rusin
