Opłata skarbowa

Opłata skarbowa - to rodzaj podatku/opłaty ponoszonej przez obywatela na rzecz Skarbu Państwa w związku ze świadczeniem określonych odpowiednimi Ustawami czynności przez organy administracji publicznej.

Opłata jest to świadczenie wyrażone w formie pieniężnej określonego podmiotu na rzecz innego podmiotu prawa publicznego (A. Świrska, 2013; A. Hanusz, 2009).

TL;DR

Opłata skarbowa to podatek/opłata, którą obywatele płacą na rzecz Skarbu Państwa za określone czynności administracyjne. Opłaty publiczne, w tym opłata skarbowa, mają funkcje fiskalne (dostarczanie dochodów) i pozafiskalne (interwencyjne i kompensacyjne). W Polsce opłaty ustalane są na poziomie centralnym, a władze samorządowe nie mogą ich dodatkowo ustalać. Regulacje prawne dotyczące opłaty skarbowej określa ustawa z 2006 roku. Opłata skarbowa może być uiszczana w kasie organu podatkowego lub przelewem bankowym. Podmioty zobowiązane do opłaty skarbowej to m.in. podmioty wykonujące czynności urzędowe i wydające zaświadczenia oraz zezwolenia. Istnieją także zwolnienia z opłaty skarbowej dla niektórych podmiotów, takich jak jednostki budżetowe, samorządy terytorialne, organizacje pożytku publicznego, osoby korzystające ze świadczeń pomocy społecznej oraz osoby zajmujące się ochroną przyrody.

Funkcje opłat publicznych, w tym opłaty skarbowej

Opłaty publiczne do których należy opłata skarbowa spełniają dwie podstawowe funkcje: fiskalne i pozafiskalne. Wśród fiskalnych główną jest funkcja dochodowa. Polega ona na dostarczaniu dochodów jednostkom samorządu terytorialnego, dzięki czemu mogą one prowadzić nowe inwestycje oraz utrzymywać bieżącą płynność finansową. Również funkcja regulacyjna zwana inaczej bilansową należy do funkcji fiskalnych. Polega ona na tym, iż wnoszenie opłaty przez równe podmioty wpływa bezpośrednio na zmniejszenie jego finansów. W związku z tym taki podmiot, kierując się własnym interesem, powinien ograniczać czynności urzędowe, na które nałożona jest opłata skarbowa. Funkcje pozafiskalne dzielimy zaś na funkcje: interwencyjną, polegającą na pobudzającym lub hamującym oddziaływaniu na różne sytuacje oraz kompensacyjną, która pomaga w naprawieniu i pokryciu strat, jakie zostały poniesione przez tzw. "zbiorowego pokrzywdzonego" (A. Świrska, 2013; J. Gliniecka, 2007).

"W państwach unitarnych, do których zalicza się także Polska, wszystkie kategorie opłat ustalane są na poziomie centralnym. Ponadto wprowadzone powinny być mocą ustaw. Oznacza to, że władze samorządowe nie mogą ustalać opłat nieprzewidzianych prawem" (A. Sekuła, 2010).

Funkcje opłat publicznych, w tym opłaty skarbowej, wg W. Wójtowicza:

• dochodowa - obok podatków stanowi podstawowe źródło dochodów jednostek samorządu terytorialnego,
• prohibicyjna - pełniąca rolę bariery dla petentów, zapobiegająca nadmiernemu korzystaniu z usług jednostek samorządu terytorialnego przez petenta (W. Wójtowicz, 2008).

Regulacje prawne opłaty skarbowej

Regulacje prawne dotyczące opłaty skarbowej określa ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. 2006, nr 225, poz. 1635, z późn. zm.).

Opłata skarbowa funkcjonuje od bardzo dawna, w Polsce zaliczyć ją można do najstarszych danin publicznych. W naszym kraju obowiązującą formą płatności opłaty skarbowej jest wpłata w kasie organu podatkowego lub przelew bankowy na rachunek tegoż organu. Opłata skarbowa przyjmuje formę ekwiwalentu, polega ona na zwrocie przez petenta części opłaty do budżetu organu w związku z podejmowanymi przez niego działaniami na rzecz petenta (A. Świrska, 2013).

Podmioty zobowiązane do uiszczenia opłaty skarbowej

Obowiązkowi uiszczenia opłaty skarbowej podlega:

• "w sprawach indywidualnych z zakresu administracji publicznej: dokonanie czynności urzędowej na podstawie zgłoszenia lub na wniosek, wydanie zaświadczenia na wniosek, wydanie zezwolenia (pozwolenia, koncesji),
• złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii - w sprawie z zakresu administracji publicznej lub w postępowaniu sądowym,
• opłacie skarbowej podlega również dokonanie czynności urzędowej, wydanie zaświadczenia oraz zezwolenia (pozwolenia) przez podmiot inny niż organ administracji rządowej i samorządowej, w związku z wykonywaniem zadań z zakresu administracji publicznej, a także złożenie w takim podmiocie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii" (Dz.U. 2006, nr 225, poz. 1635, z późn. zm.).

Zwolnienia z ustawy skarbowej

Podmioty zwolnione ustawowo z opłaty skarbowej:

• "pod warunkiem wzajemności, państwa obce, ich przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i siły zbrojne, międzynarodowe organizacje i instytucje oraz ich oddziały i przedstawicielstwa, korzystające na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych z przywilejów i immunitetów, a także członków ich personelu i inne osoby zrównane z nimi, jeżeli nie są one obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• jednostki budżetowe,
• jednostki samorządu terytorialnego,
• organizacje pożytku publicznego, jeżeli dokonują zgłoszenia lub składają wniosek o dokonanie czynności urzędowej albo wniosek o wydanie zaświadczenia lub zezwolenia - wyłącznie w związku z nieodpłatną działalnością pożytku publicznego w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,
• osoby, które dokonując zgłoszenia lub składając wniosek o dokonanie czynności urzędowej albo wniosek o wydanie zaświadczenia lub zezwolenia (pozwolenia, koncesji) albo składając dokument stwierdzający udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpis, wypis lub kopię przedstawią zaświadczenie o korzystaniu ze świadczeń pomocy społecznej z powodu ubóstwa,
• osoby fizyczne prowadzące czynną ochronę gatunkową oraz osoby fizyczne, których gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie narażone jest na szkody wyrządzane przez gatunki zwierząt chronionych nieobjęte odszkodowaniem Skarbu Państwa - wyłącznie w zakresie przedmiotów opłaty skarbowej związanych z ochroną przyrody" (Dz.U. 2006, nr 225, poz. 1635, z późn. zm.).

Opłata skarbowa — artykuły polecane

Związek publicznoprawny — Kontrola skarbowa — Jednostka sektora finansów publicznych — Regionalne izby obrachunkowe — Krajowa Administracja Skarbowa — Ustawa ordynacja podatkowa — Izba celna — Krajowy Rejestr Sądowy — Organizacje pożytku publicznego

Bibliografia

• Gliniecka J. (2007), Opłaty publiczne w spółce, Wydawnictwo Branta, Bydgoszcz-Gdańska
• Hanusz A. (2009), Dochody jednostek samorządu terytorialnego, Wolters Kluwer, Warszawa
• Sekuła A. (2010), Dochody gmin z tytułu opłat "Przegląd Prawniczy, Dylematy rozwoju lokalnego i regionalnego na początku XXI wieku, pod red. S. Korenika i A. Dybały. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", nr 101
• Świrska A. (2013), Opłata skarbowa jako źródło dochodów gmin, Administracja i zarządzanie, nr 96
• Ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej Dz.U. 2016 poz. 1947
• Wójtowicz W. (red) (2014), Zarys finansów publicznych i prawa finansowego, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Dawid Rapacz