Kredytowe instrumenty pochodne

Kredytowe instrumenty pochodne są stosunkowo młodą grupą derywatów, powstałą pod koniec XX wieku. Jednakże dzięki swojej budowie oraz funkcjom jakie spełniają stały się jedną z najważniejszych innowacji w światowym systemie finansowym. Generalnie derywaty pozwalają na zabezpieczenie się przed różnego rodzaju ryzykiem. Wprowadzenie na rynki finansowe kredytowych instrumentów pochodnych nie tylko zrewolucjonizowało myślenie o problemie ryzyka kredytowego, ale także pozwoliło na skuteczniejsze zarządzanie portfelami długu. Kredytowe instrumenty pochodne pozwalają zarządzającym ryzykiem oddzielić ryzyko kredytowe od rynkowego. Dla inwestorów instytucjonalnych natomiast są one pewnego rodzaju aktywami, które potencjalnie mogą generować duże zyski.

Ostatnie lata sprzyjają szybkiemu wzrostowi wolumenu transakcji (ang. notional amount of outstanding credit derivatives). Związane jest to zarówno z zwiększającym się globalnym poziomem ryzyka, jak i z elastycznością już istniejących oraz pojawieniem się coraz to nowych kredytach instrumentów pochodnych. Już nie tylko banki czy instytucje ubezpieczeniowe, ale i przedsiębiorstwa niefinansowe zaczynają posługiwać się nimi posługiwać w procesie zarządzania ryzykiem kredytowym. W czerwcu 2005 roku rynek ten szacowany był na 10,21 bilionów dolarów, w tym samym miesiącu 2006 roku było to już 20,35 biliona, a w 2007 ponad 42,5. Tak szybki przyrost świadczy o ukrytym zapotrzebowania na tego rodzaju instrumenty finansowe zarówno ze strony ich twórców, jak i potencjalnych klientów.

Kredytowe instrumenty pochodne początkowo były domeną banków inwestycyjnych z Wall Street, takich jak JP Morgan czy Bankers Trust. Obecnie również banki szwajcarskie i niemieckie takie jak UBS czy DMG podążają za nimi. Również japońskie banki angażują się w ten sektor.

TL;DR

Kredytowe instrumenty pochodne to innowacyjne narzędzia finansowe, które umożliwiają zarządzanie ryzykiem kredytowym. Rynek tych instrumentów dynamicznie rośnie, a ich użytkownicy to głównie banki i instytucje finansowe. Instrumenty te działają na zasadzie transferu ryzyka kredytowego między stronami umowy. Istnieje wiele rodzajów kredytowych instrumentów pochodnych, z których najpopularniejsze to Credit Default SWAP, Total Return Swap i Credit Linked Notes. Mają one różne zastosowania, takie jak zarządzanie liniami kredytowymi czy redukcja ryzyka.

Rynek kredytowych instrumentów pochodnych

Rynek kredytowych instrumentów pochodnych nie jest rynkiem regulowanym, lecz pozagiełdowym (OTC - Over The Counter). Z tego powodu istnieją trudności zarówno z szacowaniem wielkości samego rynku, jak i jego struktury. Brak jest skutecznej instytucji ewidencjonującej transakcje, które zawierane są zwykle pomiędzy sektorem przedsiębiorstw, a rynkiem finansowym. Dealerzy, pracujący w największych, światowych centrach finansowych handlują instrumentami pochodnymi nie tylko pomiędzy, czy z krajów wysoko rozwiniętych ale także rynków wschodzących. Ryzyko kredytowe wędruje niejednokrotnie poza granice jego emitenta, co tym silniej utrudnia kontrole i rejestr transakcji.

Rynek kredytowych instrumentów finansowych składa się z następującym sektorów:

• kredyty o stopniu inwestycyjnym,
• kredyty o stopniu spekulacyjnym,
• kredyty na rynkach wschodzących,
• zagrożone aktywa kredytowe

Inwestorzy na rynku kredytowych instrumentów pochodnych

Rynek derywatów kredytowych zdominowany jest przez trzy grupy inwestorów:

• instytucje finansowe (banki, przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe, firmy inwestycyjne itp.),
• inwestorów instytucjonalnych (przedsiębiorstwa produkcyjne, korporacje międzynarodowe),
• inwestorów indywidualnych.

Charakterystyka kredytowych instrumentów pochodnych

Derywatem kredytowym nazwać można każdy instrument finansowy, transferujący ryzyko kredytowe zawarte w aktywie lub aktywach pomiędzy dwiema stronami umowy.

Pochodny instrument kredytowy to kontrakt pomiędzy dwoma partnerami umowy beneficjentem (zwanym również kupującym zabezpieczenie - protection buyer), oraz gwarantem (inaczej: sprzedawcą zabezpieczenia - protection seller) w którym pierwsza z nich dokonuje transferu ryzyka kredytowego.

Cena

Za udzieloną gwarancję sprzedawca otrzymuje premię, która w zależności od instrumentu zabezpieczającego może wystąpić w postaci jednorazowej wypłaty premiowej, lub strumienia gotówki. Jest to jednocześnie jego rynkowa cena.

Instrument bazowy

Instrumentem bazowym w przypadku kredytowych instrumentów pochodnych mogą być wszelkiego rodzaju aktywa obarczone ryzykiem kredytowym. Głównie są to pożyczki, kredyty, papiery wartościowe (np. obligacje). Podobnie jak w przypadku innych derywatów, tak i w tym przypadku warunkiem koniecznym jest istnienie możliwości ustalenia ceny rynkowej instrumentu podstawowego.

Rynek derywatów kredytowych

Na rynku występuje wiele tego rodzaju derywatów, jednakże w światowym obrocie dominują trzy rodzaje: Credit Default Swap, Total Return Swap oraz Credit Linked Notes. Udział tych trzech grup derywatów wyniósł w 2001 roku około 60% całego rynku. Pozostałe 40% należało do Protfolio Products, Credit Spread Products oraz Asset Swaps.

Jednym z głównych instrumentów wśród kredytowych instrumentów pochodnych jest swap kredytowy (Credit Default Swap). Instrumenty tego typu pozwalają wyizolować ryzyko związane z zobowiązaniami kredytowymi. Swap kredytowy umożliwia również transfer ryzyka niewypłacalności. Instrumenty te mogą być wykonane albo przez rozliczenie gotówki lub dostarczenie aktywów bazowych

Swap dochodowy (Total Return Swap) został po raz pierwszy zastosowany w 1996 roku. W tym instrumencie nie tylko wypłacana jest premia z tytułu przejęcia ryzyka, lecz również uaktualnia się wartość bazowej pożyczki lub też obligacji w stosunku do rynku

Kolejnym przykładem kredytowego instrumentu pochodnego jest skrypt dłużny indeksowany do zdarzeń kredytowych (Credit Linked Notes, CLN). Daje możliwość inwestorowi do nabycia aktywów, których stopa wiąże się z ryzykiem kredytowym. Za pośrednictwem banku ryzyko to jest przekazywane emitentowi. Konstrukcja tego instrumentu daje możliwość do wbudowania przekazywanego ryzyka w papier wartościowy, który następnie może być emitowany

Zastosowania kredytowych instrumentów pochodnych

Kredytowe instrumenty pochodne mogą być używane do zaspokojenia potrzeb, które są związane z zarządzaniem ryzykiem kredytowym. Tymi potrzebami mogą być:

• zarządzanie liniami kredytowymi,
• redukcja ryzyka,
• zarządzanie pozycjami bilansu,
• zabezpieczenie portfela

Kredytowe instrumenty pochodne — artykuły polecane

CDS — Transakcja SWAP — Certyfikat depozytowy — Shadow Banking — Sekurytyzacja — Bony pieniężne — CDO — ETF — Mezzanine capital

Bibliografia

• Anson M., Fabozzi F., Choudhry M., Chen R.(2004). Credit Derivatives: Instruments, Applications" and Pricing, John Wiley & Sons, Inc., Hoboken
• Bartkowiak M., Echaust K. (2014), Instrumenty pochodne. Wprowadzenie do inżynierii finansowej
• Credit Derivative Handbook (2003), Merril Lynch, Nowy York
• Jackowicz K. (2001), Pochodne instrumenty kredytowe (I) : Definicja i rodzaje pochodnych instrumentów kredytowych, Bank i Kredyt, nr 3
• Karkowska R. (2005). Kredytowe instrumenty pochodne, Studia i Materiały 1/2005, Uniwersytet Warszawski, Warszawa
• Kasapi A. (2002). Kredytowe instrumenty pochodne , Oficyna Ekonomiczna, Kraków
• Kolb R. (1997), Wszystko o instrumentach pochodnych, WIG-Press, Warszawa
• Krysiak, A., Staniszewska, A., Wiatr, M. S. (2012). Zarządzanie portfelem kredytowym banku
• Leszczyńska, E. (2002). Rynek kontraktów swap w Polsce
• Niedziółka P. (2011). Kredytowe instrumenty pochodne a stabilność finansowa, Szkoła Główna Handlowa Oficyna Wydawnicza, Warszawa
• Pawliszyn M. (2004). Rozwój rynku pochodnych instrumentów kredytowych, Bank i Kredyt, Warszawa

Autor: Klaudiusz Rybak, Paulina Curyło