Makiawelizm
Najczęściej rozumiany jest jako doktryna polityczna wywodzona od Niccolò Machiavellego (1469-1527), florenckiego historyka i dyplomaty, czołowego pisarza polityczno-społecznego epoki renesansu. W tym ujęciu sprowadzany jest do amoralnej i cynicznej "filozofii" sprawowania władzy, "zalecającej stosowanie podstępu, przemocy i obłudy w dążeniu do realizacji zamierzonego celu (w myśl zasady: cel uświęca środki)"[1]. W rozumieniu pogłębionym, uwzględniającym interes państwa, społeczeństwa, makiawelizm może być rozumiany jako doktryna uzasadniająca podejmowanie działań kontrowersyjnych moralnie wyłącznie w imię racji/wartości wyższych (np. trwałości, dobrostanu państwa i jego obywateli). Sam Machiavelli nie był, wbrew obiegowym poglądom, zwolennikiem stosowania przemocy wobec społeczeństwa, uznawał za to za zasadne przejawianie stanowczej postawy w odniesieniu do osób godzących w rację stanu. Uważał, że wszystkie wypowiedziane sądy muszą się zmieniać w zależności od istniejących okoliczności[2] a bardziej niż moralne cele liczy się więź przyczynowo-skutkowa, ponieważ kierowanie się wartościami etycznymi może godzić w odpowiednie wykonywanie zadań politycznych i wpływać negatywnie na ich skuteczność[3]. W charakterze pojęcia wprowadzonego do psychologii społecznej przez Richarda Christiego (1918-1992) rozumiany jest jako "określony syndrom cech psychicznych, który przejawia się w instrumentalnym podejściu do ludzi, zachowaniach rywalizacyjnych, skłonności do kontroli sytuacji społecznej i wykorzystywaniu wiedzy o innych ludziach"[4]; w sensie psychologicznym służy również określaniu postawy charakteryzującej się cynizmem, przewrotnością oraz brakiem skrupułów. Typowymi cechami dla makiawelizmu są trudność w rozpoznawaniu uczuć i myślenie skierowane na zewnątrz[5].
TL;DR
Makiawelizm jest doktryną polityczną wywodzącą się od Niccolò Machiavellego, która zaleca stosowanie podstępu, przemocy i obłudy w sprawowaniu władzy. Może być również rozumiany jako uzasadnienie działań kontrowersyjnych moralnie w imię wyższych wartości. Test Mach-IV służy do badania poziomu makiawelizmu, gdzie wysokie wyniki oznaczają manipulację, działanie niemoralne i brak empatii, a niskie wyniki oznaczają szczerość i empatyczne podejście do innych.
Skala makiawelizmu
Skala służąca do badania osobowości oraz określenia poziomu makiawelizmu[6]. Do jej stworzenia wykorzystuje się test Mach-IV[7]. Składa się z 20 stwierdzeń zaczerpniętych z dzieł Machiavellego, nawiązujących do stosowania pochlebstw, oszustw, jak też cynicznych i tradycyjnie niemoralnych poglądów[8]. Do testu wykorzystuje się skalę Likerta. Wysokie wyniki w badaniu definiowane są w charakterze zachowań osób, które świadomie posługują się manipulacją, działają niemoralnie i mało etycznie, są bardziej podatni na oszustwo. Niski wynik oznacza zaś, że jednostka ma empatyczne podejście do innych, jest szczera, ugodowa i bardziej ufna. Z biegiem lat i wydarzeń historycznych zanika granica między dobrem i złem, a ludzie nie potrafią być ani całkowicie źli, ani też całkowicie dobrzy[9].
Test Mach-IV
Test składa się z dwudziestu pytań osadzonych na skali Likerta (1-7), gdzie ocena 1 oznacza bardzo się zgadzam, a ocena 7 bardzo się nie zgadzam. Badanie ma za zadanie mierzyć poziom myślenia makiawelistycznego. Cechy, które sprawdza test[10]:
- brak uczuć w kontaktach interpersonalnych - empatia utrudnia traktowanie innych jako obiektów manipulacji, jest więc niepożądana (syndrom chłodu - ang. cool syndrom),
- brak przywiązania do powszechnie podzielanych norm moralnych, dotyczących np. kłamania czy oszukiwania (odporność na wpływ społeczny),
- brak rażących objawów psychopatologicznych - manipulator musi zachować racjonalne spojrzenie na innych. W związku z tym nie może być neurotyczny ani psychotyczny,
- niskie zaangażowanie ideologiczne - manipulator nie powinien w sposób sztywny angażować się w realizację idealistycznie pojmowanych celów, powinien koncentrować się na osiąganiu zamierzeń realistycznych,
- negatywna ocena innych ludzi: człowiek = obiekt.
Pytania do testu Mach-IV
- Nigdy nie mów nikomu o prawdziwych powodach twojego postępowania, chyba że uznasz to za pożyteczne
- Najlepszą metodą postępowania z ludźmi jest mówienie im tego, co chcą usłyszeć
- Powinno się robić tylko to, o czym jest się przekonanym, że jest słuszne i moralne
- W zasadzie większość ludzi jest dobra i życzliwa
- Najbezpieczniej jest przyjąć, że w każdym człowieku tkwi skłonność do występku, która ujawni się w sprzyjających warunkach
- Uczciwość zawsze popłaca
- Dla kłamstwa nie ma usprawiedliwienia
- Na ogół ludzie nie będą chcieli pracować ciężko, jeśli nie będą do tego zmuszani
- Mimo wszystko lepiej być człowiekiem skromnym i uczciwym, niż kimś ważnym, ale nieuczciwym
- Gdy prosimy kogoś, aby coś dla nas zrobił, lepiej jest podać prawdziwe powody naszej prośby, niż takie, które mogłyby wydać się bardziej ważkie
- Większość ludzi "na świeczniku" żyje uczciwie i moralnie
- Największa różnica między większością przestępców a pozostałymi ludźmi polega na tym, że przestępcy byli na tyle głupi, że dali się złapać
- Kiedy ktoś całkowicie ufa drugiemu człowiekowi, naraża się na kłopoty
- Większość mężczyzn jest odważna
- Możliwe jest osiągnięcie dobrych wyników we wszystkich dziedzinach
- Mylą się ci, którzy twierdzą, że dookoła jest pełno naiwniaków
- Trudno jest wybić się, nie traktując ulgowo pewnych wydarzeń
- Ludzie cierpiący na nieuleczalne choroby powinni mieć możliwość wybrania bezbolesnej śmierci
- Większość ludzi łatwiej godzi się ze śmiercią ojca niż z utratą swojej własności
- Schlebianie ważnym osobom jest mądre
Przypisy
- ↑ W. Kopaliński 1985, s.556
- ↑ N.Machiavelli 1513, książę
- ↑ Sikora A. 1975, s.131
- ↑ A. Siwy-Hudowska, A. Kieszkowska-Grudny 2010, s.27
- ↑ A. Siwy-Hudowska, A. Kieszkowska-Grudny 2010, s.28
- ↑ Skala makiawelizmu 2014, Wikipedia wolna encyklopedia
- ↑ Christie i Geis (1970)
- ↑ A. Siwy-Hudowska, A. Kieszkowska-Grudny 2010, s.31
- ↑ A. Sikora (1975), s. 131
- ↑ G. Ocieczek 2013
| Makiawelizm — artykuły polecane |
| Norma społeczna — Samoocena — Inteligencja emocjonalna — Inżynieria społeczna — Nonkonformizm — Empatia — Asertywność — Metoda Myers-Briggs — Pewność siebie |
Bibliografia
- Kopaliński W. (1985), Słownik mitów i tradycji kultury, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, s. 556
- Maurizio Viroli (2006), Uśmiech Machiavellego. Biografia., Wydawnictwo W.A.B., Warszawa
- Niccolo Machiavelli (1513), Książę
- Ocieczek G. (2013), Ocena poziomu makiawelizmu wśród polskich świadków koronnych jako czynnik oceny wiarygodności ich zeznań
- Plich I. (2008), Osobowość makiawelisty i jego relacje z ludźmi, "Psychologia Społeczna", Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, tom 5
- Plich I. (2008), Makiawelista wśród ludzi. Nowe badania, "Psychologia Społeczna", Instytut Psychologii, Uniwersytet Śląski, tom 3
- Sikora A. (1975), Spotkania z filozofią, Wydawnictwo Iskry, Warszawa
- Siwy-Hudowska A., Kieszkowska-Grudny A. (2010), Osobowość makiaweliczna i jej czynniki w porównaniach międzypłciowych: znaczenie inteligencji emocjonalnej i lęku], "Psychologia Społeczna", Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Warszawa, tom 5
- Wikipedia.org, Skala makiawelizmu
Autor: Mikołaj Baran
