Cybernetyka

Cybernetyka jest nauką dotyczącą procesów odpowiadających za sterowanie, przekazywanie i przekształcanie informacji w takich systemach jak, np. społeczeństwo, organizm żywy, maszyna.

TL;DR

Cybernetyka to nauka zajmująca się procesami sterowania, przekazywania i przekształcania informacji. Jest podzielona na cybernetykę teoretyczną i stosowaną, które zajmują się badaniem ogólnych zasad działania systemów oraz praktycznym zastosowaniem tych zasad. Współczesne metody informatyczne są związane z cybernetyką i wykorzystują wiele jej pojęć.

Cybernetyka jako nauka

W starożytności ilość informacji tworząca zakres wiedzy była stosunkowo niewielka, dlatego tak naprawdę każdy mógł z łatwością rozwijać cybernetykę jako dziedzinę nauki. Można tu wspomnieć o Arystotelesie, którego przykład pokazuje, że mimo małego zasobu dostępnych informacji mógł on opracować swoją "fizykę" oraz zagadnienia związane z logiką i psychologią. Wraz z biegiem lat, gdy nowych informacji wciąż przybywało, zauważono, że pojemność mózgu ludzkiego jest niestety ograniczona. Z tego powodu każdy z ówczesnych naukowców zajmował się tylko uprawianiem pewnej, wybranej części nauki. Doprowadziło to do podziałów nauki na dziedziny, dziedzin na działy, a działów na konkretne specjalności. Wciąż narastająca liczba informacji doprowadziła do rozwoju nauki interdyscyplinarnej, czyli nauki polegającej na współpracy naukowej, gdzie naukowcy za pomocą metod stosowanych w dyscyplinach, w których się specjalizują próbują doprecyzować, wyjaśnić wstępnie określony problem. Cybernetyka jako nauka o sterowaniu zasila ten rodzaj nauk. Wprowadziła ona metody traktowania rzeczywistości, które stosować można w każdej z monodyscyplin konkretnych, czyli konkretnych dziedzin nauki. Wprowadziła ona ogólną terminologię co umożliwiło porozumiewanie się pomiędzy specjalistami, którzy zgłębiają różne dyscypliny. Podstawowym osiągnięciem cybernetyki jest stwierdzenie głoszące o tym, że każdą współzależność pomiędzy różnymi zjawiskami scharakteryzować można za pomocą liczb. Twórcą cybernetyki jest Norbert Wiener, który w 1948 roku wydał Cybernetics or Control and Communication in the Animal and the Machine (w tłumaczeniu: "Cybernetyka czyli sterowanie i komunikacja w zwierzęciu i maszynie"). Jednakże o terminie - cybernetyka wcześniej już wspomniał Amper. Mimo to to właśnie dzieło Wiener'a uznane zostało za uznane przez wielu autorów pierwszą definicją cybernetyki.

Klasyfikacja zastosowana w cybernetyce

Cybernetyka została podzielona na dwie gałęzie: cybernetyka stosowana i cybernetyka teoretyczna. Cybernetyka stosowana odpowiada za praktyczne zastosowanie praw cybernetyki teoretycznej. Tworzą ją takie działy jak, np:

• cybernetyka ekonomiczna- optymalizacja oraz automatyzacja diagnostyki, zarządzania i planowania,
• cybernetyka techniczna - automatyczne sterowanie procesami i maszynami,
• cybernetyka społeczna - praktyczne wykorzystanie metod w naukach społecznych,
• cybernetyka języka (lingwocybernetyka) - zastosowanie metod w wykorzystaniu i badaniu kodów oraz języków,
• cybernetyka wojskowa - wykorzystanie w procesach zarządzania siłami zbrojnymi,
• biocybernetyka - wykorzystanie w takich dziedzinach jak medycyna czy biologia.

Natomiast cybernetyka teoretyczna zajmuje się badaniem ogólnych zasad działania systemów nie odwołując się do żadnych, konkretnych fizycznych obiektów. Narodziła się z matematyki i biologii przy wykorzystaniu dziedzin odrębnych takich jak, np.:

• teoria gier,
• teoria systemów,
• logika matematyczna,
• teoria informacji,
• teoria regulacji,
• teoria decyzji,
• teoria sieci neuronowych,
• teoria automatów abstrakcyjnych.

Wykorzystanie informatyki

Lernmatrix Karl Steinbuch w 1957 roku wprowadził termin Informatik (z jęz. niemieckiego) na którego podobieństwo powstała nazwa informatyka. Był on twórcą pierwszego modelu sieci neuronowej. Określenie Informatik scharakteryzował on jako pierwszą wersję techniczną i naukową cybernetyki. Współczesne metody informatyczne dogoniły większość futurystycznych wyobrażeń i koncepcji dotyczących robotyki, internetu, sztucznej inteligencji, neuroinformatyki, symulacji zjawisk społecznych i przyrodniczych. W informatycznej terminologii zastosowano wiele pojęć, które wywodzą się z powieści science - fiction (powiązanych z cybernetyką), np.: cyberbezpieczeństwo, cyberprzestrzeń. Obecnie cybernetyka i informatyka są ze sobą ściśle powiązane jako dziedziny, jednakże wciąż termin cybernetyka rozumiany jest bardziej jako podejście filozoficzne.

Przypisy

Cybernetyka — artykuły polecane

Bioinformatyka — Sztuczna inteligencja — Informatyka — Algorytm ewolucyjny — Paradygmat — Marian Mazur — Psychologia poznawcza — Teoria systemów — Automatyka

Bibliografia

• Ashby W. R. (1963). Wstęp do cybernetyki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
• Foester von H. (2003). Understanding Understanding: Essays on Cybernetics and Cognition, Springer
• Kossecki J. (1981). Cybernetyka społeczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
• Mazur M. (1976), Cybernetyka i charakter, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa
• Mynarski S. (1979). Elementy teorii systemów i cybernetyki, Wydawnictwo PWN, Warszawa
• Pickering A. (2020). The Cybernetic Brain, UNIV OF CHICAGO PR
• Wiener N. (1965). Cybernetics : Or the Control and Communication in the Animal and the Machine, The Massachusetts Institute of Technology
• Winiewski Z. (2010). Wdrażanie zmian w organizacji, ujęcie dynamiczne, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź
• Wiśniewska M., Wiśniewski Z. (2012), Znaczenie informacji w cybernetyce systemów zarządzania

Autor: Justyna Kozak