Teoria kosztów względnych
| Teoria kosztów względnych |
|---|
| Polecane artykuły |
Teoria kosztów względnych (zwana także teorią kosztów komparatywnych lub porównawczych) – teoria ekonomiczna wyjaśniająca mechanizm obustronnie korzystnej międzynarodowej wymiany towarów i usług w sytuacji znacząco niższych kosztów produkcji dóbr po stronie jednego z partnerów wymiany.
Uważa się, że teoria ta została w 1917r sformułowana przez Davida Ricardo. Klasyczna teoria kosztów względnych stanowi rozszerzenie i tym samym specyficzne uogólnienie teorii A. Smitha. Praktyczynym zastosowaniem koncepcji kosztów komparatywnych była teoria rozwoju przez handel, którą określa się również mienem teorii rozwoju egzogenicznego. Zwolennicy tej teorii uważali, że swobodny handel miedzynarodowy zapewni rozwój zarówno krajów zacofanych (które pomimo eksportu przede wszystkim surowców i produktów słabo przetworzonych będą korzystaly z korzysci kosztów kompratywnych), jak i krajów wysokorozwinietych (produkujących i eksportujących głównie produkty wysoko przetworzone.
Teoria kosztów komparatywnych nie wyłącza możliwości stosowania innych zasad specjalizacji i wymiany zagranicznej. Mogą to być na przykład takie zasady:
- w warunkach sprzeczności interesów między krajami należy dążyć do możliwie wszechstronnego rozwoju gospodarki wewnętrznej
- w celu zabezpieczenia się przed skutkami wahań popytu zagranicy należy unikać wąskiej specjalizacji
- samowystarczalność w produkcji rolnej zabezpiecza przed skutkami politycznych konfliktów.
Główne założenia
Teoria zakłada, że możliwość wystąpienia korzystnej specjalizacji międzynarodowej istnieje także w warunkach, gdy między dwoma krajami utrzymywana jest absolutna różnica kosztów produkcji, wyrażona przez nakłady pracy. Sytuacja taka występuje kiedy jeden kraj wytwarza wszystkie wyroby taniej (bądź drożej) niż drugi.
Z teorii kosztów względnych wynika, że wystarczającą przesłankę dla rozwoju specjalizacji i handlu międzynarodowego stanowi fakt występowania względnych różnić między kosztami wytwarzania, mierzonych nakładami pracy. Innymi słowy, chodzi o to by w warunkach gdy kraj A dysponuje absolutną przewagą nad krajem B w produkcji obydwu towarów, specjalizował się on w produkcji dobra, które jest w stanie wytwarzać stosunkowo taniej niż kraj B, tj. towaru, w przypadku którego przewaga w wytwarzaniu nad krajem B, mierzona nakładami pracy jest stosunkowo największa bądź brak przewagi jest stosunkowo najmniejszy. Wynika z tego, że kraj B powinien specjalizować się w produkcji i eksporcie towaru, w przypadku którego występowanie niekorzystnej pozycji tego kraju zostaje ujawnione w stosunkowo najmniejszym stopniu.
Przykład liczbowy
Zakładamy, że Polska i Włochy produkują 2 towary: miedź i wino. Jednak koszty produkcji zarówno miedzi jak i wina są niższe we Włoszech. Innymi słowy, Włochy są bardziej wydajne w produkcji obu tych towarów.
| Kategoria | Miedź | Wino |
|---|---|---|
| Polska | 8 ton/1 dzień | 4 beczki/ 1 dzień |
| Włochy | 9 ton/ 1 dzień | 18 beczek/ 1 dzień |
Wnioski
Według teorii kosztów absolutnych handel między tymi krajami w ogóle nie powinien istnieć, ponieważ Włochy produkują taniej oba towary. Jednak według Ricarda także w tym przypadku jest możliwa korzystna wymiana dóbr między krajami. Aby ułatwić zrozumienie powyższego przykładu, analizę należy rozpocząć od sytuacji, w której gospodarki obu krajów są zamknięte.
W tym wypadku zarówno Polska jak i Włochy będą zmuszone wytwarzać oba towary. Wymiana tych towarów na poszczególnych rynkach ukształtuje się według relacji wynikających z nakładów pracy, które są niezbędne do ich produkcji. W związku z czym w Polsce będzie możliwa wymiana 1 tony miedzi na 0,5 beczki wina bądź 1 beczki wina na 0,5 tony miedzi. We Włoszech natomiast 1 tonę miedzi będzie można wymienić na 2 beczki wina bądź beczkę wina na 0,5 tony miedzi. Z relacji tych wynika, iż wyrażona w winie cena miedzi na rynku włoskim jest atrakcyjniejsza od ceny ustalonej przez polskiego producenta tego towaru. Z kolei z punktu widzenia włoskiego producenta wina wyrażona w miedzi cena tego towaru w Polsce jest korzystniejsza aniżeli ta na rynku krajowym.
Tak więc, mimo że według podejścia teorii kosztów absolutnych Włochy są bardziej wydajne w produkcji zarówno miedzi jak i wina, kraje mogą w dalszym ciągu korzystać z wymiany tych towarów między sobą. Jednym ze stosunków wymiennych, który zapewnia korzyści dla obu krajów jest wymiana 1 tony miedzi na 1 beczkę wina. Podsumowując, sytuacja, w której kraj, który jest wydajniejszym (tańszym) producentem obu towarów nie ma nad droższym (mniej wydajnym) producentem jednakowej przewagi w produkcji obu dóbr, warunkuje korzystną wymianę towarów dla obu stron.
Bibliografia
- Churski P. Czynniki rozwoju regionalnego w świetle koncepcji teoretycznych, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku, Instytut Geografii Społeczno–Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM w Poznaniu
- Guzek M. Korzysci z handlu zagranicznego. Wymiana handlowa jako środek tranferu sił wytwórczych Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
- Jaźwiński I., Kiernożycka-Sobejko A. Kooperacja i konkurencja w rozwoju społeczno-ekonomicznym w aspekcie miedzynarodowej wspołpracy regionów Katedra Ekonomii Porównawczej Uniwersytetu Szczecińskiego
Autor: Karolina Sobalska, Agnieszka Mołek
