Burn-out
| Burn-out |
|---|
| Polecane artykuły |
Burnout inaczej wypalenie, jest to zjawisko psychologiczne polegające na psychofizycznym oraz emocjonalnym wyczerpaniu spowodowanym wykonywaniem danej czynności oraz niechęcią do jej kontynuowania. Wypalenie bardzo często towarzyszy pracy z innymi ludźmi i objawia się negatywnym lub obojętnym podejściem do nich. Charakteryzuje się ono spadkiem poczucia własnej wartości i kompetencji. Jednym z głównych powodów wypalenia jest stres. Najczęstszą formą burnout'u jest wypalenie zawodowe[1].
Przyczyny zjawiska
Za główną przyczynę występowania zjawiska uznaje się stres. Może być on spowodowany czynnikami zarówno zewnętrznymi jak i wewnętrznymi. Zbyt duża presja wywierana przez otoczenie, wysokie wymagania wobec jednostki, wymaganie ciągłej dyspozycyjności, duża liczba obowiązków a także brak czasu na regenerację i odpoczynek, zarówno fizyczny, jak i psychiczny - wszystkie te czynniki należą do grupy zewnętrznych. Do tej drugiej możemy przede wszystkim zaliczyć te, które związane są z cechami charakteru - problemy z kontrolowaniem emocji, niska samoocena, skrywanie emocji czy negatywne nastawienie[2].
Struktura
Zostało przyjęte, że wypalenie składa się z trzech elementów[3]:
- Wyczerpanie emocjonalne - najważniejszy w tym elemencie jest fakt braku satysfakcji z wykonywania danej czynności. Sprawia to, że jednostka jest ciągle zmęczona, zniechęcona, zdenerwowana. Towarzyszy jej brak chęci do życia i działania. W kontaktach z innymi ludźmi staje się oschła lub obojętna.
- Depersonalizacja - cechuje się zdecydowaną zmianą w podejściu do innych ludzi. Ujawnia się poprzez brak chęci kontaktu psychicznego z innymi, traktowanie ich bezosobowo, brak chęci w niesieniu pomocy.
- Zaburzenia przystosowania - przejawia się spadkiem poczucia własnej wartości i kompetencji. W tej fazie człowiek może cechować się agresją względem innych lub chęcią ucieczki, również poprzez zachowania autodestrukcyjne.
Wypalenie zawodowe
Kiedyś uważano, że wypalenie dotyczy jedynie wybranych zawodów - tych związanych z bezpośrednim kontaktem z drugim człowiekiem i pomocą mu, np. lekarze, pielęgniarki, nauczyciele, psychologowie. Prawdą jest, że ludzie pracujący w tych obszarach są bardziej narażeni. Mówi się, że takie osoby traktowały swoją pracę, jako sens życia, coś co ich uszczęśliwia i przynosi satysfakcję. Ogromne obciążenie emocjonalne i ciągłe poczucie porażki sprawiają, że stopniową spotykają się z rozczarowaniem. Zmiany ekonomiczne sprawiły, że dziś pojęcie burnout'u dotyczy większej liczby zawodów oraz szerszego obszaru[4]. Bardzo szybkie tempo życia i ciągła walka o pozycję zawodową czy społeczną charakteryzują dzisiejsze społeczeństwo. Bardzo ważne jest zachowanie równowagi między życiem prywatnym a pracą, gdyż skutkiem wypalenia jest nie tylko wewnętrzna dewastacja człowieka, jak również negatywny wpływ na środowisko ją otaczające[5].
Wypalenie w opiece nad członkiem rodziny
Proces wypalania dotyczy nie tylko sfery zawodowej. Pojawia się on także u rodziców dzieci niepełnosprawnych. Powodują go przede wszystkim wyczerpanie opieką, brak pomocy oraz poczucie zbyt małych kompetencji, aby odpowiednio zając się osobą bliską. Uczucia, które towarzyszą rodzicom, to głównie frustracja, bezradność czy osamotnienie w trudnej sytuacji. Podobnie jak w przypadku wypalenia zawodowego rodzic nie jest w stanie poradzić sobie z zaistniałą okolicznością, czuje ciągłą presje oraz ogromną odpowiedzialność[6]. Podobna sytuacja może zaistnieć w rodzinie, w której pojawia się choroba. Zmienia to model jej dotychczasowego funkcjonowania, a także plany na przyszłość. Jest to stresor, coś co powoduje uczucie wyczerpania, lęki i bezradności. Choroba może w znacznym stopniu odbić się na osobach bezpośrednio opiekujących się członkiem rodziny i to one są najbardziej zagrożone takimi zaburzeniami, jak depresja czy omawiane wypalenie[7].
Bibliografia
- Kraczla M. Wypalenie zawodowe jako efekt długotrwałego stresu, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Zarządzanie
- Nitka - Siemińska A. (2007),"Zespół wypalenia" u rodziców osób chorujących na schizofrenię przewlekłą, Akademia Medyczna w Gdańsku
- Okła W, Steuden S. (1998) Psychologiczne aspekty zespołu wypalenia, Roczniki psychologiczne, Tom I
- Sekułowicz M, Kwiatkowski P. (2013), Wypalanie się sił u rodziców dzieci z niepełnosprawnością- konstrukcja nowego narzędzia badawczego, Studia Edukacyjne, nr 25/2013, Wrocław
- Sęk H.(2009), Wypalenie zawodowe: przyczyny i zapobieganie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Simpson D. (2013), Istota i konsekwencje ekonomiczne wypalenia zawodowego, Biznes międzynarodowy w gospodarce globalnej 2013, nr 32, Gdańsk
Przypisy
Autor: Agnieszka Bodziony
