Organizacja przerw w pracy

Przerwa w pracy to planowane lub nieplanowane zaprzestanie procesu pracy w czasie dnia pracy. Podstawowym celem organizowania przerw w pracy jest usunięcie objawów zmęczenia. Długość przerw w pracy zależy głównie od charakteru pracy (praca lekka, praca ciężka) oraz tempa pracy.

TL;DR

Przerwy w pracy mogą być dowolne, zorganizowane lub niezorganizowane. Istnieją zasady dotyczące ich wyznaczania, takie jak maksymalny czas przerw i ich umiejscowienie w ciągu dnia pracy. Przerwy mają na celu poprawę efektywności pracy poprzez odprężenie i odpoczynek. Przerwy mogą być zaliczane lub niezaliczane do czasu pracy, w zależności od różnych czynników.

Rodzaje przerw w pracy

• przerwy dowolne - występują, gdy pracownik robi je z własnej woli we własnym zakresie
• przerwy zorganizowane - z góry ustalone przez firmę
• przerwy niezorganizowane - wynikają z nieprzewidzianych zdarzeń np: uszkodzenie maszyny, brak surowca itp.

Zasady wyznaczania przerw w pracy

• suma przerw w pracy nie powinna przekraczać 15% całkowitego czasu pracy, a przy pracach ciężkich powinna wynosić 20-30% całkowitego czasu pracy,
• planując jedną przerwę należy ją umiejscowić pomiędzy a całkowitego czasu pracy,
• w przypadku dwóch przerw ? powinny one dzielić całkowity czas pracy na trzy równe części przy jednoczesnym założeniu, że przerwa pierwsza jest krótsza od przerwy drugiej,
• w przypadku ciężkich prac fizycznych liczba przerw powinna przekraczać dwa,
• zaleca się stosowanie przerw częstszych lecz krótszych - wynika to z zależności pomiędzy efektem wypoczynku a czasem trwania przerwy - efekt wypoczynku spada wraz z czasem trwania przerwy.

Cel wyznaczania przerw w pracy

Stosowanie przerw w pracy ma duży wpływ na efektywność pracy. Celowe przerwanie procesu pracy zwiększa wydajność pracy po przerwie. Częste, zaplanowane przerwy w pracy zmieniają nastawienie pracownika do pracy oraz wpływają na odprężenie i odpoczynek podczas przerwy. W wyznaczonym czasie przerwy może on opuścić stanowisko pracy bez żadnych konsekwencji. Zaplanowanie przerw pozwala również zniwelować ilość przerw dowolnych. Popularnym przykładem przerwy w krajach zachodnich jest tzw. lunch, który jest zaplanowany między godziną 12.00 a 13.00, a więc w okresie znacznego spadku gotowości do pracy. Podczas lunchu pracownik zmuszony jest do wykonywania czynności nie związanych z pracą takich jak posiłek, przegląd prasy, wypicie kawy. Lunch trwa ok. 1h. Po powrocie z lunchu gotowość do pracy pracowników oraz wydajność pracy wzrastają.

Przerwy zaliczanie i nie zaliczane do czasu pracy

Przerwy zaliczane do czasu pracy:

• Przerwa dla pracowników, których czas pracy wynosi nie mniej niż 6 godzin na dobę. W tym przypadku pracownikowi przysługuje 15 minut przerwy
• Przerwy przy pracy monotonnej lub prowadzonej z góry w określonym tempie.
• Przerwy przy pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia.
• Przerwy na karmienie dziecka piersią. Kobiety karmiące jedno dziecko mają mieć zapewnione przez pracodawcę dwie przerwy trwające pół godziny (jeśli pracują poniżej 6 godzin dziennie przysługuje im jedna przerwa). W przypadku gdy kobieta karmi więcej niż jedno dziecko przysługują jej dwie przerwy trwające po 45 minut każda
• Przerwy w pracy dla osoby niepełnosprawnej.
• Przerwy dla osób pracujących przy monitorach ekranowych. Na każdą godzinę pracy przy monitorze ekranowym pracownikowi przysługuje 5 minut przerwy. Można skumulować należny czas za maksymalnie trzy godziny (tj. 15 minut)
• Przerwy dla pracownika młodocianego.
• Przerwy na czas szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
• Przerwy w pracy w związku z badaniem okresowym i kontrolnym badaniem lekarskim.

Przerwy nie zaliczane do czasu pracy:

• Dodatkowa przerwa wprowadzona przez pracodawcę.
• Przerwa dla pracownika zatrudnionego w systemie przerywanego czasu pracy.
• Straty czasu wynikające:

1. Z nieodpowiedniej organizacji przez kierownictwo procesu produkcji. Zaliczane są do tego czasu przestoje produkcyjne wynikające z braku zleceń dla pracowników, materiałów potrzebnych do kontynuowania produkcji, narzędzi niezbędnych do wykonywania zlecenia, energii elektrycznej lub inne.
2. Z nieodpowiedniej organizacji pracy przez samego pracownika. Są to straty nie związane z potrzebami fizjologicznymi zaliczanymi do czasu pracy są to między innymi spóźnienia (w przypadku gdy pracownik jest zatrudniony na pracę w określonych godzinach pracy), wyjścia z pracy przed ukończeniem zmiany lub ustalonego czasu pracy oraz bezzasadne opuszczenie stanowiska pracy.

Organizacja przerw w pracy — artykuły polecane

Godziny nadliczbowe — Niepełny wymiar czasu pracy — Czas pracy — Przerwa w pracy — Rejestracja czasu pracy — Absencja pracownicza — Przestój — Ruchomy czas pracy — Wyliczenie wynagrodzenia

Bibliografia

• Kosieradzka A., Smagowicz J., (2015), Ciągłe doskonalenie procesów produkcyjnych z wykorzystaniem standaryzacji pracy
• Kowal E. (2002), Ekonomiczno-społeczne aspekty ergonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań
• Kozioł L. (2000), Zarządzanie czasem pracy, Antykwa, Kraków
• Mioduszewski J. (red.) (2013), Metody organizacji i zarządzania, Expol, Olsztyn
• Olesiak, M., (2013). W pierwszej pracy. Podstawy wiedzy o ochronie pracy, ZUS, Warszawa, s. 80-88
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141

Autor: Agnieszka Nieć, Bartosz Matela