Biosfera

Biosfera
Polecane artykuły
Różnorodność biologiczna Bioróżnorodność Sozologia Różnorodność Agenda 21 Ekologia Rewitalizacja Walory przyrodnicze Ochrona środowiska

Biosfera jest obszarem globu, który zamieszkują wszystkie organizmy żywe. Swym zasięgiem obejmuje ona przede wszystkim:

• zewnętrzną warstwę skorupy ziemskiej (do głębokości kilku kilometrów, najczęściej przyjmuje się 2-3 km, głębiej w skorupie ziemskiej występują już tylko bakterie),
• całą hydrosferę (czyli wszystkie wody na kuli ziemskiej, do głębokości 11 km),
• dolną część atmosfery (do wysokości kilkuset metrów, niektóre źródła podają nawet 10 km. Wyżej obecne w atmosferze są już tylko bardzo małe owady, zarodniki oraz bakterie).

Największe natężenie procesów życiowych oraz spora większość organizmów żywych występują jednak na powierzchni lądu, w glebie, w wodach rzek czy jezior, a także w przypowierzchniowych warstwach oceanu, tworząc tym samym stosunkowo cienką warstwę, o zasięgu około 100 m. Biosferę definiuje się jako globalny ekosystem, który charakteryzuje się tym, że w jego zamkniętych obiegach krąży woda oraz pierwiastki biogenne. Obiegi te w głównej mierze zasilane są przez energię słoneczną, a tylko w niewielkim stopniu przez energię pochodzącą z reakcji promieniotwórczych w głębi planety.

Biosfera, obok litosfery, hydrosfery, atmosfery, kosmosfery, a także antroposfery, stanowi jedną ze sfer środowiska, a także jeden z elementów ekosystemu, zaraz obok człowieka z całą antroposferą i czynników abiotycznych, tj.: litosfera, hydrosfera, atmosfera, magnetosfera oraz kosmosfera.

Ochrona biosfery

Niektóra działalność człowieka wchodzi w konflikt z biosferą i negatywnie na nią oddziałuje. Niekiedy bywa wręcz dla niej destrukcyjna, zmienia naturalne środowisko życia, zaburza biologiczną i chemiczną równowagę, a także powoduje strukturalne zmiany genetyczne niektórych roślin i zwierząt. Istnieje wiele organizacji, których celem jest ochrona biosfery. Podzielić je można na rządowe oraz pozarządowe.

• Międzynarodowe organizacje rządowe
  • Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) – zajmuje się kwestiami ochrony środowiska przyrodniczego ziemi, czyli biosfery.
  • Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) – organizacja ta oprócz ochrony dziedzictwa kulturowego szczególną uwagę poświęca rozwojowi edukacji ekologicznej wśród społeczeństwa, realizując takie programy jak "Człowiek i Biosfera” (ang. Man and Biosphere - MAB), "Program Hydrologiczny” (ang. International Hydrological Programme - IHP), "Międzyrządowa Komisja Oceanograficzna” (Intergovernmental Oceanographic Comission - IOC), czy "Międzynarodowy Program Nauk o Ziemi i Geoparków” (ang. International Geoscience and Geoparks Programme, nazwa ta funkcjonuje od 2015 roku, dawniej był to "Międzynarodowy Program Korelacji Geologicznej”).

Niektórymi problemami szeroko rozumianej ochrony środowiska zajmują się także: Program Środowiskowy Narodów Zjednoczonych (UNEP), Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Światowa Unia Ochrony Przyrody oraz Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).

• Pozarządowe organizacje międzynarodowe
  • Światowy Fundusz na rzecz Przyrody (ang. World Wide Fund for Nature - WWF)
  • Greenpeace

Biosfera jako otoczenie organizacji

W literaturze światowej z dziedziny zarządzania organizacjami autorzy zwracają coraz baczniejszą uwagę na biosferę rozumianą jako otoczenie organizacji, przy czym podkreślają, że każda organizacja jest tylko względnie wyodrębniona z otoczenia. Przez określenie względnie wyodrębniona rozumie się, że organizacja nie może bez otoczenia istnieć i rozwijać się dlatego, iż czerpie z niego zasoby ludzkie, materialno-techniczne, energetyczne, środki finansowe i informacje.

Organizacja winna respektować wymagania otoczenia, w przeciwnym razie nie zyska jego aprobaty, sama również może też wpływać na strukturę potrzeb otoczenia. Powinna zatem stosować równolegle strategię adaptacyjną, kreując nowe potrzeby w otoczeniu. Organizacja musi mieć świadomość, że otoczenie społeczne śledzi, kontroluje i ocenia działalność organizacji pod różnymi aspektami, np. pod względem etyki prowadzenia biznesu, reguł funkcjonowania itd.

Wyróżnia się dwojakiego rodzaju otoczenie organizacji:

• otoczenie bliższe - zwane bezpośrednim i celowym
• otoczenie dalsze - zwane ogólnym lub pośrednim

Bibliografia

• Brudnicki R., Jaroszewska-Brudnicka R. (2011). Problemy rozwoju turystyki – studium przypadku na przykładzie Rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie’’, "Studia i Materiały CEPL w Rogowi, zeszyt 3(28)
• Demidienko E., Szatałow A. (2011). Biospołeczna natura człowieka. Paradygmat ekozoficzny, "Filozofia przyrody – dziś = Philosphy of Nature today”
• Dołęga J. (2011). Nauki środowiskowe na początku XXI wieku, "Paedagogia Christiana”, 2/28
• Gliński B., Kuc B.R. (1990). Podstawy zarządzania organizacjami, PWE, Warszawa
• Grabińska B. (2000). Przegląd teorii i dziedzin współczesnej biogeografii, "Przegląd Geograficzny”, tom 72, zeszyt 3
• Griffin R. W. (2006). Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa
• Hibner J. (2013). Struktura ruchu turystycznego w polskich górskich parkach narodowych należących do sieci "Człowiek i Biosfera", "Współczesne problemy i kierunki badawcze w geografii”, tom 1
• Krzyżanowski L.J. (1999). O podstawach kierowania organizacjami inaczej: paradygmaty, modele, metafory, filozofia, metodologia, dylematy, trendy, PWN, Warszawa
• Poskrobko B., Poskrobko T., Skiba K. (2007). Ochrona biosfery, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Przypisy

Autor: Agnieszka Popek, Anna Waleczek