Pozapłacowe koszty pracy
| Pozapłacowe koszty pracy |
|---|
| Polecane artykuły |
Pozapłacowe koszty pracy (tzw. klin podatkowy) obejmują wszystkie elementy całkowitych kosztów pracy, które są ponoszone przez przedsiębiorstwo poza wynagrodzeniem bezpośrednim. Do nich należą między innym podatki, składki na ubezpieczenia społeczne, fundusze zasilające budżet państwa. Tworzą one zatem znaczną część przeciętnych wydatków przedsiębiorstwa na pracę. Stanowią szczególną kategorię badawczą, niezwykle zróżnicowana oraz zindywidualizowaną. Na ich występowanie, wielkość a także strukturę ma wpływ bardzo dużo różnych czynników w tym między innymi przepisy prawne, postanowienia zbiorowych układów pracy, sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstwa oraz jego polityka personalna. (A.Furmańska-Maruszak, 2008, s. 42-51)
Klasyfikacja pozapłacowych kosztów pracy
Pozapłacowe koszty pracy można podzielić na dwie zasadnicze kategorie: bezpośrednie oraz pośrednie.
Bezpośrednie pozapłacowe koszty pracy:
- Wynagrodzenie za czas nieprzepracowany:
- Wynagrodzenie za czas urlopów wypoczynkowych,
- Dodatki wakacyjne,
- Wynagrodzenie za czas oficjalnych dni świątecznych,
- Inne wynagrodzenia za czas nieprzepracowany przyjęty na podstawie uzgodnień statutowych, kontraktowych lub dobrowolnych,
- Płatności w naturze (w szczególności koszty mieszkań, ogrzewania, żywności i odzieży)
Pośrednie pozapłacowe koszty pracy:
- Koszty ubezpieczeń społecznych (mają największy udział, stanowią ponad 1/3 płacy brutto):
- Wydatki statutowe (obowiązkowe ubezpieczenia społeczne takie jak np. ubezpieczenia zdrowotne, macierzyńskie, emerytalne,
gwarantowana płaca za okres choroby, ubezpieczenia w razie chorób zawodowych lub wypadków przy pracy, zasiłki rodzinne),
- Tradycyjne, kontraktowe lub dobrowolne koszty ubezpieczeń społecznych (np. dodatkowe systemy emerytalne, dodatkowe ubezpieczenia od bezrobocia, kontraktowe lub dobrowolne płatności dodatkowe w razie choroby lub wypadku),
- Pozostałe składniki:
- Inne wydatki (w szczególności transport, wydatki na kulturę i opiekę zdrowotną),
- Koszty szkolenia zawodowego (wynagrodzenia uczniów),
- Podatki i subsydia (socjalne).
Zewnętrzne czynniki kształtujące pozapłacowe koszty pracy
Do czynników kształtujących pozapłacowe koszty pracy, oddziałujących z zewnątrz na przedsiębiorstwo, można zaliczyć:
- Ubezpieczenia społeczne:
- Koncepcje i zakres ubezpieczeń społecznych w danym kraju,
- Przepisy prawne i finansowe,
- Ochrona pracy:
- Polityka rynku pracy,
- Ustawodawstwo pracy,
- Zakres ustawodawstwa ochronnego wyznaczającego przedsiębiorstwu określone obowiązki w zakresie warunków pracy,
- Edukacja:
- Przepisy regulujące wstępne (potem cykliczne) obowiązkowe szkolenia bhp,
- Działalność socjalna:
- Polityka społeczna państwa,
- Siła związków zawodowych,
- Ustawodawstwo pracy,
- Układy zbiorowe.
Bariery
- Pozapłacowe koszty pracy są uciążliwe dla przedsiębiorstw, ponieważ są bardzo wysokie i mają znaczny wpływ na zmniejszenie konkurencyjności średnich i małych przedsiębiorstw. Prawo pracy jest nieelastyczne i utrudnia budowanie zespołów w pracy. (A. Borowska, 2013, s. 5)
- Według właścicieli małych i średnich przedsiębiorstw obniżenie pozapłacowych kosztów pracy wpłynęłoby pozytywnie na zatrudnienie. Można by było zatrudnić więcej osób i zmniejszyło by to szarą strefę. (M. Starczewska-Krzyszoszek, 2008, s. 2)
- Istotnym elementem pozapłacowych kosztów pracy jest poziom ochrony zatrudnienia. Wynika to z regulacji prawnych związanych z zatrudnieniem i zwalnianiem pracowników. W okresie wypowiedzenia spada wydajność pracownika i przyczynia się to do podwyższenia jednostkowych kosztów pracy. (J. Stasiak, 2006, s. 9)
Bibliografia:
- Borowska A, (2013), Determinanty i bariery przedsiębiorczości kobiet w Polsce, Politechnika Białostocka, Wydział Zarządzania, Katedra Ekonomii i Nauk Społecznych.
- Furmańska-Maruszak A., (2008), Koszty pracy a ztrudninie.Współczesne koncepcje a rzeczywistość, Wydawnictwo "Dom Organizatora", Toruń
- Pocztowski A., (1996) Zarządzanie zasobami ludzkimi, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław
- Starczewska-Krzysztoszek M., (2008), Bariery rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, Infos, nr 4(28)
- Stasiak J., (2006), Koszty pracy w Polsce w latach 1993-2003 Acta Universitatis Lodiensis Folia Oeconomica, nr 201
Autor: Patrycja Grzesińska, Aleksandra Popiołek
