Partykularyzm

Partykularyzm-koncepcja i nurt myślenia dominujący w społeczeństwach kolektywistycznych, gdzie prawa i obowiązki przysługujące rożnym grupom mogą się różnić, nawet jeżeli z formalnej strony są takie same, to odmienne jest ich egzekwowanie. Przekładnie spraw dotyczących określonej grupy, wąskiego środowiska lub spraw jednostkowych ponad interes ogółu nie uznaje się za naganne. Liczy się siła wpływu jaką posiada dana grupa, a standardy traktowania innych osób uzależnione są od przynależności grupowej. Partykularyzm to pejoratywne określenie innego (obcego), częściowego, czegoś co jest podległe większej strukturze. Ten sposób ontologicznego określania tego co obce nie jest czymś nowym, występował od początków tworzenia się grup społecznych, wypływał z naturalnych instynktów człowieka (Rosicki R. (2014).) Szczególne rodzaje partykularyzmów mają uwypuklić inność, poprzez podkreślanie różnic. Dokładnie opisał to I. Wallerstein na przykładzie demarkacji ontologicznej Wschodu i Zachodu jako starcie uniwersalistycznego ładu zachodu z innymi konstruktami kulturowymi. Będziemy mieli tutaj także do czynienia z logiką kapitalistycznej gospodarki, gdzie liczy się maksymalizacja efektywności, dlatego umniejszanie znaczenia i bycie ponad ma również znamiona wyzysku ekonomicznego, którego celem jest zwiększanie wartośći dodatkowej (Wallerstein I.(2007)).

Partykularyzm a Uniwersalizm

Najczęściej zestawiany ze swoim przeciwieństwem czyli uniwersalizmem (Łac. uniwersalis - ogólny, powszechny), który dąży do nadrzędności całości nad jej elementami, równości praw i obowiązków dla różnych grup (Rosicki R. (2014).)

Słownik wyrazów obcych

W. Kopaliński w Słowniku wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych określa partykularyzm jako: ""dążenie do odcięcia się od całości, uniezależnienia się od centrum kraju; prowincjonalizm, zaściankowość, parafiańszczyznę, zamykanie się w partykularzu, zapadłym kącie, głuchej prowincji, świecie zabitym deskami"". (Kopaliński W. (2014)) Wraz z określeniem partykularny najczęściej można spotkać terminy: niezależny, regionalny, indywidualny, lokalny, odmienny oraz wiele innych o podobnym znaczeniu. Każdy jeden wskazuje na charakter pewnej formy autonomii, oddzielenia od większej całości, do której jednak należą (Chamarczuk M. (2006))

W polityce

kojarzony często z podziałami partyjnymi na arenie politycznej, gdzie partykularne interesy ugrupowań politycznych i partyjna lojalność są przyczyną podejmowania stronniczych decyzji nie uwzględniających całokształtu interesów danego państwa czy społeczeństwa, przez co zaburza się harmonijny rozwój gospodarczy lub kulturalny.

W filozofii

rozumiany jako punkt widzenia nie dostrzegający potrzeb ogółu. Przez autorów filozofii społecznej określany jako ograniczony altruizm, gdzie z pewnym typem jednostek mamy szczególne związki, jednostki te mają dla nas szczególne znaczenie i zasługują na wyjątkowy gest poświęcenia się z naszej strony. Traktujemy je preferencyjnie i indywidualnie.

Przykład

przykładem skrajnych działań partykularnych, są narodowe ruchy separatystyczne, które dążą (często zbrojnie) do wyodrębnienia swojego terytorium, utworzenia własnej struktury państwowej bądź przyłączenia się do terytorium państwa sąsiedniego lub macierzystego; np. ETA - organizacja walcząca o niezależność Baskonii (Hiszpania). Kolejnym interesującym przykładem jest pogłębiający się w Europie kryzys emigracyjny, który przedstawia wiele sytuacji w których kraje zachodu i północy Europy, mają problem z napływającymi imigrantami którzy przenoszą swoje zwyczaje i kulturę. Tutaj zarysowuje się problem z traktowaniem tej sytuacji Partykularnie - imigranci, mniejszość, powinni być traktowani w inny sposób, na innych zasadach niż obywatele, a z drugiej strony Uniwersalizm i równe prawa dla ludzkości w całkowitym wymiarze.

Partykularyzm — artykuły polecane

Społeczność lokalna — Paternalizm — Struktura społeczna — Demokracja — Społeczeństwo obywatelskie — Samoorganizacja — Heterarchia — Plutokracja — Technokracja

Bibliografia

• Anderson W. (2003), The ETA: Spain's Basque terrorists, Rosen Publishing
• Chamarczuk M. (2006).Uniwersalizm czy partykularyzm: współczesny niekonieczny antagonizm, Seminare. Poszukiwania naukowe 23, s. 171-180
• Hofstede G., Hofstede G.(2007). Kultury i organizacja Zaprogramowanie umysł, Wydanie II zmienione, PWE Warszawa, s. 117, 393
• Kopaliński W. (2014), Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa
• Muszyńska J. (2017). Od partykularyzmu do pragmatyzmu-percepcja społeczna odmienności kulturowej w przestrzeni lokalnej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Pogranicze. Studia Społeczne, T. 30, 2017, s. 143-153
• Rosicki R. (2014), Uniwersalizm i Partykularyzm, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań
• Śpiewak P. (2004), Komunitarianie Wybór tekstów, tekst Philipa Selznika Osobowość a zobowiązania moralne, Aletheia
• Wallerstein I. (2007), Europejski uniwersalizm. Retoryka władzy, Scholar, Warszawa

Autor: Artur Zębala, Paweł Mleczko