Piramida finansowa
| Piramida finansowa |
|---|
| Polecane artykuły |
Piramida finansowa to jedno z częściej stosowanych oszustw finansowych polegające na wypłacie odsetek (najczęściej wyższych niż rynkowe) od zainwestowanych pieniędzy za pomocą wkładów od nowo pozyskanych klientów zachęconych do inwestycji wyższymi odsetkami.
Schemat Ponziego
Twórcą piramidy finansowej był Charles Ponzi dlatego funkcjonuje ona także pod nazwą "schemat Ponziego". Niedługo po I wojnie światowej Ponzi zaobserwował, że część z firm zajmujących się sprzedażą wysyłkową dołącz Międzynarodowy kupon na odpowiedź, czyli kupon pocztowy umożliwiający jego wymianę w konkretnym kraju na znaczek o określonej wartości. Wymiana Międzynarodowych kuponów na odpowiedź na znaczki w USA była zyskowna. Charles Ponzi wpadł więc na pomysł, aby założyć firmę skupującą kupony, w której można było zarobek na poziomie 40% wkładu w 90 dni. Piramida rosła. Z czasem oferował inwestorom 150% zainwestowanego wkładu, co sprawiało, że byli oni chętni na dalsze inwestycje. Zapotrzebowanie na znaczki spadło więc wypłacanie inwestorów stawało się co raz trudniejsze, ale Ponzi skutecznie usypiał ich czujność. Aby utrzymać funkcjonowanie piramidy, zyski były wypłacane z pieniędzy pozyskanych od nowych inwestorów. W 1920 roku nastąpiło załamanie piramidy finansowej. Charles Ponzi został skazany na 5 lat pozbawienia wolności, z których odsiedział 3,5 roku. (Antonowicz P., Szarmach Ł. 2013, s. 7)
Funkcjonowanie piramidy finansowej
Piramida to struktura, w której zysk konkretnego uczestnika zależy od wpłat uczestników będących niżej w tej strukturze. Konieczne jest ciągłe przystępowanie nowych osób, aby zapewnić wypłaty osobom znajdującym się w strukturze. Nowe osoby zainteresowane obietnicą wysokich zarobków powielają ten schemat. Zysk jest zależny od liczby zwerbowanych przez daną osobę uczestników ze względu na wnoszone przez nie opłaty rekrutacyjne. Przy założeniu, że każdy nowy uczestnik zwerbuje sześć kolejnych osób, już przy dziesiątym poziomie piramidy jej liczba byłaby o 60% wyższa niż liczba ludności Polski. Ze względu na ograniczoną zdolność do pozyskiwania nowych osób, struktura ta jest skazana na porażkę.
W klasycznej piramidzie zyski pochodzą od wpłat nowych osób. Mechanizm działania piramid bywa maskowany przez pozorny obrót określonymi aktywami (np. nieruchomościami, złotem) usypiając przy tym czujność inwestorów. (Pachucki M. 2016, s. 7-12)
Przykłady znanych piramid finansowych
Największa piramida finansowa świecie została stworzona przez Bernarda Madoffa. Należała ona do elitarnych piramid, ponieważ jej uczestnikami były banki, bogaci inwestorzy, uczelnie wyższe, firmy i instytucje, a minimalna kwota inwestycji wynosiła 10 mln dolarów. Madoff początkowo inwestował w papiery wartościowe i nieruchomości. W momencie likwidacji piramidy, okazało się, że od 13 lat nie została podjęta żadna inwestycja. Straty wyniosły 65 mld dolarów. W 2009 roku mężczyzna został skazany na 150 lat pozbawienia wolności.
Jedną z bardziej znanych piramid finansowych w Rosji była działalność przedsiębiorstwa MMM stworzona przez Siergieja Mawrodiego. Działała ona w latach 90. i zajmowała się emisją własnych papierów wartościowych, które nigdzie nie były notowane. Z usług MMM skorzystało prawie 5 milionów Rosjan. W 1997 roku firma ogłosiła bankructwo.
W 1989 roku w Polsce powstała pierwsza piramidą finansowa - Bezpieczna Kasa Oszczędności założona przez Lecha Grobelnego, która oferowała lokaty z wysokim oprocentowaniem, sięgającym nawet 300% w skali roku. Zyski miały pochodzić z wymiany walutowej złotówek na dolary. Załamanie piramidy nastąpiło po niespełna roku.
Najbardziej znaną piramidą finansową w Polsce była instytucja parabankowa Amber Gold. Oferowała ona lokaty w złoto, srebro i platynę, gwarantując wysokie zyski. Minimalny wkład wynosił 1 000 złotych. Po czterech latach działalności firma ogłosiła upadłość. Straty klientów wyniosły 670 mln złotych.
Bibliografia
- Antonowicz P., Szarmach Ł. (2013). Teoria i praktyka funkcjonowania piramidy finansowej versus studium przypadku upadłości Amber Gold Sp. z oo., Zarządzanie i Finanse, nr 11
- Masiukiewicz P. (2014). Piramidy finansowe a regulacje i nadzór., Zarządzanie i Finanse, nr 12
- Pachucki M. (2016). Piramidy i inne oszustwa na rynku finansowym., Komisja Nadzoru Finansowego
- Waliszewski K. (2014). Instytucje parabankowe w Polsce - analiza SWOT ich działalności, Współczesne wyzwania rozwoju przedsiębiorstw i regionów, nr 133
Autor: Diana Duda
