Koszty działalności gospodarczej

Koszty działalności gospodarczej "są kategorią ekonomiczną, która oznacza wyrażoną w pieniądzu wartość pracy ludzkiej oraz zasobów majątkowych przedsiębiorstwa zużytych w danym okresie w celu wytwarzania wyrobów, świadczenia usług i sprawowania funkcji. Zużycie to jest związane z działalnością przedsiębiorstwa, która obejmuje wszystkie fazy procesu gospodarczego, a więc zaopatrzenie, produkcję, sprzedaż i zarządzanie". (E. Nowak 2016, s. 189)

TL;DR

Koszty działalności gospodarczej to wartość pracy i zasobów przedsiębiorstwa zużytych w celu produkcji towarów i usług. Koszty są związane z nakładami, czyli zużyciem zasobów. Wydatki to rozchody pieniężne, a koszty to wydatki powiązane z danym okresem czasu. Istnieje wiele rodzajów kosztów, takich jak amortyzacja, zużycie materiałów, wynagrodzenia. Koszty traconych korzyści to koszty utraconych możliwości. Podstawowe równanie kosztów to K = p * Z, gdzie K to koszty, p to cena zasobów, a Z to ilość zużycia zasobów.

Pojęcie kosztów

Prowadzenie działalności gospodarczej jest z wielu względów bardzo wygodną formą życia zawodowego. Ale też wiąże się ona z pewnymi kosztami, których nie sposób ominąć. Z pojęciem kosztów związane są także pojęcia takie jak nakłady i wydatki. Należy jednak pamiętać o tym, że są to pojęcia różniące się.

Każda działalność gospodarcza, której celem jest wytwarzanie produktów czy też świadczenie usług wymaga nakładu pracy człowieka a także różnych zasobów przedsiębiorstwa takich jak środki trwałe (np. urządzenia maszyny, budynki, środki transportu) oraz materiały i środki pieniężne. Należy mieć na uwadze, że wszystkie zasoby, o których mowa wyżej z czasem ulegają zużyciu (E. Nowak 2016, s. 189)

Nakłady

"Kategorią ekonomiczną oznaczającą wyrażone w jednostkach naturalnych zużycie pracy ludzkiej oraz zasobów majątkowych przedsiębiorstwa są nakłady. Aby poszczególne nakłady mogły być przedmiotem agregacji, muszą one być wyrażone w jednostkach wartościowych, czyli w pieniądzu. Wartościowe wyrażenie nakładów jest możliwe dzięki temu, że wszystkie czynniki produkcji, a więc praca ludzka, środki trwałe i materiały, mają określone ceny. W ten sposób dochodzimy do pojęcia kosztów". (E. Nowak 2016, s. 189)

Zatem inaczej mówiąc prowadzenie działalności generuje koszty wykorzystując posiadane zasoby, aby móc wyprodukować towary bądź pełnić usługi. Można zauważyć więc, że jest to nieodłączny element funkcjonowania każdej fazy procesu prowadzenia działalności gospodarczej; aby otrzymać zysk najpierw trzeba ponieść koszty (E. Nowak 2016, s. 189)

Poniesione koszty są częścią przychodu uzyskanego ze sprzedaży wyprodukowanych towarów czy usług, więc można je uznać za świadome wykorzystanie zasobów działalności. O kosztach mówimy pod warunkiem, że zostały one poniesione w określonym czasie (okres sprawozdawczy lub rok obrotowy). Trzeba zwrócić uwagę również na fakt, że koszty nie dotyczą tylko zużycia zasobów działalności, ponieważ obejmują one także koszty związane z opłacaniem składek ubezpieczeniowych, podatków, itp.(E. Nowak 2016, s. 189-190)

Koszty a wydatki

Obszerniejszym od kosztów jest pojęcie wydatku. "Wydatek oznacza każdy rozchód środków pieniężnych z kasy lub z rachunku bankowego jednostki gospodarczej w związku z zapłatą za określone dobra lub usługi oraz w związku z regulowaniem różnych zobowiązań jednostki". (E. Nowak 2016, s. 190)

Wytłumaczyć zależność pomiędzy kosztami a wydatkami można w taki sposób, że każdy koszt powoduje wreszcie wydatek, ale nie każdy wydatek jest kosztem, bo nie zawsze dotyczy on czasu, w którym został poniesiony (E. Nowak 2016, s. 190)

Można wskazać na trzy sytuacje, kiedy zachodzą różnice w czasie co do występowania wydatków i kosztów:

• "w tym samym okresie występuje koszt i wydatek,
• wydatek występuje w okresie późniejszym niż koszt,
• wydatek występuje w okresie wcześniejszym niż koszt" (E. Nowak 2016, s. 42)

Istnieją pewne zależności pomiędzy ponoszeniem kosztów a wydatków w krótkim i długim okresie sprawozdawczym. Zwykle w okresie krótkim czas, w którym działalność ponosi wydatki różni się od czasu, w którym ponosi koszty. Warto wspomnieć, że jeżeli mówimy o firmie posiadającej stabilną sytuację finansową to najczęściej (chociaż nie zawsze) wydatki pojawiają się wcześniej od kosztów. Natomiast w odniesieniu do okresu długiego zauważa się zwykle sytuację kiedy koszty i wydatki wyrównują się. (E. Nowak 2016, s. 190)

Klasyfikacja kosztów

Do prawidłowego zarządzania kosztami związanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej potrzebne jest oszacowanie obiektów odniesienia kosztów. Może to również posłużyć osobom zarządzającym firmą do celów informacyjnych dotyczących systemu rachunkowości (E. Nowak 2016, s. 190)

"Obiektami odniesienia kosztów są, wyodrębnione w przedsiębiorstwie według określonych kryteriów, jednostki, dla których należy gromadzić i ustalać koszty w systemie ewidencyjnym rachunkowości. Jednostki te pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z ponoszonymi kosztami". (E. Nowak 2016, s. 190)

Celem wyodrębnienia obiektów odniesienia kosztów jest natomiast określenie poszczególnych elementów wśród wszystkich kosztów działalności, które następnie łączy się w grupy będące podstawą klasyfikacji kosztów, stosowaną w celu:

1. "wyceny zapasów,
2. ustalenia wyniku finansowego,
3. podejmowania decyzji i planowania,
4. kontroli działalności". (E. Nowak 2016, s. 191)

Podział kosztów według ich rodzajów (układ rodzajowy kosztów):

• "amortyzacja,
• zużycie materiałów i energii,
• usługi obce,
• podatki i opłaty,
• wynagrodzenia,
• ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia,
• pozostałe koszty rodzajowe". (E. Nowak 2016, s. 191)

Ogólny podział kosztów działalności wskazuje na:

1. "koszty materialne (zużycie materiałów i energii, usługi obce materialne, amortyzacja, inne koszty materialne)
2. koszty niematerialne (usługi obce niematerialne, podatki i opłaty, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, inne koszty niematerialne)" (E. Nowak 2016, s. 192)

Wyróżnia się również koszty proste i złożone.

Kosztami prostymi jak sama nazwa wskazuje określa się te koszty, które znajdują się na najniższym szczeblu w całej organizacji kosztów działalności, stanowią one stałą pozycję, nie rozkłada się ich już na żadne czynniki.

Koszty złożone natomiast zawierają w sobie poszczególne elementy kosztów prostych. Ich przykładem są koszty związane z wytworzeniem produktów pomocniczych służących działalności elementarnej (E. Nowak 2016, s. 191-192)

Wszystkie koszty w działalności gospodarczej są wyodrębnione ze względu na różne kryteria. Podział kosztów przedstawia się następująco:

• ze względu na typ działalności (koszty działalności operacyjnej, pozostałe koszty operacyjne, koszty operacji finansowych)
• ze względu na fazy działalności (koszty zakupu, produkcji i sprzedaży)
• ze względu na miejsce ich powstawania (koszty wydziałów podstawowych, koszty wydziałów pomocniczych, koszty ogólnego zarządu, koszty zakupu, koszty sprzedaży)
• ze względu na układ kalkulacyjny kosztów (koszty bezpośrednie i pośrednie)
• ze względu na rodzaj reakcji kosztów na zmiany wielkości produkcji (koszty stałe - ich poziom nie zależy od wielkości produkcji, koszty zmienne - ich poziom zależy od wielkości produkcji)
• ze względu na podejmowanie decyzji ekonomicznych:
• "koszty istotne (decyzyjne), które będą poniesione w przyszłości jako skutek podjętej decyzji, przy czym ich wysokość jest różna dla poszczególnych wariantów decyzyjnych.
• koszty nieistotne (niedecyzyjne), których ponoszenie nie jest skutkiem podjętej decyzji lub też są one skutkiem podjętej decyzji, ale ich wysokość jest taka sama dla różnych wariantów decyzyjnych". (E. Nowak 2016, s. 193)
• ze względu na kontrolę nad nimi (koszty kontrolowane i niekontrolowane)
• ze względu na obiekty odniesienia kosztów, które przyczyniły się do ich powstania:

• "indywidualne koszty obiektów odniesienia, które mogą być przypisane jednoznacznie konkretnym obiektom odniesienia,
• wspólne koszty obiektów odniesienia, które nie dają się przypisać jektom" (E. Nowak 2016, s. 193), (E. Nowak 2016, s. 192-193)

Koszty traconych korzyści

Należy wspomnieć także o kosztach jakimi są koszty traconych korzyści. Decydując się na założenie i prowadzenie działalności gospodarczej należy pamiętać, że pojawią się w związku z tym nie tylko koszty realne, ale też koszty traconych korzyści czy też inaczej koszty utraconych możliwości. Są to koszty będące wynikiem sytuacji, w której przedsiębiorstwo rezygnuje z prowadzenia pewnych działań, które mogłyby spowodować potencjalny zysk. Stąd wskazane jest porównanie kosztów realnych z kosztami traconych korzyści, aby móc oszacować wydajność firmy (E. Nowak 2016, s. 39)

Podstawowe równanie kosztów

"Koszty jako wartość zużycia zasobów (majątkowych lub osobowych) są wypadkową dwóch czynników:

• ceny zasobów lub kosztu ich wytworzenia,
• ilości zużycia zasobów.

K = p * Z

• K - koszty zużycia składnika zasobów
• p- cena lub koszt wytworzenia składnika zasobów
• Z - ilość zużycia składnika zasobów" (E. Nowak 2016, s. 40)

Koszty działalności gospodarczej — artykuły polecane

Koszty — Koszt — Koszt jednostkowy — Koszt a wydatek — Nakłady — Środki trwałe — Rodzajowy układ kosztów — Koszty bezpośrednie — Zysk

Bibliografia

• Andres K. (2012), Koszty prowadzenia działalności gospodarczej, Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, Kraków
• Grudzewski W., Hejduk I. (2000), Restrukturyzacja firmy jako kierunek wzrostu jej wartości, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Oeconomia, Vol.XXXIV, Tom 34
• Nowak E. (2016), Analiza kosztów w ocenie działalności przedsiębiorstwa, CeDeWu, Warszawa
• Nowak E. (2016), Rachunkowość. Kurs podstawowy, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne
• ŻŻXXXX Gospodarki, M. (2011), Przedsiębiorczość w Polsce. Departament Analiz i Prognoz, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa

Autor: Dominika Cabak