Okres zapadalności

Pojęcie okresu zapadalności w obrocie gospodarczym stosowane jest zamiennie z określeniem wymagalności. Jeśli chodzi o bankowość oznacza to:

• ostatni dzień, w którym na podstawie zawartej umowy między klientem a bankiem, zobowiązanie banku zostało bądź powinno zostać wykonane w całości lub chociaż w jej części, na przykład zaplata należnych odsetek klientowi.
• oznacza to także ostatni dzień, w którym na podstawie umowy zawartej między klientem a bankiem, klient dokonuje, bądź też powinien dokonać uregulowania konkretnej należności względem danego banku, na przykład spłata raty kredytu, bądź też spłata zadłużenia na karcie kredytowej)

Pojęcie to używane jest także dla określenia końcowego terminu, w którym papier wartościowy czyli na przykład obligacja powinien być wykupiony przez emitenta, albo termin, w którym dłużnik według zawarcia umowy jest zobowiązany do spełnienia świadczenia względem swojego wierzyciela. Przekroczenie okresu zapadalności grozi drugą do zapłaty odsetką. (Pietrzak. E, Markiewicz. M, s. 35)

Według M. Daniluka "instrumenty finansowe, znajdujące się na rynku kapitałowym (akcje, obligacje, udziały), w które lokowany jest kapitał finansowy, są średnio - lub długoterminowe, co określa przyjęta prawnie cezura czasowa, np. w Polsce do rynku kapitałowego zalicza się papiery wartościowe o okresie ważności zapadalności od roku wzwyż. Kryterium czasowe jest praktycznym rozwiązaniem metodologicznym, natomiast w wymiarze ekonomicznym chodzi tu o lokaty kapitałowe, umożliwiające podmiotom emitującym papiery wartościowe realizację przedsięwzięć w dłuższym okresie, a inwestorom dające satysfakcjonujący dochód" (M. Daniluk, s. 15)

Zdaniem R. Pattersona "niezrealizowane zyski i straty są wykazywane w rachunku zysków i strat lub, jeśli składnik aktywów finansowych stanowi element faktycznej transakcji zabezpieczającej, zyski/straty ujmuje się bezpośrednio w kapitale własnym. W ten sposób instrumenty pochodne utraciły swój potencjał do nieprzyjemnego "zaskakiwania" użytkowników sprawozdań finansowych. Niezrealizowane zyski lub straty ujmuje się mimo zachowania instrumentu finansowego do terminu zapadalności (gdy następuje ostateczna eliminacja wszystkich zysków lub strat), powstaje nieistniejąca wcześniej niestabilność".(R. Patterson, s. 12)

Według R. Pattersona "standardy rachunkowości często dążą do ukazania zmiany wartości bilansowej, która niekoniecznie zasługuje na ujęcie w rachunku zysków i strat jako przychód lub koszt, ponieważ zmiana taka jest w pewnym stopniu niepewna lub tymczasowa. Przykładem zmiany tymczasowej byłaby aktualizacja wartości nieruchomości po wycenie, a przykładem zmiany niepewnej może być zmiana wartości rynkowej instrumentu pochodnego przed jego terminem zapadalności". (R. Patterson, s. 144)

Zdaniem R. Pattersona "hipotetyczny dochód określony przez władze skarbowe dla celów wyliczenia podatku dochodowego. Na przykład cena emisyjna instrumentu dłużnego może być niższa od jego ceny wykupu, co daje zysk kapitałowy w terminie zapadalności. Władze skarbowe mogą jednak uznać, że jest to sposób zarządzania zobowiązaniami podatkowymi (polegający na przeliczaniu dochodu odsetkowego na zysk kapitałowy i odroczaniu zobowiązania podatkowego). "(R. Patterson, s. 283)

Wyjątkowym rokiem pod względem emisji jak i łącznej ich wartości okazał się rok 2005. Analiza wykazała, że większość polskich obligacji, która była przeznaczona na rynek zagraniczny, osiadła na rynku europejskim i została zarejestrowana na giełdzie w Luksemburgu. Zostały oprocentowane według stopy procentowej stałej, a ich okres zapadalności wynosił między 3 do 50 lat (Panfil. P, s. 216)

Niespłacane długi mają często przedłużany termin płatności. Tak było w przypadku obligacji wyemitowanych przez "złe banki", które nagromadziły toksyczne aktywa w latach 90. Po upływie terminu zapadalności w 2009 r.termin ten został wydłużony o następnych 10 lat (Bisewska. A, s. 43)

TL;DR

Okres zapadalności to termin, w którym należy uregulować zobowiązania finansowe. Dotyczy to zarówno umów bankowych, jak i emisji papierów wartościowych. Przekroczenie terminu zapadalności może prowadzić do dodatkowych odsetek. Instrumenty finansowe są zazwyczaj średnio - lub długoterminowe i umożliwiają zarówno podmiotom emitującym, jak i inwestorom osiągnięcie zadowalających dochodów. Standardy rachunkowości uwzględniają zmiany wartości bilansowej, które mogą być tymczasowe lub niepewne. Istnieje wiele wariantów instrumentów finansowych, a rynek można klasyfikować według różnych kryteriów.

Warianty instrumentu

Wskazanie wielu wariantów instrumentu, jakie mogą występować na rynku finansowym, ze względu na różnice w jednej lub większej liczbie cech instrumentu, takich jak termin do zapadalności, rodzaj emitenta, dokładne rozwiązania w konstrukcji instrumentu. Wymienione warianty instrumentów nie posiadają charakteru wyczerpującej oraz zamkniętej listy (Niczyporuk. P, Talecka. A, s. 20)

Klasyfikacja rynku

Jest ona dokonywana według różnych połączonych ze sobą kryteriów.

Najczęstszymi kryteriami są

• struktura okresów zapadalności,
• stopień organizacji,
• przedmioty obrotu,
• waluty i regiony dla rynków międzynarodowych

Przy uwzględnieniu pierwszego kryterium (struktura okresów zapadalności inaczej wymagalności) wyodrębnia się rynek pieniężny. (Niczyporuk. P, Talecka. A, s. 45)

Okres zapadalności — artykuły polecane

Instrumenty finansowe — Obligacje — Transakcja SWAP — Aktywa finansowe — Certyfikat depozytowy — Lokaty — CDS — Wycena aktywów finansowych — Instrumenty rynku pieniężnego

Bibliografia

• Bisewska A. (2014), Zagrożenia wynikające z ingerencji państwa w chiński system bankowy, Gospodarka Narodowa
• Daniluk. M (2016). Inwestorzy i inwestowanie na rynku kapitałowym "Ekonomia i finanse"
• Niczyporuk P., Talecka A. (2011), Bankowość. Podstawowe zagadnienia, Temida2, Białystok
• Panfil P. (2011), Prawne i finansowe uwarunkowania długu Skarbu Państwa, Wydawnictwo Warszawa
• Patterson R. (2015), Kompendium terminów z zakresu rachunkowości po polsku i po angielsku, Stämpfli Polska, Warszawa
• Pietrzak E., Markiewicz M. (red.) (2007), Finanse, bankowość i rynki finansowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk

Autor: Paulina Wicherek