Zasiłek macierzyński

Zasiłek macierzyński jest to jeden z wielu zasiłków. Zasiłek macierzyński przysługuje matce lub ojcu dziecka, rodzinie zastępczej lub osobom przysposabiającym. Wypłacany jest przez pracodawcę, który zobowiązany jest do wypłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Zasiłek wypłacany jest w trakcie urlopu macierzyńskiego w okresie wypłat w miejscu zatrudnienia przez okres:

• 20 tygodni (140 dni) - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 31 tygodni (217 dni) - w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
• 33 tygodni (231 dni) - w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
• 35 tygodni (245 dni) - w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
• 37 tygodni (259 dni) - w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Zasiłek macierzyński przysługuje osobie ubezpieczonej, która:

• urodziła dziecko,
• przyjęła dziecko w wieku do 1 roku na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia,
• przyjęła dziecko w wieku do 1 roku na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej pełniącej zadania pogotowia rodzinnego.

W drugim i trzecim przypadku z prawa do zasiłku może korzystać nie tylko kobieta, ale również mężczyzna. Warunkiem nabycia prawa do zasiłku macierzyńskiego jest podleganie ubezpieczeniu chorobowemu bez konieczności przepracowania tzw. okresu wyczekiwania.

Zasiłek macierzyński przysługuje również w okresie ubezpieczenia chorobowego lub okresie urlopu w momencie podjęcia opieki nad dzieckiem w wieku:

• do 7 lat
• do 10 lat, gdy dziecko ma odroczony obowiązek szkolny i dodatkowo wystąpi się do sądu opiekuńczego z wnioskiem o przysposobienie lub jako rodzina zastępcza

Zasiłek macierzyński przysługuje na dziecko które nie ukończyło 7 roku życia lub na dziecko które ma odroczony obowiązek szkolny, do ukończenia 10 roku życia.

Zasiłek macierzyński przysługuje także:

• bezrobotnym zarejestrowanym w urzędzie pracy
• pracującym na umowę o dzieło bez względu na dochód
• rolnikom
• studentom.

Zasiłek macierzyński wypłacany jest tylko matce lub ojcu dziecka, oboje rodziców nie może jednocześnie pobierać zasiłku macierzyńskiego.

TL;DR

Zasiłek macierzyński przysługuje matce lub ojcu dziecka, rodzinie zastępczej lub osobom przysposabiającym. Może być wypłacany przez pracodawcę lub ZUS. Przysługuje w trakcie urlopu macierzyńskiego oraz w okresie opieki nad dzieckiem do 7 lub 10 roku życia. Wysokość zasiłku jest ustalana na podstawie przeciętnego wynagrodzenia. Oboje rodzice nie mogą jednocześnie pobierać zasiłku macierzyńskiego.

Wypłacanie zasiłku i procedura przyznania

Zasiłek macierzyński wypłaca pracodawca zobowiązany do wypłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego. w celu udokumentowania prawa do zasiłku pracownica przedkłada pracodawcy:

• zaświadczenie lekarskie stwierdzające przewidywana datę porodu - za okres przed porodem, albo skrócony odpis aktu urodzenia dziecka - po porodzie,
• oświadczenie o urodzeniu pierwszego lub kolejnego dziecka

Pracownikom zatrudnionym u pracodawcy nie zobowiązanego do wypłaty świadczeń, zasiłek macierzyński wypłaca ZUS. Również ZUS wypłaca zasiłek przysługujący za okres po wygaśnięciu umowy o prace. W tym celu należy przedłożyć:

• zaświadczenie o okresie udzielonego urlopu macierzyńskiego,
• zaświadczenie o wysokości wynagrodzenia na druku ZUS Z-3,
• kopię świadectwa pracy - w razie gdy zasiłek przysługuje po ustaniu zatrudnienia.

Zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego wypłacany przez ZUS pracownicy, która została zwolniona w okresie ciąży z powodu upadłości lub likwidacji pracodawcy i której nie zapewniono innego zatrudnienia. Przyznanie i wypłata tego zasiłku następuje na podstawie:

• zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego stan ciąży w okresie zatrudnienia,
• świadectwa pracy lub innego dokumentu potwierdzającego rozwiązanie stosunku pracy z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,
• zaświadczenie powiatowego urzędu pracy o braku propozycji innego zatrudnienia,
• zaświadczenie o wysokości wynagrodzenia wystawionego przez byłego pracodawce na druku ZUS Z-3.

Zasiłek ten wypłacany jest od dnia porodu. Po urodzeniu dziecka przedkłada się odpis skrócony aktu urodzenia dziecka w celu otrzymania zasiłku macierzyńskiego.

Jeżeli dziecko wymaga opieki szpitalnej, a matka wykorzystała co najmniej 8 tygodni zasiłku macierzyńskiego może przerwać okres pobierania, a część która pozostała wykorzystać w momencie wypisania dziecka ze szpitala. Jeżeli matka urodzi martwe dziecko lub jeśli dziecko umrze zanim skończy 8 tydzień życia przysługuje prawo do zasiłku przez 8 tygodni po porodzie. Jeżeli dziecko umrze po 8 tygodniach życia zasiłek będzie przysługiwał przez 7 dni od jego śmierci.

Wymiar zasiłku

Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego ustala się na zasadach obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Oznacza to, że podstawę wymiaru stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownicy za okres 12 miesięcy (odpowiednio kalendarzowe miesiące zatrudnienia) poprzedzających miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku. Jeżeli z pracownicą zawarta jest umowa o prace w pełnym wymiarze czasu pracy, podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą 13,71% tego wynagrodzenia.

W przypadku gdy matka dziecka zrezygnuje z pobierania zasiłku macierzyńskiego po okresie co najmniej 14 tygodni, wtedy ojciec dziecka, który przerwie działalność zawodową w celu opieki nad dzieckiem, przejmuje prawo do zasiłku macierzyńskiego. Zasiłek macierzyński nie przysługuje za okres, w którym pracownica:

• na podstawie przepisów o wynagrodzeniu zachowuje prawo do wynagrodzenia,
• przebywa na urlopie bezpłatnym,
• jest tymczasowo aresztowana lub odbywa karę pozbawienia wolności (z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie prace na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania).

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Zasiłek macierzyński — artykuły polecane

Zasiłek — Zasiłek chorobowy — Ubezpieczenie chorobowe — Urlop macierzyński — Dodatki do wynagrodzeń — Zasiłek wychowawczy — Odprawa pośmiertna — Ubezpieczenie rentowe — Urlop wychowawczy

Bibliografia

• Babińska-Górecka R. (2015), Ewolucja funkcji zasiłku macierzyńskiego, Praca i Zabezpieczenie Społeczne
• Jackowiak U., Uziak W., Wypych-Żywicka A. (2012), Prawo Pracy. Podręcznik dla studentów prawa, Wolters Kluwer, Warszawa
• Praca zbiorowa pod redakcją naukową Anny Nehring, Sytuacja kobiet na rynku pracy - aspekty prawne, ekonomiczne i społeczne, Oficyna wydawnicza ABRYS, Kraków 2001, s. 33-39
• Strona internetowa: Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ZUS
• Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Dz.U. 1999 nr 60 poz. 636
• Witoszko W. (2016), Świadczenie rodzicielskie [w:] Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i Praktyka
• Wojciechowska Z. (2012), Macierzyństwo - czynnik wykluczenia na współczesnym rynku pracy czy szansa dla nowych rozwiązań w kobiecej karierze?

Autor: Łukasz Binda, Paulina Habrzyk